Endalok línulega hagkerfisins Jón Viggó Gunnarsson skrifar 26. apríl 2021 10:00 Samfélagið stendur á tímamótum. Blekið í pennanum sem teiknar hið línulega hagkerfi er senn á þrotum og við þurfum á öllum okkar kröftum að halda til að teikna upp hið nýja hagkerfi: hringrásarhagkerfið. Í hringrásarhagkerfinu er allt kapp lagt á að tryggja þeim auðlindum sem við höfum yfir að ráða – hvort sem um er að ræða ómengað andrúmsloft, hráefni í jörðu eða hreint vatn – sem lengstan endingartíma. SORPA stendur einnig á tímamótum. Það var á þessum degi fyrir 30 árum sem Móttöku- og flokkunarstöð SORPU í Gufunesi var tekin í notkun og fagnar byggðasamlagið því 30 ára afmæli sínu. Nafn byggðasamlagsins, SORPA, er á vissan hátt barn síns tíma. Það er stytting á því þjála heiti Sorpeyðing höfuðborgarsvæðisins, sem lýsti í þá tíð einna best hvernig fólk sá sorp og úrgang. Því átti að eyða. Í dag hefur SORPA hins vegar fest sig í sessi sem mikilvægur hlekkur í keðju hringrásarhagkerfisins þar sem áhersla er lögð ekki á eyðingu úrgangs heldur að koma honum aftur inn í virðiskeðjuna. Úrgangur er nefnilega ekkert annað en auðlindir á villigötum og er ein skýrasta birtingarmynd sóunar. Horfið frá urðun Örlög stórs hluta úrgangs á Íslandi hafa lengst af verið að enda á urðunarstað, þar sem lítil sem engin tilraun er gerð til að nýta þau verðmæti sem felast í úrganginum. Eigendur SORPU hafa hins vegar tekið þá framsýnu ákvörðun að hætta urðun úrgangs á urðunarstað SORPU í Álfsnesi í lok árs 2023, sem kallar á nýjar lausnir í úrgangsmálum. GAJA, gas- og jarðgerðarstöð SORPU er ein metnaðarfyllsta aðgerð í úrgangsmálum síðari tíma og ein umfangsmesta loftslagsaðgerð og sem ráðist hefur verið í á höfuðborgarsvæðinu frá því heitt vatn var lagt í hús. Í henni er lífrænn úrgangur unninn og úr honum verkuð metan og molta. Með GAJU og þeirri umbreytingu sem felst í því að hætta að urða lífefni og brennanlegan úrgang dregst losun gróðurhúsalofttegunda saman um tugi þúsunda tonna á ári hverju. Þessar tölur eru af þeirri stærðargráðu að þær skipta máli í losunarbókhaldi íslensku þjóðarinnar innan Parísarsamkomulagsins. Þá eru ótalin þau jákvæðu áhrif sem moltan sem verður til í GAJA mun hafa á uppgræðslu lands, en vinnslu á fyrstu lotum tilraunamoltu í GAJU lauk fyrir skömmu og lofar tilraunamoltan góðu. GAJA minnir okkur á mikilvægi flokkunar. Vélarnar í Móttöku- og flokkunarstöð SORPU í Gufunesi ná töluverðum árangri við að flokka úrgang frá höfuðborgarsvæðinu. En vélarnar geta ekki unnið sigurinn einar. Því betur sem íbúar höfuðborgarsvæðisins flokka, því hreinni verður moltan sem GAJA framleiðir og því verðmætari eru endurvinnsluefnin sem skilað er til SORPU. Flokkun er einfaldasta, auðveldasta og ódýrasta aðgerðin sem við getum öll gripið til í eldhúsinu heima hjá okkur og á vinnustaðnum til að styðja við innleiðingu hringrásarhagkerfisins og draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Glærir pokar á endurvinnslustöðvum Á þessum þröskuldi fertugsaldursins hafa stjórnendur SORPU ákveðið að skerpa á reglum um skil á úrgangi og endurvinnsluefnum á endurvinnslustöðvar. Frá og með deginum í dag á allt sem kemur inn á endurvinnslustöðvar að vera í glærum pokum. Þetta er gert til að auðvelda starfsfólki endurvinnslustöðvanna að leiðbeina viðskiptavinum um rétta flokkun. Þessar áherslur eru ekki úr lausu lofti gripnar. Rannsóknir SORPU benda til að meira en helmingurinn af öllu því sem viðskiptavinir endurvinnslustöðva SORPU setja í gáminn fyrir blandaðan úrgang á sér endurvinnslufarveg. Innihald gámsins er hins vegar allt urðað. Urðun verður aftur á móti ekki valkostur mikið lengur og því mikilvægt að koma sem mestum hluta þess efnis sem berst til SORPU aftur í vinnu í hringrás lífsins. Góði hirðirinn á Hverfisgötu festur í sessi Á þessum tímamótum er einnig viðeigandi að opna aftur útibú Góða hirðisins við Hverfisgötu 94-96. Verslunin opnar aftur eftir umfangsmiklar endurbætur á húsnæðinu. Endurnot – það þegar hlutir fá framhaldslíf í höndum nýrra eigenda – eru einn besti stuðningurinn við hringrásarhagkerfið sem völ er á. Góði hirðirinn er flaggskip endurnota hjá SORPU og hefur vaxið og dafnað frá stofnun og tekið vaxtarkipp með viðbótinni við Hverfisgötu og nýrri netverslun. Undir merkjum Góða hirðisins hefur auk þess nýlega verið komið á fót Efnismiðlun, þar sem hægt er að nálgast efni til framkvæmda sem hefur verið skilað í nothæfu ástandi á Endurvinnslustöðvar SORPU. Efnismiðlunin er ný af nálinni en SORPA bindur miklar vonir við að með henni megi koma enn meira af verðmætum aftur inn í hringrásina. Höfundur er framkvæmdastjóri Sorpu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sorpa Umhverfismál Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Látum verkin tala! Victor Guðmundsson Skoðun Hörmungarnar sem heimurinn hunsar Ragnar Schram Skoðun Dýrasti staður í heimi Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Grafið undan grunnstoð ríka samfélagsins Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir Skoðun Við hvað erum við hrædd? Ingvi Hrafn Laxdal Victorsson Skoðun Einn pakki á dag Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Milljarðar evra streyma enn til Pútíns Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Höfuðborgin eftir fimmtíu ár, hvað erum við að tala um? Samúel Torfi Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun Við hvað erum við hrædd? Ingvi Hrafn Laxdal Victorsson skrifar Skoðun Höfuðborgin eftir fimmtíu ár, hvað erum við að tala um? Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Örugg heilbrigðisþjónusta fyrir öll börn frá upphafi - Alþjóðlegur dagur sjúklingaöryggis 2025 María Heimisdóttir skrifar Skoðun Einn pakki á dag Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Látum verkin tala! Victor Guðmundsson skrifar Skoðun Hörmungarnar sem heimurinn hunsar Ragnar Schram skrifar Skoðun Dýrasti staður í heimi Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Grafið undan grunnstoð ríka samfélagsins Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Milljarðar evra streyma enn til Pútíns Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Speglar geta aðeins logið – um hlutlægni, huglægni og mennskuna Hjalti Hrafn Hafþórsson skrifar Skoðun Að þétta byggð Halldór Eiríksson skrifar Skoðun Þegar viðskiptalíkan Vesturlanda er stríð – og almenningur borgar brúsann Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Slökkvum ekki Ljósið Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Er það ekki sjálfsögð krafa að fá bílastæði? Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Of lítið, of seint! Hjálmtýr Heiðdal,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Halla fer að ræða um frið við einræðisherra Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Varðveitum vatnið – hugvekja Hópur starfsfólks Náttúruminjasafns Íslands skrifar Skoðun Innviðaskuld við íslenskuna Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Fatlað fólk rukkað með rangindum fyrir bílastæði Haukur Ragnar Hauksson skrifar Skoðun Vissir þú, að.... og eða er þér bara slétt sama Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hver hagnast á hatrinu? Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Öfgamaður deyr Andri Þorvarðarson skrifar Skoðun Að taka til í orkumálum Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Börn sem skilja ekki kennarann Ingibjörg Ólöf Isaksen skrifar Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar Skoðun Siglt gegn þjóðarmorði Cyma Farah,Sólveig Ásta Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Samfélagið stendur á tímamótum. Blekið í pennanum sem teiknar hið línulega hagkerfi er senn á þrotum og við þurfum á öllum okkar kröftum að halda til að teikna upp hið nýja hagkerfi: hringrásarhagkerfið. Í hringrásarhagkerfinu er allt kapp lagt á að tryggja þeim auðlindum sem við höfum yfir að ráða – hvort sem um er að ræða ómengað andrúmsloft, hráefni í jörðu eða hreint vatn – sem lengstan endingartíma. SORPA stendur einnig á tímamótum. Það var á þessum degi fyrir 30 árum sem Móttöku- og flokkunarstöð SORPU í Gufunesi var tekin í notkun og fagnar byggðasamlagið því 30 ára afmæli sínu. Nafn byggðasamlagsins, SORPA, er á vissan hátt barn síns tíma. Það er stytting á því þjála heiti Sorpeyðing höfuðborgarsvæðisins, sem lýsti í þá tíð einna best hvernig fólk sá sorp og úrgang. Því átti að eyða. Í dag hefur SORPA hins vegar fest sig í sessi sem mikilvægur hlekkur í keðju hringrásarhagkerfisins þar sem áhersla er lögð ekki á eyðingu úrgangs heldur að koma honum aftur inn í virðiskeðjuna. Úrgangur er nefnilega ekkert annað en auðlindir á villigötum og er ein skýrasta birtingarmynd sóunar. Horfið frá urðun Örlög stórs hluta úrgangs á Íslandi hafa lengst af verið að enda á urðunarstað, þar sem lítil sem engin tilraun er gerð til að nýta þau verðmæti sem felast í úrganginum. Eigendur SORPU hafa hins vegar tekið þá framsýnu ákvörðun að hætta urðun úrgangs á urðunarstað SORPU í Álfsnesi í lok árs 2023, sem kallar á nýjar lausnir í úrgangsmálum. GAJA, gas- og jarðgerðarstöð SORPU er ein metnaðarfyllsta aðgerð í úrgangsmálum síðari tíma og ein umfangsmesta loftslagsaðgerð og sem ráðist hefur verið í á höfuðborgarsvæðinu frá því heitt vatn var lagt í hús. Í henni er lífrænn úrgangur unninn og úr honum verkuð metan og molta. Með GAJU og þeirri umbreytingu sem felst í því að hætta að urða lífefni og brennanlegan úrgang dregst losun gróðurhúsalofttegunda saman um tugi þúsunda tonna á ári hverju. Þessar tölur eru af þeirri stærðargráðu að þær skipta máli í losunarbókhaldi íslensku þjóðarinnar innan Parísarsamkomulagsins. Þá eru ótalin þau jákvæðu áhrif sem moltan sem verður til í GAJA mun hafa á uppgræðslu lands, en vinnslu á fyrstu lotum tilraunamoltu í GAJU lauk fyrir skömmu og lofar tilraunamoltan góðu. GAJA minnir okkur á mikilvægi flokkunar. Vélarnar í Móttöku- og flokkunarstöð SORPU í Gufunesi ná töluverðum árangri við að flokka úrgang frá höfuðborgarsvæðinu. En vélarnar geta ekki unnið sigurinn einar. Því betur sem íbúar höfuðborgarsvæðisins flokka, því hreinni verður moltan sem GAJA framleiðir og því verðmætari eru endurvinnsluefnin sem skilað er til SORPU. Flokkun er einfaldasta, auðveldasta og ódýrasta aðgerðin sem við getum öll gripið til í eldhúsinu heima hjá okkur og á vinnustaðnum til að styðja við innleiðingu hringrásarhagkerfisins og draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Glærir pokar á endurvinnslustöðvum Á þessum þröskuldi fertugsaldursins hafa stjórnendur SORPU ákveðið að skerpa á reglum um skil á úrgangi og endurvinnsluefnum á endurvinnslustöðvar. Frá og með deginum í dag á allt sem kemur inn á endurvinnslustöðvar að vera í glærum pokum. Þetta er gert til að auðvelda starfsfólki endurvinnslustöðvanna að leiðbeina viðskiptavinum um rétta flokkun. Þessar áherslur eru ekki úr lausu lofti gripnar. Rannsóknir SORPU benda til að meira en helmingurinn af öllu því sem viðskiptavinir endurvinnslustöðva SORPU setja í gáminn fyrir blandaðan úrgang á sér endurvinnslufarveg. Innihald gámsins er hins vegar allt urðað. Urðun verður aftur á móti ekki valkostur mikið lengur og því mikilvægt að koma sem mestum hluta þess efnis sem berst til SORPU aftur í vinnu í hringrás lífsins. Góði hirðirinn á Hverfisgötu festur í sessi Á þessum tímamótum er einnig viðeigandi að opna aftur útibú Góða hirðisins við Hverfisgötu 94-96. Verslunin opnar aftur eftir umfangsmiklar endurbætur á húsnæðinu. Endurnot – það þegar hlutir fá framhaldslíf í höndum nýrra eigenda – eru einn besti stuðningurinn við hringrásarhagkerfið sem völ er á. Góði hirðirinn er flaggskip endurnota hjá SORPU og hefur vaxið og dafnað frá stofnun og tekið vaxtarkipp með viðbótinni við Hverfisgötu og nýrri netverslun. Undir merkjum Góða hirðisins hefur auk þess nýlega verið komið á fót Efnismiðlun, þar sem hægt er að nálgast efni til framkvæmda sem hefur verið skilað í nothæfu ástandi á Endurvinnslustöðvar SORPU. Efnismiðlunin er ný af nálinni en SORPA bindur miklar vonir við að með henni megi koma enn meira af verðmætum aftur inn í hringrásina. Höfundur er framkvæmdastjóri Sorpu.
Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Örugg heilbrigðisþjónusta fyrir öll börn frá upphafi - Alþjóðlegur dagur sjúklingaöryggis 2025 María Heimisdóttir skrifar
Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks skrifar
Skoðun Speglar geta aðeins logið – um hlutlægni, huglægni og mennskuna Hjalti Hrafn Hafþórsson skrifar
Skoðun Þegar viðskiptalíkan Vesturlanda er stríð – og almenningur borgar brúsann Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar
Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar
Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun