Umhverfisstofnun skilaði árlegri skýrslu um losun gróðurhúsalofttegunda árið 2019 til Evrópusambandsins og loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna fimmtudaginn 15. apríl. Losun sem íslensk stjórnvöld þurfa að standa skil á gagnvart Kýótó- og Parísarsamkomulaginu og ESB nam rúmum 2,8 milljónum tonna af koltvísýringsígildum. Þá er hvorki talin með losun og binding vegna landnotkunar né losun frá stóriðju.
Ísland tekur þátt í sameiginlegu markmiði Evrópusambandsins og Noregs um 40 prósent samdrátt í losun fyrir árið 2030. Hlutdeild Íslands er að skera losun sína niður um 29 prósent miðað við árið 2005. Stofnanir Evrópusambandsins komu sér saman um að uppfæra sameiginlega markmiðið í 55 prósent á þessum áratug í síðustu viku.
Ríkisstjórn Íslands hefur þegar sagst ætla að taka þátt í því markmiði en ekki liggur fyrir hver hlutdeild Íslendinga verður í því. Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, sagði að hlutdeild Íslands gæti orðið allt að fjörutíu til fjörutíu og fimm prósent í desember.
Samdráttur í vegasamgöngum vegna fækkunar ferðamanna
Stærsti einstaki þátturinn í losuninni á beinni ábyrgð íslenskra stjórnvalda er vegasamgöngur sem stóðu fyrir þriðjungi losunarinnar. Olíunotkun á fiskiskipum nam átján prósentum, iðragerjun tíu prósentum, nytjajarðvegur átta prósentum, losun frá kælimiðlum sjö prósentum og losun frá urðunarstöðum sex prósentum.
Samdrátturinn er að mestu rakinn til vegasamgangna, fiskiskipa, landbúnaðar og urðunar úrgangs. Þannig dróst losun frá vegasamgöngum saman um tvö prósent frá 2018 til 2019. Hún hafði ekki dregist saman á milli ára frá árinu 2014. Bráðabirgðagreining Umhverfisstofnunar og Hagstofu Íslands bendir til þess að um þriðjungur samdráttar frá vegasamgöngum hafi verið vegna innlendra aðila en tveir þriðju hlutar vegna fækkunar ferðamanna á milli 2018 og 2019.
Í landbúnaði dróst losun saman um 13.000 tonn vegna færri húsdýra. Losun vegna urðunar dróst saman um 30.000 tonn sem er aðallega rakið til aukinnar metansöfnunar. Losun fiskiskipa dróst sömuleiðis saman um 30.000 tonn vegna minni olíunotkunar, um 5,4 prósent samdráttur.
Losunin jókst í tveimur flokkum, annars vegna frá kælimiðlum þar sem hún jókst um 44 þúsund tonn (27 prósent aukning) og hins vegar frá jarðvarmavirkjunum um sjö þúsund tonn (fimm prósent aukning). Umhverfisstofnun telur að losun frá kælimiðlum hafi náð hámarki sínu árið 2019 vegna aðgerða í málaflokknum. Búist sé við að losun vegna þeirra minnki mikið til 2030.
Jákvæð þróun sögð í bindingu
Heildarlosun Íslands dróst einnig saman um tvö prósent þó að losun frá stóriðju sem fellur undir sameiginlegt viðskiptakerfi Evrópusambandsins með losunarheimildir sé talin með. Hún nam rúmum 4,7 milljónum tonna af koltvísýringsígildum fyrir tveimur árum og hafði þá aukist um 28 prósent frá árinu 1990. Aukningin er fyrst og fremst vegna vaxandi umsvifa í málmbræðslu á Íslandi á fyrsta áratug þessarar aldar.
Þegar losun og binding vegna landnotkunar og skógræktar er tekin með í reikninginn hefur losun Íslands aukist um 3,1 prósent frá árinu 1990. Umhverfisstofnun segir jákvæða þróun hafa átt sér stað í bindingu í skóglendi. Hún hafi aukist um 10,7 prósent á milli 2018 og 2019 og sé nú í sögulegu hámarki eftir 1990.
Losun frá aþjóðaflugi og siglinga falla ekki undir skuldbindingar Íslands í loftslagsmálum. Því kemur stór hluti af útblæstri gróðurhúsalofttegunda sem hlýst af ferðamannastraumi til Íslands ekki fram í losunarbókhaldi þess.
