Fyndna frelsið Hersir Aron Ólafsson skrifar 8. september 2016 12:09 Ég lyfti borði í gær, fékk smáan skurð á hendi og bað góðan vin um að útvega mér plástur. Hann sagði (eðlilega) nei. Fylgdi svo eftir með; „veistu ekki að það eru tugir manna uppi á spítala akkurat núna með brotna leggi, ónýt augu og drepsóttir – hvaða máli heldurðu að þessi skurður skipti?“. Ég skammaðist mín á stundinni og vafði höndina í eldhúspappír, enda fáránlegt að gera eitthvað mál úr þessu þegar margir höfðu það miklu verra en ég. Ég kom heim seinna um kvöldið og hlammaði mér fyrir framan sjónvarpið með pabba. Þrýsti á tónhæðartakkann með minni pappírsvöfðu krumlu og reyndi að hækka, en ekkert gerðist. Takkinn hlaut að vera bilaður. Ég spurði pabba hvort ekki væri rétt að kaupa fjarstýringu, það væri svo nýmóðins og sniðugt – og flestir nágrannar okkar væru með svoleiðis. Hann snöggreiddist og æpti á mig; „AFSAKAÐU MEÐAN ÉG ÆLI, heldurðu að við getum ekki lesið bara textann? Og hvað heldurðu að gerist ef allir verða með fjarstýringar og geta bara stillt sjónvarpið að vild? Hefurðu ekki séð nágrannana, sem eru allir með fjarstýringar? Augun á þeim eru orðin kössótt, þeir eru sjónvarpssjúkir, þeir ganga veginn til glötunar!“. Ég skammaðist mín enn meira, auðvitað gat ég bara lesið textann og verið lukkulegur með það. Myndin var m.a.s. þýdd af einum virtasta þýðanda þjóðarinnar. Þessi ýktu (en sönnu) dæmi úr mínu eigin lífi eru ágæt endurspeglun þess sem sést í samfélaginu á hverjum degi. Þar sem litlu frelsismálin eru sett í samhengi við eitthvað stórt og skelfilegt og síðan keppst við að gera lítið úr fólkinu sem vekur máls á þeim. Atvikin komu upp í hugann þegar gamalt myndband frá SUS komst í dreifingu á samfélagsmiðlum á dögunum. Þar var rætt við nítján ára gamlan sjálfráða háskólanema sem fannst sæta nokkurri furðu að mega ekki kaupa sér áfenga drykki hér á landi, líkt og henni var þá bannað skv. 18. gr. áfengislaga nr. 75/1998. Ennfremur gat hún ekki sótt skólaskemmtanir með félögum sínum löglega, sem flestar voru haldnar á öldurhúsum bæjarins – en meirihluti háskólanema er yfir 20 ára gamall. Við þetta má reyndar bæta að þrátt fyrir að vera orðin ríflega 20 ára í dag getur þessi sami háskólanemi ekki keypt sér rauðvín, bjór eða annan áfengan drykk í verslun á sunnudögum frekar en nokkur annar landsmaður. Hún má ekki heldur kaupa það í hefðbundnum búðum, og ef hún gerist svo djörf að flytja frá miðpunkti höfuðborgarsvæðisins er ekki hægt að kaupa það yfir höfuð eftir kl 18. Þetta er þó allt vel skiljanlegt, enda myndu minnstu breytingar á fyrirkomulaginu spilla lýðheilsu landans og gera út af við æskuna, líkt og við sjáum í flestum nágrannalöndum okkar – þar sem börn og ungmenni eru líkari tómeygðum áfengisdauðum vofum heldur en mannfólki. Auk þess er talsverður fjöldi bjór- og landasala starfandi hérlendis, sem anna ágætlega eftirspurn þeirra sem ekki eru orðnir 20 ára, eða búa langt frá næstu vínbúð – svo vandamálið er í sjálfu sér ekki stórvægilegt. En aftur að myndbandinu umrædda. Fyrir neðan færsluna voru fjölmargar athugasemdir frá einstaklingum á öllum aldri. Margir þeirra voru mjög ósáttir við frásögn háskólanemans og fannst lítið til vandans koma. Sagði þar m.a. eftirfarandi; „Láttu þá mömmu þína kaupa bjór handa þér!“, „Persónulega finnst mér þetta ekki skipta máli“ og „Hugur minn er hjá börnunum sem fá ekki að kaupa vín,“. Ritari Samfylkingarinnar gróf svo upp færsluna á dögunum og deildi með tilheyrandi athugasemdum frá félögum sínum á borð við „RIP“, „#prayforher“ og „haha“. Við lesturinn læddist að greinarhöfundi sá grunur að margir þeirra sem lögðu orð í belg ættu erfitt með að setja fram nokkra vitræna gagnrýni á það sem lagt var til, og gripu því til þess ráðs að gera grín að viðmælandanum með „vandamálið“ sitt. Að mörgu leyti má vel sammælast um það að vandamál háskólanemans í myndbandinu var ekki ýkja stórt eða alvarlegt, enda reyndi hann hvergi að halda því fram. Einmitt þar liggur hins vegar hundurinn Lúkas grafinn. Vandamálin þurfa ekki endilega að vera stór og hörmuleg til þess að megi tala um þau. Margt af því frelsi sem þykir sjálfsagt í dag var eitt sinn „lítið“ og „asnalegt“ baráttumál. „Láttu þá mömmu þína kaupa bjór handa þér!“ hefur nefnilega hljómað í mörgum útfærslum. „Hlustaðu bara á ríkisrekna útvarpið!“, „Drekktu bara vodkablandaða pilsnerinn og hættu að heimta bjór!“, „Farðu bara í mjólkurbúðina“, „Af hverju þarftu mandarínur? – borðaðu bara rófuna þína!“. Allt hefði þetta eflaust fengið fjölmörg læk á ritvéla-Facebook fortíðarinnar. Það hefur lengi verið ríkt í eyjaskeggjum landsins að vilja hafa vit fyrir öðrum og þess vegna er mikilvægt að sjá í gegnum málflutning þeirra sem hæðast að frelsinu. Ef ég vil skíra dóttur mína Villimey, kaupa mér Tuborg Rå klukkan 21:45, taka út séreignasparnaðinn minn eða byggja mér stúdíóíbúð undir 30m2 þá kemur það ekki nokkrum manni við, og þó það sé kannski fyndið og asnalegt að leggja til breytingar á rótgrónum venjum þá má ekki missa sjónar á þessum kjarna málsins. Frelsið er nefnilega ekki einkaeign þeirra hrokafullu, sem telja sig alltaf hafa rétt fyrir sér. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Sjá meira
Ég lyfti borði í gær, fékk smáan skurð á hendi og bað góðan vin um að útvega mér plástur. Hann sagði (eðlilega) nei. Fylgdi svo eftir með; „veistu ekki að það eru tugir manna uppi á spítala akkurat núna með brotna leggi, ónýt augu og drepsóttir – hvaða máli heldurðu að þessi skurður skipti?“. Ég skammaðist mín á stundinni og vafði höndina í eldhúspappír, enda fáránlegt að gera eitthvað mál úr þessu þegar margir höfðu það miklu verra en ég. Ég kom heim seinna um kvöldið og hlammaði mér fyrir framan sjónvarpið með pabba. Þrýsti á tónhæðartakkann með minni pappírsvöfðu krumlu og reyndi að hækka, en ekkert gerðist. Takkinn hlaut að vera bilaður. Ég spurði pabba hvort ekki væri rétt að kaupa fjarstýringu, það væri svo nýmóðins og sniðugt – og flestir nágrannar okkar væru með svoleiðis. Hann snöggreiddist og æpti á mig; „AFSAKAÐU MEÐAN ÉG ÆLI, heldurðu að við getum ekki lesið bara textann? Og hvað heldurðu að gerist ef allir verða með fjarstýringar og geta bara stillt sjónvarpið að vild? Hefurðu ekki séð nágrannana, sem eru allir með fjarstýringar? Augun á þeim eru orðin kössótt, þeir eru sjónvarpssjúkir, þeir ganga veginn til glötunar!“. Ég skammaðist mín enn meira, auðvitað gat ég bara lesið textann og verið lukkulegur með það. Myndin var m.a.s. þýdd af einum virtasta þýðanda þjóðarinnar. Þessi ýktu (en sönnu) dæmi úr mínu eigin lífi eru ágæt endurspeglun þess sem sést í samfélaginu á hverjum degi. Þar sem litlu frelsismálin eru sett í samhengi við eitthvað stórt og skelfilegt og síðan keppst við að gera lítið úr fólkinu sem vekur máls á þeim. Atvikin komu upp í hugann þegar gamalt myndband frá SUS komst í dreifingu á samfélagsmiðlum á dögunum. Þar var rætt við nítján ára gamlan sjálfráða háskólanema sem fannst sæta nokkurri furðu að mega ekki kaupa sér áfenga drykki hér á landi, líkt og henni var þá bannað skv. 18. gr. áfengislaga nr. 75/1998. Ennfremur gat hún ekki sótt skólaskemmtanir með félögum sínum löglega, sem flestar voru haldnar á öldurhúsum bæjarins – en meirihluti háskólanema er yfir 20 ára gamall. Við þetta má reyndar bæta að þrátt fyrir að vera orðin ríflega 20 ára í dag getur þessi sami háskólanemi ekki keypt sér rauðvín, bjór eða annan áfengan drykk í verslun á sunnudögum frekar en nokkur annar landsmaður. Hún má ekki heldur kaupa það í hefðbundnum búðum, og ef hún gerist svo djörf að flytja frá miðpunkti höfuðborgarsvæðisins er ekki hægt að kaupa það yfir höfuð eftir kl 18. Þetta er þó allt vel skiljanlegt, enda myndu minnstu breytingar á fyrirkomulaginu spilla lýðheilsu landans og gera út af við æskuna, líkt og við sjáum í flestum nágrannalöndum okkar – þar sem börn og ungmenni eru líkari tómeygðum áfengisdauðum vofum heldur en mannfólki. Auk þess er talsverður fjöldi bjór- og landasala starfandi hérlendis, sem anna ágætlega eftirspurn þeirra sem ekki eru orðnir 20 ára, eða búa langt frá næstu vínbúð – svo vandamálið er í sjálfu sér ekki stórvægilegt. En aftur að myndbandinu umrædda. Fyrir neðan færsluna voru fjölmargar athugasemdir frá einstaklingum á öllum aldri. Margir þeirra voru mjög ósáttir við frásögn háskólanemans og fannst lítið til vandans koma. Sagði þar m.a. eftirfarandi; „Láttu þá mömmu þína kaupa bjór handa þér!“, „Persónulega finnst mér þetta ekki skipta máli“ og „Hugur minn er hjá börnunum sem fá ekki að kaupa vín,“. Ritari Samfylkingarinnar gróf svo upp færsluna á dögunum og deildi með tilheyrandi athugasemdum frá félögum sínum á borð við „RIP“, „#prayforher“ og „haha“. Við lesturinn læddist að greinarhöfundi sá grunur að margir þeirra sem lögðu orð í belg ættu erfitt með að setja fram nokkra vitræna gagnrýni á það sem lagt var til, og gripu því til þess ráðs að gera grín að viðmælandanum með „vandamálið“ sitt. Að mörgu leyti má vel sammælast um það að vandamál háskólanemans í myndbandinu var ekki ýkja stórt eða alvarlegt, enda reyndi hann hvergi að halda því fram. Einmitt þar liggur hins vegar hundurinn Lúkas grafinn. Vandamálin þurfa ekki endilega að vera stór og hörmuleg til þess að megi tala um þau. Margt af því frelsi sem þykir sjálfsagt í dag var eitt sinn „lítið“ og „asnalegt“ baráttumál. „Láttu þá mömmu þína kaupa bjór handa þér!“ hefur nefnilega hljómað í mörgum útfærslum. „Hlustaðu bara á ríkisrekna útvarpið!“, „Drekktu bara vodkablandaða pilsnerinn og hættu að heimta bjór!“, „Farðu bara í mjólkurbúðina“, „Af hverju þarftu mandarínur? – borðaðu bara rófuna þína!“. Allt hefði þetta eflaust fengið fjölmörg læk á ritvéla-Facebook fortíðarinnar. Það hefur lengi verið ríkt í eyjaskeggjum landsins að vilja hafa vit fyrir öðrum og þess vegna er mikilvægt að sjá í gegnum málflutning þeirra sem hæðast að frelsinu. Ef ég vil skíra dóttur mína Villimey, kaupa mér Tuborg Rå klukkan 21:45, taka út séreignasparnaðinn minn eða byggja mér stúdíóíbúð undir 30m2 þá kemur það ekki nokkrum manni við, og þó það sé kannski fyndið og asnalegt að leggja til breytingar á rótgrónum venjum þá má ekki missa sjónar á þessum kjarna málsins. Frelsið er nefnilega ekki einkaeign þeirra hrokafullu, sem telja sig alltaf hafa rétt fyrir sér.
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar