Framtíðin gegn ríkinu Eva Baldursdóttir skrifar 15. október 2018 16:38 Loftslagsbreytingar hafa áhrif á allt. Náttúru, sjó, jökla, hitastig jarðar, veðurfar og alla íbúa jarðarinnar. Heimsendaspár eru að taka á sig mynd með verstu spám um hækkun hita en ljóst er að margar borgir jarðarinnar munu verða fyrir verulegum áhrifum vegna hækkunar sjávarmáls. Haag, New York, Miami, Shanghai, Rio de Janeiro, Osaka, Alexandria svo einhverjar séu nefndar. Sumir segja að þær muni sökkva nánast alveg en hvernig sem það verður, mun hækkun sjávarmáls hafa alvarlegar afleiðingar. Jörðin er að hlýna. Vatnið er að koma. Umhverfið og loftslagsbreytingar eru ekki krúttlegt áhugamál fólks í lopapeysum sem hefur gaman að því að skoða fugla, týna ber og ganga á fjöll. Ef spár reynast réttar um hlýnun jarðar frá 2060 og áfram er þetta stærsta og flóknasta álitaefni sem heimurinn stendur frammi fyrir í efnahagslegu tilliti. Auðlindir munu skerðast, flóttamannavandi skapast sem og heilsufarsvandi, fæðuöryggi rýrnar svo eitthvað sé nefnt um þau áhrif sem hlýnun jarðar hefur. Um allan heim eru hópar fólks að taka sig saman og fara í mál við ríki vegna aðgerðarleysis stjórnmálamanna í umhverfismálum. Stefnendur í þessum málum eru yfirleitt hópur barna. Í síðustu viku var stór dagur fyrir umhverfið þegar hollenskur áfrýjunardómstóll staðfesti niðurstöðu héraðsdóms þar í landi, en samkvæmt dómnum er hollensku ríkistjórninni skylt að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um að minnsta kosti 25% árið 2020 frá 1990 viðmiðunum. Tvö önnur stór mál eru undir smásjá alþjóðasamfélagsins. Ef málin vinnast geta þau haft mikla þýðingu fyrir stefnumótun og aðgerðir stjórnvalda í loftslagsmálum. Í Bandaríkjunum er það Juliana v. United States, þar sem reynt er á rétt framtíðarkynslóða til heilbrigðs umhverfis og svokallaðs „public trust doctrine“ sem byggir á því að ríkið hafi skyldu til að vernda borgara og framtíðarkynslóðir fyrir vá sem skerðir lífsgæði þeirra. Það mál hefur fengið mikla umfjöllun hér í landi. Öllu þýðingarmeira fyrir Ísland og Evrópu er „The People´s Climate Case“ sem bíður meðferðar fyrir Evrópudómstólnum. Í stuttu máli byggir krafan á því að núverandi lagaumgjörð Evrópusambandsins um losun gróðurhúslofttegunda standist ekki sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi. Lagaumgjörðin heimil of mikla losun miðað við þær upplýsingar um hlýnun jarðar sem liggi fyrir. Þetta getur haft áhrif hér á landi enda erum við aðilar að viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir. Þeir aðilar sem standa að þessum málum standa að lögfræðilegum aktívisma og tilgangurinn er að hafa bindandi áhrif á stefnumótun framkvæmdar- og löggjafarvalds. Í síðustu viku kom fram neyðarkall frá IPCC, Intergovernmental Panel on Climate Change með útgáfu skýrslu sem fjallar um áhrif hlýnunar jarðar um 1.5 gráður. Samfara skýrslunni kom skýrt fram að tímapunkturinn fyrir aðgerðir væri núna. Fyrir mér virkaði þetta eins og vekjaraklukka fyrir þá sem hafa verið á snooze takkanum lengi. Góðu fréttirnar eru að það eru til lausnir og margvíslegar aðgerðir sem má grípa til. Vandinn við CO2 er hins vegar að það tekur langan tíma að hverfa úr andrúmsloftinu og þó við hættum notkun kolefnaeldsneyta þá mun ekki draga á sama tímapunkti úr hlýnun heldur tekur það tíma. Þess vegna þurfum við bæði aðgerðir sem byggja á aðlögun (e. adaption) og mildun (e. mitigation). Aðgerðaráætlun í loftslagsmálum liggur nú fyrir og er í umsagnarferli til 1. nóvember. Þar er margt gott að finna. Miðað við nýjustu skýrslu IPCC þarf hins vegar að skoða hvort ekki eigi að ganga lengra. Samkvæmt áætluninni ber að standa við markmið Parísarsamningsins árið 2030, en ekki er ljóst hvort að það séu efri mörk samningsins. Að sama skapi hvet ég Katrínu Jakobsdóttur, forsætisráðherra, sem situr í nafni flokks með grænt í nafni sínu að taka forystu á alþjóðavísu í umhverfismálum og hvetja til aðgerða sem ganga lengra. Þegar lönd eins og Bandaríkin ætla ekki að skila sínu, leiðir það af hnattræns eðlis umhverfismála, að aðrar álfur eins og Evrópa þurfa einfaldlega að ganga lengra. Enn eru þeir til sem trúa ekki vísindum sem hafa borist allt frá 1970 um hlýnun jarðar af mannavöldum. Stór hluti stjórnmálamanna og ráðandi afla heimsins viðurkenna ekki vísindi og staðreyndir. Auðvitað má deila um umfang og aldrei er hægt að segja til með fullri vissu um framtíðina en það dregur ekki úr alvarleika málsins. Loftslagsbreytingar munu hafa alvarleg áhrif á líf milljóna manna hér á jörðinni og áhrif á okkur öll. Staðreyndin er sú að við getum ekki haldið áfram á sömu braut með neyslu og notkun jarðefnaeldsneyta. Við erum kynslóðin sem fékk þetta verkefni í hendur. Stöndum undir þeirri ábyrgð. Allra helst þeir sem hafa nú með höndum stefnumótun ríkis og fyrirtæki sem losa CO2 út í andrúmsloftið.Höfundur er lögfræðingur, hdl. og LL.M. nemi í alþjóðalögum við Háskólann í Miami með áherslu á umhverfismál og félagslegt réttlæti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Loftslagsbreytingar hafa áhrif á allt. Náttúru, sjó, jökla, hitastig jarðar, veðurfar og alla íbúa jarðarinnar. Heimsendaspár eru að taka á sig mynd með verstu spám um hækkun hita en ljóst er að margar borgir jarðarinnar munu verða fyrir verulegum áhrifum vegna hækkunar sjávarmáls. Haag, New York, Miami, Shanghai, Rio de Janeiro, Osaka, Alexandria svo einhverjar séu nefndar. Sumir segja að þær muni sökkva nánast alveg en hvernig sem það verður, mun hækkun sjávarmáls hafa alvarlegar afleiðingar. Jörðin er að hlýna. Vatnið er að koma. Umhverfið og loftslagsbreytingar eru ekki krúttlegt áhugamál fólks í lopapeysum sem hefur gaman að því að skoða fugla, týna ber og ganga á fjöll. Ef spár reynast réttar um hlýnun jarðar frá 2060 og áfram er þetta stærsta og flóknasta álitaefni sem heimurinn stendur frammi fyrir í efnahagslegu tilliti. Auðlindir munu skerðast, flóttamannavandi skapast sem og heilsufarsvandi, fæðuöryggi rýrnar svo eitthvað sé nefnt um þau áhrif sem hlýnun jarðar hefur. Um allan heim eru hópar fólks að taka sig saman og fara í mál við ríki vegna aðgerðarleysis stjórnmálamanna í umhverfismálum. Stefnendur í þessum málum eru yfirleitt hópur barna. Í síðustu viku var stór dagur fyrir umhverfið þegar hollenskur áfrýjunardómstóll staðfesti niðurstöðu héraðsdóms þar í landi, en samkvæmt dómnum er hollensku ríkistjórninni skylt að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um að minnsta kosti 25% árið 2020 frá 1990 viðmiðunum. Tvö önnur stór mál eru undir smásjá alþjóðasamfélagsins. Ef málin vinnast geta þau haft mikla þýðingu fyrir stefnumótun og aðgerðir stjórnvalda í loftslagsmálum. Í Bandaríkjunum er það Juliana v. United States, þar sem reynt er á rétt framtíðarkynslóða til heilbrigðs umhverfis og svokallaðs „public trust doctrine“ sem byggir á því að ríkið hafi skyldu til að vernda borgara og framtíðarkynslóðir fyrir vá sem skerðir lífsgæði þeirra. Það mál hefur fengið mikla umfjöllun hér í landi. Öllu þýðingarmeira fyrir Ísland og Evrópu er „The People´s Climate Case“ sem bíður meðferðar fyrir Evrópudómstólnum. Í stuttu máli byggir krafan á því að núverandi lagaumgjörð Evrópusambandsins um losun gróðurhúslofttegunda standist ekki sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi. Lagaumgjörðin heimil of mikla losun miðað við þær upplýsingar um hlýnun jarðar sem liggi fyrir. Þetta getur haft áhrif hér á landi enda erum við aðilar að viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir. Þeir aðilar sem standa að þessum málum standa að lögfræðilegum aktívisma og tilgangurinn er að hafa bindandi áhrif á stefnumótun framkvæmdar- og löggjafarvalds. Í síðustu viku kom fram neyðarkall frá IPCC, Intergovernmental Panel on Climate Change með útgáfu skýrslu sem fjallar um áhrif hlýnunar jarðar um 1.5 gráður. Samfara skýrslunni kom skýrt fram að tímapunkturinn fyrir aðgerðir væri núna. Fyrir mér virkaði þetta eins og vekjaraklukka fyrir þá sem hafa verið á snooze takkanum lengi. Góðu fréttirnar eru að það eru til lausnir og margvíslegar aðgerðir sem má grípa til. Vandinn við CO2 er hins vegar að það tekur langan tíma að hverfa úr andrúmsloftinu og þó við hættum notkun kolefnaeldsneyta þá mun ekki draga á sama tímapunkti úr hlýnun heldur tekur það tíma. Þess vegna þurfum við bæði aðgerðir sem byggja á aðlögun (e. adaption) og mildun (e. mitigation). Aðgerðaráætlun í loftslagsmálum liggur nú fyrir og er í umsagnarferli til 1. nóvember. Þar er margt gott að finna. Miðað við nýjustu skýrslu IPCC þarf hins vegar að skoða hvort ekki eigi að ganga lengra. Samkvæmt áætluninni ber að standa við markmið Parísarsamningsins árið 2030, en ekki er ljóst hvort að það séu efri mörk samningsins. Að sama skapi hvet ég Katrínu Jakobsdóttur, forsætisráðherra, sem situr í nafni flokks með grænt í nafni sínu að taka forystu á alþjóðavísu í umhverfismálum og hvetja til aðgerða sem ganga lengra. Þegar lönd eins og Bandaríkin ætla ekki að skila sínu, leiðir það af hnattræns eðlis umhverfismála, að aðrar álfur eins og Evrópa þurfa einfaldlega að ganga lengra. Enn eru þeir til sem trúa ekki vísindum sem hafa borist allt frá 1970 um hlýnun jarðar af mannavöldum. Stór hluti stjórnmálamanna og ráðandi afla heimsins viðurkenna ekki vísindi og staðreyndir. Auðvitað má deila um umfang og aldrei er hægt að segja til með fullri vissu um framtíðina en það dregur ekki úr alvarleika málsins. Loftslagsbreytingar munu hafa alvarleg áhrif á líf milljóna manna hér á jörðinni og áhrif á okkur öll. Staðreyndin er sú að við getum ekki haldið áfram á sömu braut með neyslu og notkun jarðefnaeldsneyta. Við erum kynslóðin sem fékk þetta verkefni í hendur. Stöndum undir þeirri ábyrgð. Allra helst þeir sem hafa nú með höndum stefnumótun ríkis og fyrirtæki sem losa CO2 út í andrúmsloftið.Höfundur er lögfræðingur, hdl. og LL.M. nemi í alþjóðalögum við Háskólann í Miami með áherslu á umhverfismál og félagslegt réttlæti.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun