Af lýðskrumi og loddurum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 7. febrúar 2020 12:00 Það var nokkuð sérstakt að fylgjast með þinginu í gær þegar einföld skýrslubeiðni minnihlutans um samanburð á greiðslum Samherja fyrir veiðirétt í Namibíu og fyrir veiðirétt á Íslandi var rædd. Ekki að nálgun gömlu stjórnarflokkanna hafi þó komið ýkja á óvart. Eins og þekkt er kom fram í fréttarskýringaþætti Kveiks að greiðslur félagsins fyrir veiðiheimildir í Namibíu væru tvöfalt hærri en hér á landi. Gott væri að fá skýr svör um hvort það sé rétt. Það er liður í því að fá fram upplýsingar sem geta gagnast til uppbyggilegrar umræðu um fiskveiðistjórnunarkerfið okkar, auðlindaákvæði í stjórnarskrá og fleira sem þarf að vera á dagskrá stjórnmálanna á næstu misserum. Þótt það sé morgunljóst eftir gærdaginn að ákveðin stjórnmálaöfl munu gera allt til að koma í veg fyrir að svo verði. Það er nefnilega merkilegt ef satt reynist að íslensk sjávarútvegsfyrirtæki séu tilbúin til að greiða meira fyrir tímabundinn afnotarétt til eins árs í Namibíu fyrir veiðirétt en það sem fyrirtækin treysta sér til að greiða fyrir ótímabundinn afnotarétt á Íslandi. Nema ástæðan sé sú að sjávarútvegur í Namibíu sé mun betur rekinn og verðmætari en hér á Íslandi. Þann þátt er því sjálfsagt að skoða samhliða ef það er það sem veldur stjórnarþingmönnum mestum áhyggjum. Í öllu falli er ljóst að það þarf að auka gegnsæi og sanngirni við verðlagningu á sjávarauðlindinni en það verður best gert með því að markaðurinn ráði verði á aflaheimildum. Gærdagurinn sýndi ljóslega hversu mikilvægt er að aftengja verðlagningu á okkar sameiginlegu auðlindum við pólitísk ítök og sérhagsmunagæslu. Og tryggja upplýsingar og gegnsæi. Einnig er lykilatriði að samningar verði tímabundnir og tryggja alvöru auðlindaákvæði í stjórnarskrá þar um. Á það leggur Viðreisn ríka áherslu. Varðhundar kerfisins En varðhundar kerfisins, aðallega þingmenn og ráðherrar Sjálfstæðisflokks og Framsóknar detta hins vegar í gamalkunnugt gelt. Stóru orðin voru ekki spöruð. Þingmenn minnihlutans voru kallaðir loddarar og lýðskrumarar fyrir það eitt að kalla eftir auknu gegnsæi og upplýsingum um grundvallarmál sem tengjast auðlindanýtingu. Hagsmunirnir eru risavaxnir, það sést á viðbrögðunum. Ef stjórnmálaflokkar meina hinsvegar eitthvað með því að vitna reglulega í 1.grein laga um stjórnun fiskveiða, þar sem segir að nytjastofnar á Íslandsmiðum séu sameign þjóðarinnar, þá á enginn að vera hræddur við að allra gagna sé aflað til að styðja við þá sameign og verðlagningu hennar. Blað brotið í sögu þingsins Þegar síðan skýrslubeiðnir almennt eru skoðaðar í sögulegu samhengi er framkvæmdin yfirleitt sú að atkvæðagreiðsla er haldin í þinginu um hvort skýrslubeiðnin skuli leyfð. Minnst 9 flutningsmenn þarf á skýrslubeiðni til að hægt sé að leggja hana fram. Skýrslubeiðni er yfirleitt samþykkt, oftast án umræðu eða sérstakrar mótstöðu. Enda er um mikilvægt aðhaldstæki og eftirlitshlutverk Alþingis, sérstaklega minnihlutans, að ræða. Það er hluti af lýðræðinu að almenningur fái aðgang að upplýsingum er varða almannahag. Nema ætlun ríkisstjórnarinnar sé önnur. Á þessu varð breyting þegar umrædd skýrslubeiðni var afgreidd í gær. Forystufólk Sjálfstæðisflokksins, ásamt fimm öðrum þingmönnum ríkisstjórnarinnar, greiddu atkvæði gegn þessari beiðni okkar, tíu aðrir sátu hjá. Andstaðan var vandlega pökkuð í hnýtingu í orðalag og formsatriði, að þetta sé í raun algjörlega óþörf beiðni, ekki réttu spurningarnar, alltof yfirgripslítil, að verið sé að bera saman epli og appelsínur, og það sem verst er að slík skýrsla og upplýsingarnar sem þar kæmu fram gætu nýst í pólitískri umræðu. Sem sagt pakkað í nauðvörn. Þar með var brotið blað í sögu þingsins. Þetta var í fyrsta skipti í sögunni sem svo margir þingmenn greiða atkvæði gegn skýrslubeiðni og jafnframt í fyrsta sinn í sögu lýðveldisins sem ráðherra kýs gegn slíkri beiðni og leggst þar með með jafn afgerandi hætti gegn slíkri upplýsingagjöf. Grímulaus sérhagsmunagæsla Það er í mínum huga ljóst að þessi einfalda beiðni um upplýsingar snerti viðkvæma taug og opinberaði í leiðinni þá grímulausu sérhagsmunagæslu sem íhaldssöm stjórnmálaöfl á þingi hafa stundað um árabil. En ríkisstjórnin eða hluti hennar lítur hins vegar á sig sem einhvers konar rómverskan keisara í þinginu með mikilvægari þumal en aðrir. Og hann vísar upp eða niður eftir því hvort erindi minnihlutans á þingi þóknast þeim eða ekki. Hinn sérstaki kapítuli ríkisstjórnarsáttmálans um eflingu þingsins er hinsvegar orðinn að góðlátlegu gríni. Þótt hvorki Dario Fo né Moliére þættu mikið til þess koma. Við í Viðreisn höfum margítrekað að við eigum áfram að byggja á aflamarkskerfinu sem byggt hefur verið upp frá árinu 1983 ásamt breytingum og styðst við sjálfbæra nýtingu og vísindalega ráðgjöf. Við viljum að samningar um auðlindina verði tímabundnir líkt og auðlindanefndin komst að niðurstöðu um á sínum tíma. Við viljum jafnframt að hluti aflaheimilda, t.d. 5% verði sett á markað á hverju ári og hluti auðlindagjalds renni til uppbyggingar innviða í heimabyggð. Hver grefur undan lýðræðinu? Eftir stendur að við þurfum að byggja upp traust og gegnsæi á einni mikilvægustu atvinnugrein okkar, sjávarútvegi. Upplýsingar á borð við þær sem beðið var um í þinginu í gær eru liður í því. Sama hvað stjórnarþingmenn reyna að segja með upphrópunum og útúrsnúningum. Það hlýtur því að vera eðlilegt að spyrja sig að því hver það er á endanum sem er raunverulega að grafa undan lýðræðinu? Er það sá sem biður um einfaldar upplýsingar er varðar almannahag og gætu varpað mikilvægu ljósi á stjórn fiskveiða í landinu, eða sá sem gerir hvað sem er til þess að grafa undan upplýsingagjöf? Höfundur er formaður Viðreisnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Samherjaskjölin Sjávarútvegur Viðreisn Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Sjá meira
Það var nokkuð sérstakt að fylgjast með þinginu í gær þegar einföld skýrslubeiðni minnihlutans um samanburð á greiðslum Samherja fyrir veiðirétt í Namibíu og fyrir veiðirétt á Íslandi var rædd. Ekki að nálgun gömlu stjórnarflokkanna hafi þó komið ýkja á óvart. Eins og þekkt er kom fram í fréttarskýringaþætti Kveiks að greiðslur félagsins fyrir veiðiheimildir í Namibíu væru tvöfalt hærri en hér á landi. Gott væri að fá skýr svör um hvort það sé rétt. Það er liður í því að fá fram upplýsingar sem geta gagnast til uppbyggilegrar umræðu um fiskveiðistjórnunarkerfið okkar, auðlindaákvæði í stjórnarskrá og fleira sem þarf að vera á dagskrá stjórnmálanna á næstu misserum. Þótt það sé morgunljóst eftir gærdaginn að ákveðin stjórnmálaöfl munu gera allt til að koma í veg fyrir að svo verði. Það er nefnilega merkilegt ef satt reynist að íslensk sjávarútvegsfyrirtæki séu tilbúin til að greiða meira fyrir tímabundinn afnotarétt til eins árs í Namibíu fyrir veiðirétt en það sem fyrirtækin treysta sér til að greiða fyrir ótímabundinn afnotarétt á Íslandi. Nema ástæðan sé sú að sjávarútvegur í Namibíu sé mun betur rekinn og verðmætari en hér á Íslandi. Þann þátt er því sjálfsagt að skoða samhliða ef það er það sem veldur stjórnarþingmönnum mestum áhyggjum. Í öllu falli er ljóst að það þarf að auka gegnsæi og sanngirni við verðlagningu á sjávarauðlindinni en það verður best gert með því að markaðurinn ráði verði á aflaheimildum. Gærdagurinn sýndi ljóslega hversu mikilvægt er að aftengja verðlagningu á okkar sameiginlegu auðlindum við pólitísk ítök og sérhagsmunagæslu. Og tryggja upplýsingar og gegnsæi. Einnig er lykilatriði að samningar verði tímabundnir og tryggja alvöru auðlindaákvæði í stjórnarskrá þar um. Á það leggur Viðreisn ríka áherslu. Varðhundar kerfisins En varðhundar kerfisins, aðallega þingmenn og ráðherrar Sjálfstæðisflokks og Framsóknar detta hins vegar í gamalkunnugt gelt. Stóru orðin voru ekki spöruð. Þingmenn minnihlutans voru kallaðir loddarar og lýðskrumarar fyrir það eitt að kalla eftir auknu gegnsæi og upplýsingum um grundvallarmál sem tengjast auðlindanýtingu. Hagsmunirnir eru risavaxnir, það sést á viðbrögðunum. Ef stjórnmálaflokkar meina hinsvegar eitthvað með því að vitna reglulega í 1.grein laga um stjórnun fiskveiða, þar sem segir að nytjastofnar á Íslandsmiðum séu sameign þjóðarinnar, þá á enginn að vera hræddur við að allra gagna sé aflað til að styðja við þá sameign og verðlagningu hennar. Blað brotið í sögu þingsins Þegar síðan skýrslubeiðnir almennt eru skoðaðar í sögulegu samhengi er framkvæmdin yfirleitt sú að atkvæðagreiðsla er haldin í þinginu um hvort skýrslubeiðnin skuli leyfð. Minnst 9 flutningsmenn þarf á skýrslubeiðni til að hægt sé að leggja hana fram. Skýrslubeiðni er yfirleitt samþykkt, oftast án umræðu eða sérstakrar mótstöðu. Enda er um mikilvægt aðhaldstæki og eftirlitshlutverk Alþingis, sérstaklega minnihlutans, að ræða. Það er hluti af lýðræðinu að almenningur fái aðgang að upplýsingum er varða almannahag. Nema ætlun ríkisstjórnarinnar sé önnur. Á þessu varð breyting þegar umrædd skýrslubeiðni var afgreidd í gær. Forystufólk Sjálfstæðisflokksins, ásamt fimm öðrum þingmönnum ríkisstjórnarinnar, greiddu atkvæði gegn þessari beiðni okkar, tíu aðrir sátu hjá. Andstaðan var vandlega pökkuð í hnýtingu í orðalag og formsatriði, að þetta sé í raun algjörlega óþörf beiðni, ekki réttu spurningarnar, alltof yfirgripslítil, að verið sé að bera saman epli og appelsínur, og það sem verst er að slík skýrsla og upplýsingarnar sem þar kæmu fram gætu nýst í pólitískri umræðu. Sem sagt pakkað í nauðvörn. Þar með var brotið blað í sögu þingsins. Þetta var í fyrsta skipti í sögunni sem svo margir þingmenn greiða atkvæði gegn skýrslubeiðni og jafnframt í fyrsta sinn í sögu lýðveldisins sem ráðherra kýs gegn slíkri beiðni og leggst þar með með jafn afgerandi hætti gegn slíkri upplýsingagjöf. Grímulaus sérhagsmunagæsla Það er í mínum huga ljóst að þessi einfalda beiðni um upplýsingar snerti viðkvæma taug og opinberaði í leiðinni þá grímulausu sérhagsmunagæslu sem íhaldssöm stjórnmálaöfl á þingi hafa stundað um árabil. En ríkisstjórnin eða hluti hennar lítur hins vegar á sig sem einhvers konar rómverskan keisara í þinginu með mikilvægari þumal en aðrir. Og hann vísar upp eða niður eftir því hvort erindi minnihlutans á þingi þóknast þeim eða ekki. Hinn sérstaki kapítuli ríkisstjórnarsáttmálans um eflingu þingsins er hinsvegar orðinn að góðlátlegu gríni. Þótt hvorki Dario Fo né Moliére þættu mikið til þess koma. Við í Viðreisn höfum margítrekað að við eigum áfram að byggja á aflamarkskerfinu sem byggt hefur verið upp frá árinu 1983 ásamt breytingum og styðst við sjálfbæra nýtingu og vísindalega ráðgjöf. Við viljum að samningar um auðlindina verði tímabundnir líkt og auðlindanefndin komst að niðurstöðu um á sínum tíma. Við viljum jafnframt að hluti aflaheimilda, t.d. 5% verði sett á markað á hverju ári og hluti auðlindagjalds renni til uppbyggingar innviða í heimabyggð. Hver grefur undan lýðræðinu? Eftir stendur að við þurfum að byggja upp traust og gegnsæi á einni mikilvægustu atvinnugrein okkar, sjávarútvegi. Upplýsingar á borð við þær sem beðið var um í þinginu í gær eru liður í því. Sama hvað stjórnarþingmenn reyna að segja með upphrópunum og útúrsnúningum. Það hlýtur því að vera eðlilegt að spyrja sig að því hver það er á endanum sem er raunverulega að grafa undan lýðræðinu? Er það sá sem biður um einfaldar upplýsingar er varðar almannahag og gætu varpað mikilvægu ljósi á stjórn fiskveiða í landinu, eða sá sem gerir hvað sem er til þess að grafa undan upplýsingagjöf? Höfundur er formaður Viðreisnar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun