Framtíðin gegn ríkinu Eva Baldursdóttir skrifar 15. október 2018 16:38 Loftslagsbreytingar hafa áhrif á allt. Náttúru, sjó, jökla, hitastig jarðar, veðurfar og alla íbúa jarðarinnar. Heimsendaspár eru að taka á sig mynd með verstu spám um hækkun hita en ljóst er að margar borgir jarðarinnar munu verða fyrir verulegum áhrifum vegna hækkunar sjávarmáls. Haag, New York, Miami, Shanghai, Rio de Janeiro, Osaka, Alexandria svo einhverjar séu nefndar. Sumir segja að þær muni sökkva nánast alveg en hvernig sem það verður, mun hækkun sjávarmáls hafa alvarlegar afleiðingar. Jörðin er að hlýna. Vatnið er að koma. Umhverfið og loftslagsbreytingar eru ekki krúttlegt áhugamál fólks í lopapeysum sem hefur gaman að því að skoða fugla, týna ber og ganga á fjöll. Ef spár reynast réttar um hlýnun jarðar frá 2060 og áfram er þetta stærsta og flóknasta álitaefni sem heimurinn stendur frammi fyrir í efnahagslegu tilliti. Auðlindir munu skerðast, flóttamannavandi skapast sem og heilsufarsvandi, fæðuöryggi rýrnar svo eitthvað sé nefnt um þau áhrif sem hlýnun jarðar hefur. Um allan heim eru hópar fólks að taka sig saman og fara í mál við ríki vegna aðgerðarleysis stjórnmálamanna í umhverfismálum. Stefnendur í þessum málum eru yfirleitt hópur barna. Í síðustu viku var stór dagur fyrir umhverfið þegar hollenskur áfrýjunardómstóll staðfesti niðurstöðu héraðsdóms þar í landi, en samkvæmt dómnum er hollensku ríkistjórninni skylt að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um að minnsta kosti 25% árið 2020 frá 1990 viðmiðunum. Tvö önnur stór mál eru undir smásjá alþjóðasamfélagsins. Ef málin vinnast geta þau haft mikla þýðingu fyrir stefnumótun og aðgerðir stjórnvalda í loftslagsmálum. Í Bandaríkjunum er það Juliana v. United States, þar sem reynt er á rétt framtíðarkynslóða til heilbrigðs umhverfis og svokallaðs „public trust doctrine“ sem byggir á því að ríkið hafi skyldu til að vernda borgara og framtíðarkynslóðir fyrir vá sem skerðir lífsgæði þeirra. Það mál hefur fengið mikla umfjöllun hér í landi. Öllu þýðingarmeira fyrir Ísland og Evrópu er „The People´s Climate Case“ sem bíður meðferðar fyrir Evrópudómstólnum. Í stuttu máli byggir krafan á því að núverandi lagaumgjörð Evrópusambandsins um losun gróðurhúslofttegunda standist ekki sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi. Lagaumgjörðin heimil of mikla losun miðað við þær upplýsingar um hlýnun jarðar sem liggi fyrir. Þetta getur haft áhrif hér á landi enda erum við aðilar að viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir. Þeir aðilar sem standa að þessum málum standa að lögfræðilegum aktívisma og tilgangurinn er að hafa bindandi áhrif á stefnumótun framkvæmdar- og löggjafarvalds. Í síðustu viku kom fram neyðarkall frá IPCC, Intergovernmental Panel on Climate Change með útgáfu skýrslu sem fjallar um áhrif hlýnunar jarðar um 1.5 gráður. Samfara skýrslunni kom skýrt fram að tímapunkturinn fyrir aðgerðir væri núna. Fyrir mér virkaði þetta eins og vekjaraklukka fyrir þá sem hafa verið á snooze takkanum lengi. Góðu fréttirnar eru að það eru til lausnir og margvíslegar aðgerðir sem má grípa til. Vandinn við CO2 er hins vegar að það tekur langan tíma að hverfa úr andrúmsloftinu og þó við hættum notkun kolefnaeldsneyta þá mun ekki draga á sama tímapunkti úr hlýnun heldur tekur það tíma. Þess vegna þurfum við bæði aðgerðir sem byggja á aðlögun (e. adaption) og mildun (e. mitigation). Aðgerðaráætlun í loftslagsmálum liggur nú fyrir og er í umsagnarferli til 1. nóvember. Þar er margt gott að finna. Miðað við nýjustu skýrslu IPCC þarf hins vegar að skoða hvort ekki eigi að ganga lengra. Samkvæmt áætluninni ber að standa við markmið Parísarsamningsins árið 2030, en ekki er ljóst hvort að það séu efri mörk samningsins. Að sama skapi hvet ég Katrínu Jakobsdóttur, forsætisráðherra, sem situr í nafni flokks með grænt í nafni sínu að taka forystu á alþjóðavísu í umhverfismálum og hvetja til aðgerða sem ganga lengra. Þegar lönd eins og Bandaríkin ætla ekki að skila sínu, leiðir það af hnattræns eðlis umhverfismála, að aðrar álfur eins og Evrópa þurfa einfaldlega að ganga lengra. Enn eru þeir til sem trúa ekki vísindum sem hafa borist allt frá 1970 um hlýnun jarðar af mannavöldum. Stór hluti stjórnmálamanna og ráðandi afla heimsins viðurkenna ekki vísindi og staðreyndir. Auðvitað má deila um umfang og aldrei er hægt að segja til með fullri vissu um framtíðina en það dregur ekki úr alvarleika málsins. Loftslagsbreytingar munu hafa alvarleg áhrif á líf milljóna manna hér á jörðinni og áhrif á okkur öll. Staðreyndin er sú að við getum ekki haldið áfram á sömu braut með neyslu og notkun jarðefnaeldsneyta. Við erum kynslóðin sem fékk þetta verkefni í hendur. Stöndum undir þeirri ábyrgð. Allra helst þeir sem hafa nú með höndum stefnumótun ríkis og fyrirtæki sem losa CO2 út í andrúmsloftið.Höfundur er lögfræðingur, hdl. og LL.M. nemi í alþjóðalögum við Háskólann í Miami með áherslu á umhverfismál og félagslegt réttlæti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halla, ekki Kata Sævar Þór Jónsson Skoðun Halldór 01.06.2024 Halldór Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir Skoðun Taktísk skilyrðing umræðunnar Magnús Davíð Norðdahl, Skoðun Ráðherrar hafa áhyggjur af valdbeitingu Tómas Ingvason Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Halla, ekki Kata Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Ráðherrar hafa áhyggjur af valdbeitingu Tómas Ingvason skrifar Skoðun Taktísk skilyrðing umræðunnar skrifar Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Sjá meira
Loftslagsbreytingar hafa áhrif á allt. Náttúru, sjó, jökla, hitastig jarðar, veðurfar og alla íbúa jarðarinnar. Heimsendaspár eru að taka á sig mynd með verstu spám um hækkun hita en ljóst er að margar borgir jarðarinnar munu verða fyrir verulegum áhrifum vegna hækkunar sjávarmáls. Haag, New York, Miami, Shanghai, Rio de Janeiro, Osaka, Alexandria svo einhverjar séu nefndar. Sumir segja að þær muni sökkva nánast alveg en hvernig sem það verður, mun hækkun sjávarmáls hafa alvarlegar afleiðingar. Jörðin er að hlýna. Vatnið er að koma. Umhverfið og loftslagsbreytingar eru ekki krúttlegt áhugamál fólks í lopapeysum sem hefur gaman að því að skoða fugla, týna ber og ganga á fjöll. Ef spár reynast réttar um hlýnun jarðar frá 2060 og áfram er þetta stærsta og flóknasta álitaefni sem heimurinn stendur frammi fyrir í efnahagslegu tilliti. Auðlindir munu skerðast, flóttamannavandi skapast sem og heilsufarsvandi, fæðuöryggi rýrnar svo eitthvað sé nefnt um þau áhrif sem hlýnun jarðar hefur. Um allan heim eru hópar fólks að taka sig saman og fara í mál við ríki vegna aðgerðarleysis stjórnmálamanna í umhverfismálum. Stefnendur í þessum málum eru yfirleitt hópur barna. Í síðustu viku var stór dagur fyrir umhverfið þegar hollenskur áfrýjunardómstóll staðfesti niðurstöðu héraðsdóms þar í landi, en samkvæmt dómnum er hollensku ríkistjórninni skylt að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um að minnsta kosti 25% árið 2020 frá 1990 viðmiðunum. Tvö önnur stór mál eru undir smásjá alþjóðasamfélagsins. Ef málin vinnast geta þau haft mikla þýðingu fyrir stefnumótun og aðgerðir stjórnvalda í loftslagsmálum. Í Bandaríkjunum er það Juliana v. United States, þar sem reynt er á rétt framtíðarkynslóða til heilbrigðs umhverfis og svokallaðs „public trust doctrine“ sem byggir á því að ríkið hafi skyldu til að vernda borgara og framtíðarkynslóðir fyrir vá sem skerðir lífsgæði þeirra. Það mál hefur fengið mikla umfjöllun hér í landi. Öllu þýðingarmeira fyrir Ísland og Evrópu er „The People´s Climate Case“ sem bíður meðferðar fyrir Evrópudómstólnum. Í stuttu máli byggir krafan á því að núverandi lagaumgjörð Evrópusambandsins um losun gróðurhúslofttegunda standist ekki sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi. Lagaumgjörðin heimil of mikla losun miðað við þær upplýsingar um hlýnun jarðar sem liggi fyrir. Þetta getur haft áhrif hér á landi enda erum við aðilar að viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir. Þeir aðilar sem standa að þessum málum standa að lögfræðilegum aktívisma og tilgangurinn er að hafa bindandi áhrif á stefnumótun framkvæmdar- og löggjafarvalds. Í síðustu viku kom fram neyðarkall frá IPCC, Intergovernmental Panel on Climate Change með útgáfu skýrslu sem fjallar um áhrif hlýnunar jarðar um 1.5 gráður. Samfara skýrslunni kom skýrt fram að tímapunkturinn fyrir aðgerðir væri núna. Fyrir mér virkaði þetta eins og vekjaraklukka fyrir þá sem hafa verið á snooze takkanum lengi. Góðu fréttirnar eru að það eru til lausnir og margvíslegar aðgerðir sem má grípa til. Vandinn við CO2 er hins vegar að það tekur langan tíma að hverfa úr andrúmsloftinu og þó við hættum notkun kolefnaeldsneyta þá mun ekki draga á sama tímapunkti úr hlýnun heldur tekur það tíma. Þess vegna þurfum við bæði aðgerðir sem byggja á aðlögun (e. adaption) og mildun (e. mitigation). Aðgerðaráætlun í loftslagsmálum liggur nú fyrir og er í umsagnarferli til 1. nóvember. Þar er margt gott að finna. Miðað við nýjustu skýrslu IPCC þarf hins vegar að skoða hvort ekki eigi að ganga lengra. Samkvæmt áætluninni ber að standa við markmið Parísarsamningsins árið 2030, en ekki er ljóst hvort að það séu efri mörk samningsins. Að sama skapi hvet ég Katrínu Jakobsdóttur, forsætisráðherra, sem situr í nafni flokks með grænt í nafni sínu að taka forystu á alþjóðavísu í umhverfismálum og hvetja til aðgerða sem ganga lengra. Þegar lönd eins og Bandaríkin ætla ekki að skila sínu, leiðir það af hnattræns eðlis umhverfismála, að aðrar álfur eins og Evrópa þurfa einfaldlega að ganga lengra. Enn eru þeir til sem trúa ekki vísindum sem hafa borist allt frá 1970 um hlýnun jarðar af mannavöldum. Stór hluti stjórnmálamanna og ráðandi afla heimsins viðurkenna ekki vísindi og staðreyndir. Auðvitað má deila um umfang og aldrei er hægt að segja til með fullri vissu um framtíðina en það dregur ekki úr alvarleika málsins. Loftslagsbreytingar munu hafa alvarleg áhrif á líf milljóna manna hér á jörðinni og áhrif á okkur öll. Staðreyndin er sú að við getum ekki haldið áfram á sömu braut með neyslu og notkun jarðefnaeldsneyta. Við erum kynslóðin sem fékk þetta verkefni í hendur. Stöndum undir þeirri ábyrgð. Allra helst þeir sem hafa nú með höndum stefnumótun ríkis og fyrirtæki sem losa CO2 út í andrúmsloftið.Höfundur er lögfræðingur, hdl. og LL.M. nemi í alþjóðalögum við Háskólann í Miami með áherslu á umhverfismál og félagslegt réttlæti.
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun