Græðgi á fótboltavellinum Guðmundur Auðunsson skrifar 19. apríl 2021 16:00 Fótboltinn eins og við þekkjum hann í dag varð til og þróaðist í verkamannahverfum Englands á seinni hluta 19. aldarinnar. Þaðan breiddist hann fljótt út um allan heim, helst meðal verkafólks og í fátækrahverfum heimsbyggðarinnar. Hvers vegna það gerðist er auðvelt að skilja. Leikmenn þurfa ekki mikið til að byrja. Hægt er að búa til tuðru úr litlu og berfætt börn á moldugum götum hvort sem er í Brasilíu, Bretlandi, Afríku eða á ströndinni við Akranes geta æft knattfimi með félögum sínum af litum efnum og hefur mörg stórstjarna leiksins hafið feril sinn á slíkan hátt. Úr fátækrahverfunum, af moldargötunum eða af sandströndinni er auðvelt að færa sig yfir í hinn skipulagða leik og taka þátt í keppnum sem eru spilaðar samkvæmt reglum sem birtar voru við stofnun enska knattspyrnusambandsins árið 1863. Fyrsta deildarkeppnin var sett af stað af klúbbum í verkamannaborgum og bæjum norður- og mið Englands árið 1888. Stofnfélagar í ensku deildinni voru Accrington, Aston Villa, Blackburn Rovers, Bolton Wanderers, Burnley, Derby County, Everton, Notts County, Preston North End, Stoke, West Bromwich Albion og Wolverhampton Wanderersog varð Preston fyrsti Englandsmeistarinn. Öll þessi lið spila enn og eru þau öll í deildarkeppninni utan elsta liðs heims, Notts County, sem féll úr deildarkeppninni í fyrra og spilar nú í E deildinn, þar sem lið komast upp og falla niður samkvæmt árangri. Og þar sjáum við einmitt lykil þátt deildarkeppninnar. Öll lið geta færst milli deilda eftir árangri og minna þekkt lið eiga þá möguleika að ná upp í efstu deild og spila um sjálfan Englandsmeistaratitilinn og jafnvel vinna, eins og Leicester sýndi fyrir nokkrum árum, lið sem var bara nýlega komið upp í efstu deild á ný. En nú hefur græðgin fullkomlega tekið völdin í hinum fallega leik (e. The Beautiful Game). Með tilkomu alþjóðlegra fjölmiðlarisa var enska Úrvalsdeildin (e. The Premier League) stofnuð á 10. áratug síðustu aldar. Markmiðið var að hámarka tekjur af sjónvarpsútsendingum til „topp liða“ á kostnað annara liða. En deildin var samt þvinguð til þess að hafa hana opna og lið héldu áfram að falla og komast upp um deild. Einnig var Úrvalsdeilin skikkuð til að leggja hluta fjármagnsins til grasrótarinnar í fótboltanum og til neðri deildanna. Með sjónvarpspeningunum urðu Evrópukeppnirnar einnig mjög mikilvægar og skipti gífurlega miklu máli fyrir lið að berjast fyrir sæti í þeim deildum í gegnum heimadeildirnar. En fyrir eigendur sumra liða var einmitt það að lið þyrftu að berjast fyrir sæti í Evrópukeppnunum ávísun á minni gróða og fóru því nokkrir bandarískir eigendur enskra liða að berjast fyrir því að stofnuð yrði „lokuð deild“ í anda bandarískra íþróttakeppna þar sem hættan á falli væri einfaldlega þurrkuð út og deildirnar lokaðar. Nú hafa þeir gráðugu stigið skrefið til fulls og ætla nú að stofna evrópska „ofurdeild“ þar sem ákveðin lið gætu einfaldlega ekki fallið úr keppni svo þeir geti setið einir að gróðanum. 6 ensk lið, 3 spænsk og þrjú ítölsk lið; Manchester City, Manchester United, Liverpool, Chelsea, Arsenal, Tottenham, Real Madrid, Barcelona, Atletico Madrid, Juventus, Inter Milan og AC Milan. Góðu heilli hafa þýsk og frönsk lið (enn sem komið er) neitað að taka þátt í þessari nöktu græðgisvæðingu á fótboltanum. Og flestir stuðningsmenn þessara liða og aðdáendur fótboltans almennt eru æfir. En fyrir eigendurna skipta stuðningsmennirnir litlu máli, markmiðið er að græða sem mest. Fyrir þeim er spurningin ekki um stuðningmenn heldur neytendur. Fótboltinn er ekki íþrótt, ekki félagslegt fyrirbæri heldur einungis tæki til að græða sem mest. Gegn þessari græðgisvæðingu verður samfélagið að sýna fulla hörku. Það á að gera þessi lið brottræk úr deildarkeppnunum, það á einfaldlega að banna liðum utan keppninnar að selja leikmenn til þessara ræningjaliða og banna öllum leikmönnum þessara liða að keppa fyrir lands sitt á alþjóðlegum mótum. Þá sjáum við líka hvaða leikmenn skipta peningar meira máli en allt annað. Á móti á að hlúa að grasrótinni, dreifa tekjum af sjónvarpsútsendingum á sem sanngjarnastan hátt og nota tækifærið að taka upp kerfi eins og er við líði í Þýskalandi þar sem stuðningsmenn liða ráða í raun mestu með því að skilda lið til þess að vera í meirihlutaeigu stuðningsmanna félaganna. Viðspyrnan gegn græðgisöflunum er þegar hafin og hafa fjölmargar fótboltastjörnur og stuðningsmenn ráðist harkalega gegn óskapnaðinum. Rio Ferdinand, fyrrum fyrirliði Manchester United og Englands, orðaði þetta þannig: „Þetta er stríð gegn fótboltanum. Þetta er skammarlegt og gegn öllu sem fótboltinn snýst um. Þetta er lokaður hópur og snýst algjörlega og eingöngu um eitt, peninga. Þeir ríku verða ríkari og hinir skipta ekki máli. Það er engin áhugi á sögunni og fyrir þeim sem eru neðar í pýramídanum. Þetta er skammarlegt og ég trúi því varla. Hvernig voga þeir sér að gera þetta í því umhverfi sem við búum við nú með farsóttinni út um allan heim.“ Þessi aðför að fótboltanum er bara ein birtingarmynd græðgiskapítalismans. Hann græðgisvæðir allt sem hann kemur nálægt. Allt snýst um að hámarka gróðann, að taka verðmæti samfélagsins og setja verðmiða á það. Fótboltinn spratt úr jarðvegi almennings og hefur sem slíkur verðmæti sem eru algjörlega óháð verðmiðum sem græðgisöflin setja á hann. Fótboltinn er sameiginleg eign kynslóðanna, ég gleymi því aldrei þegar ég tók syni mína til þess að sjá sinn fyrsta fótbóltaleik. Spenningurinn, samkenndin með öðrum stuðningmönnum og band varð til milli föður og sonar sem aldrei brestur. Fótboltinn er bara eitt samfélagsverðmætið sem kapítalisminn og græðgin vilja verðmerkja. En sem slíkur hefur hann mikið gildi og vonandi hafa græðgisöflin gengið of langt og samfélagið standi upp og verji sinn félagslega auð frá klóm kapítalismans. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands og fótboltaáhugamaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fótbolti Mest lesið Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen Skoðun Skoðun Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Sjá meira
Fótboltinn eins og við þekkjum hann í dag varð til og þróaðist í verkamannahverfum Englands á seinni hluta 19. aldarinnar. Þaðan breiddist hann fljótt út um allan heim, helst meðal verkafólks og í fátækrahverfum heimsbyggðarinnar. Hvers vegna það gerðist er auðvelt að skilja. Leikmenn þurfa ekki mikið til að byrja. Hægt er að búa til tuðru úr litlu og berfætt börn á moldugum götum hvort sem er í Brasilíu, Bretlandi, Afríku eða á ströndinni við Akranes geta æft knattfimi með félögum sínum af litum efnum og hefur mörg stórstjarna leiksins hafið feril sinn á slíkan hátt. Úr fátækrahverfunum, af moldargötunum eða af sandströndinni er auðvelt að færa sig yfir í hinn skipulagða leik og taka þátt í keppnum sem eru spilaðar samkvæmt reglum sem birtar voru við stofnun enska knattspyrnusambandsins árið 1863. Fyrsta deildarkeppnin var sett af stað af klúbbum í verkamannaborgum og bæjum norður- og mið Englands árið 1888. Stofnfélagar í ensku deildinni voru Accrington, Aston Villa, Blackburn Rovers, Bolton Wanderers, Burnley, Derby County, Everton, Notts County, Preston North End, Stoke, West Bromwich Albion og Wolverhampton Wanderersog varð Preston fyrsti Englandsmeistarinn. Öll þessi lið spila enn og eru þau öll í deildarkeppninni utan elsta liðs heims, Notts County, sem féll úr deildarkeppninni í fyrra og spilar nú í E deildinn, þar sem lið komast upp og falla niður samkvæmt árangri. Og þar sjáum við einmitt lykil þátt deildarkeppninnar. Öll lið geta færst milli deilda eftir árangri og minna þekkt lið eiga þá möguleika að ná upp í efstu deild og spila um sjálfan Englandsmeistaratitilinn og jafnvel vinna, eins og Leicester sýndi fyrir nokkrum árum, lið sem var bara nýlega komið upp í efstu deild á ný. En nú hefur græðgin fullkomlega tekið völdin í hinum fallega leik (e. The Beautiful Game). Með tilkomu alþjóðlegra fjölmiðlarisa var enska Úrvalsdeildin (e. The Premier League) stofnuð á 10. áratug síðustu aldar. Markmiðið var að hámarka tekjur af sjónvarpsútsendingum til „topp liða“ á kostnað annara liða. En deildin var samt þvinguð til þess að hafa hana opna og lið héldu áfram að falla og komast upp um deild. Einnig var Úrvalsdeilin skikkuð til að leggja hluta fjármagnsins til grasrótarinnar í fótboltanum og til neðri deildanna. Með sjónvarpspeningunum urðu Evrópukeppnirnar einnig mjög mikilvægar og skipti gífurlega miklu máli fyrir lið að berjast fyrir sæti í þeim deildum í gegnum heimadeildirnar. En fyrir eigendur sumra liða var einmitt það að lið þyrftu að berjast fyrir sæti í Evrópukeppnunum ávísun á minni gróða og fóru því nokkrir bandarískir eigendur enskra liða að berjast fyrir því að stofnuð yrði „lokuð deild“ í anda bandarískra íþróttakeppna þar sem hættan á falli væri einfaldlega þurrkuð út og deildirnar lokaðar. Nú hafa þeir gráðugu stigið skrefið til fulls og ætla nú að stofna evrópska „ofurdeild“ þar sem ákveðin lið gætu einfaldlega ekki fallið úr keppni svo þeir geti setið einir að gróðanum. 6 ensk lið, 3 spænsk og þrjú ítölsk lið; Manchester City, Manchester United, Liverpool, Chelsea, Arsenal, Tottenham, Real Madrid, Barcelona, Atletico Madrid, Juventus, Inter Milan og AC Milan. Góðu heilli hafa þýsk og frönsk lið (enn sem komið er) neitað að taka þátt í þessari nöktu græðgisvæðingu á fótboltanum. Og flestir stuðningsmenn þessara liða og aðdáendur fótboltans almennt eru æfir. En fyrir eigendurna skipta stuðningsmennirnir litlu máli, markmiðið er að græða sem mest. Fyrir þeim er spurningin ekki um stuðningmenn heldur neytendur. Fótboltinn er ekki íþrótt, ekki félagslegt fyrirbæri heldur einungis tæki til að græða sem mest. Gegn þessari græðgisvæðingu verður samfélagið að sýna fulla hörku. Það á að gera þessi lið brottræk úr deildarkeppnunum, það á einfaldlega að banna liðum utan keppninnar að selja leikmenn til þessara ræningjaliða og banna öllum leikmönnum þessara liða að keppa fyrir lands sitt á alþjóðlegum mótum. Þá sjáum við líka hvaða leikmenn skipta peningar meira máli en allt annað. Á móti á að hlúa að grasrótinni, dreifa tekjum af sjónvarpsútsendingum á sem sanngjarnastan hátt og nota tækifærið að taka upp kerfi eins og er við líði í Þýskalandi þar sem stuðningsmenn liða ráða í raun mestu með því að skilda lið til þess að vera í meirihlutaeigu stuðningsmanna félaganna. Viðspyrnan gegn græðgisöflunum er þegar hafin og hafa fjölmargar fótboltastjörnur og stuðningsmenn ráðist harkalega gegn óskapnaðinum. Rio Ferdinand, fyrrum fyrirliði Manchester United og Englands, orðaði þetta þannig: „Þetta er stríð gegn fótboltanum. Þetta er skammarlegt og gegn öllu sem fótboltinn snýst um. Þetta er lokaður hópur og snýst algjörlega og eingöngu um eitt, peninga. Þeir ríku verða ríkari og hinir skipta ekki máli. Það er engin áhugi á sögunni og fyrir þeim sem eru neðar í pýramídanum. Þetta er skammarlegt og ég trúi því varla. Hvernig voga þeir sér að gera þetta í því umhverfi sem við búum við nú með farsóttinni út um allan heim.“ Þessi aðför að fótboltanum er bara ein birtingarmynd græðgiskapítalismans. Hann græðgisvæðir allt sem hann kemur nálægt. Allt snýst um að hámarka gróðann, að taka verðmæti samfélagsins og setja verðmiða á það. Fótboltinn spratt úr jarðvegi almennings og hefur sem slíkur verðmæti sem eru algjörlega óháð verðmiðum sem græðgisöflin setja á hann. Fótboltinn er sameiginleg eign kynslóðanna, ég gleymi því aldrei þegar ég tók syni mína til þess að sjá sinn fyrsta fótbóltaleik. Spenningurinn, samkenndin með öðrum stuðningmönnum og band varð til milli föður og sonar sem aldrei brestur. Fótboltinn er bara eitt samfélagsverðmætið sem kapítalisminn og græðgin vilja verðmerkja. En sem slíkur hefur hann mikið gildi og vonandi hafa græðgisöflin gengið of langt og samfélagið standi upp og verji sinn félagslega auð frá klóm kapítalismans. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands og fótboltaáhugamaður.
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun