Líkamleg og andleg lömun Valdimar Elíasson skrifar 31. ágúst 2017 07:00 Enginn fæðist gallalaus en allir fá í vöggugjöf þokkalegt heilbrigði en gera sér svo ekki grein fyrir dýrmæti þess. Allt þykir orðið svo sjálfsagt og reynt er að gera allt sem auðveldast. Einn daginn stendur svo einstaklingurinn svo frammi fyrir því að nánast öllu er snúið á hvolf og hann þarf að læra upp á nýtt með flestar bjargir. Þá hefst mikil barátta við að sætta sig við orðið hlutskipti og að allt er ekki lengur eins sjálfsagt og áður var. Fólk verður upp á aðra komið en þá blasir við að enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur. Þjóðfélaginu er stundum hnoðað þannig saman að nógu erfitt er fyrir þann sem telst heilbrigður að eiga við það hvað þá lömuðum manni sitjandi í hjólastól. Sumar hverjar byggingar og stofnanir eru eins og minnisvarði yfir hönnuðinum með sínum göllum varðandi aðgengi hjólastóla þótt bætt hafi verið úr sums staðar. Smá athugun leiddi í ljós að á einum af skemmtistöðum borgarinnar luku þjónar lofsorði á þetta fólk. Það kemur til að skemmta sér, drekkur ekkert sull og er ekki til vandræða. Til eru dæmi um að fólk sé nánast gætt undramætti að ná sér upp úr hjólastólnum og kjagi einhvern veginn áfram – hafi jafnvel fengið vinnu. Bætur þessa fólks eru miskunnarlaust skornar niður sem „verðlaun“ fyrir tiltækið.Aðkast og ónot Ég hef til þessa talað um líkamlega lömun en til er annars konar lömun sem er bara hálfu verri en það er andleg lömun eða geðfötlun. Öll þau ósköp geta hent alla hvenær sem er. Aðkastið og ónotin sem þetta fólk upplifir úti í samfélaginu er með ólíkindum. Alveg er sama þótt reynt sé að ræða þetta af skynsemi, fordómarnir halda sínu striki. Til er fólk sem ekkert vill af þessu vita frekar en fátæktinni. Erfitt er að ímynda sér að nokkuð lagist, a.m.k. ekki á næstunni enda þarf kraftaverk til miðað við hvernig samfélagið er í dag. Að vísu er til fólk sem kýs að starfa við umönnun þessa fólks en yfirvöld bera alltaf við fjárskorti ef reynt er gera meira eða betur. Komið hefur fyrir að einstaklingur hafi neitað meðferð eða þeirri hjálp sem í boði er. Slíkt ástand bitnar þá á ættingjum því sá einstaklingur sem ekki virðir boð eða bönn er að sjálfsögðu ekki talinn húsum hæfur og ráfar um eins og hver annar útigangur. Það er því ekkert grín að vera geðfatlaður vitandi hvernig samfélagið tekur á móti manni. Höfundur er sjúkraliði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Hvar varstu? Margrét Eymundardóttir Skoðun Hér er elíta, um elítu, frá elítu, til elítu Ragnar Kjartansson Skoðun Sund og Halla Hrund Valdimar Tryggvi Hafsteinsson Skoðun Svargreinin sem Mogginn neitaði að birta Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Opið bréf forsetaefna til Útvarpsstjóra Ellefu forsetaefni Skoðun Ef Landsvirkjun verður ekki seld vitum við hvers vegna Ögmundur Jónasson Skoðun Vitundarvakning um auðlindir þjóðar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Villir á sér heimildir Jón Steinar Gunnlaugsson Skoðun Kaldhæðni Katrínar Kristján Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvers vegna Katrín? Elín Hirst skrifar Skoðun Sund og Halla Hrund Valdimar Tryggvi Hafsteinsson skrifar Skoðun Svargreinin sem Mogginn neitaði að birta skrifar Skoðun Hvar varstu? Margrét Eymundardóttir skrifar Skoðun Verndari samfélagssáttmálans Ásdís Hanna Pálsdóttir skrifar Skoðun Ég treysti dómgreind Katrínar Eydís Aðalbjörnsdóttir skrifar Skoðun Ef Landsvirkjun verður ekki seld vitum við hvers vegna Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hvern ætlar þú að kjósa? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Vitundarvakning um auðlindir þjóðar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Opið bréf forsetaefna til Útvarpsstjóra Ellefu forsetaefni skrifar Skoðun Það er einfalt að vera kosningastjóri Höllu Tómasdóttur Vigdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Villir á sér heimildir Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Kaldhæðni Katrínar Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það á að kjósa með Exi Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Það er nú bara þannig með hann Jón... Hjördís Sjafnar Ingimundardóttir skrifar Skoðun Katrínu sem forseta. Eiríkur Finnur Greipsson skrifar Skoðun Óvelkomið Evrópumet Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Flestir munu kjósa Katrínu Jakobsdóttur, beint eða óbeint, ef… Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Breiðar axlir og stór hjörtu Ingunn Rós Kristjánsdóttir ,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hér er elíta, um elítu, frá elítu, til elítu Ragnar Kjartansson skrifar Skoðun Ég kýs femínista á Bessastaði Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Varðmenn valdsins Sandra B. Franks skrifar Skoðun Til varnar líffjölbreytileika Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Erum við að sjúkdómavæða hegðun og höfum við verið að innleiða aumingjagang inn í samfélagið okkar? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Tækifæri til atvinnuuppbyggingar í haftengdri starfsemi Kjartan Ólafsson skrifar Skoðun Höndlum MS saman Hjördís Ýrr Skúladóttir skrifar Skoðun Forsetinn minn Eygló Egilsdóttir skrifar Skoðun Ísrael verður að hætta að drepa saklausa borgara á Gaza Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Að kjósa með hjartanu! Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Heilt kjörtímabil án árangurs í loftslagsmálum Andrés Ingi Jónsson skrifar Sjá meira
Enginn fæðist gallalaus en allir fá í vöggugjöf þokkalegt heilbrigði en gera sér svo ekki grein fyrir dýrmæti þess. Allt þykir orðið svo sjálfsagt og reynt er að gera allt sem auðveldast. Einn daginn stendur svo einstaklingurinn svo frammi fyrir því að nánast öllu er snúið á hvolf og hann þarf að læra upp á nýtt með flestar bjargir. Þá hefst mikil barátta við að sætta sig við orðið hlutskipti og að allt er ekki lengur eins sjálfsagt og áður var. Fólk verður upp á aðra komið en þá blasir við að enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur. Þjóðfélaginu er stundum hnoðað þannig saman að nógu erfitt er fyrir þann sem telst heilbrigður að eiga við það hvað þá lömuðum manni sitjandi í hjólastól. Sumar hverjar byggingar og stofnanir eru eins og minnisvarði yfir hönnuðinum með sínum göllum varðandi aðgengi hjólastóla þótt bætt hafi verið úr sums staðar. Smá athugun leiddi í ljós að á einum af skemmtistöðum borgarinnar luku þjónar lofsorði á þetta fólk. Það kemur til að skemmta sér, drekkur ekkert sull og er ekki til vandræða. Til eru dæmi um að fólk sé nánast gætt undramætti að ná sér upp úr hjólastólnum og kjagi einhvern veginn áfram – hafi jafnvel fengið vinnu. Bætur þessa fólks eru miskunnarlaust skornar niður sem „verðlaun“ fyrir tiltækið.Aðkast og ónot Ég hef til þessa talað um líkamlega lömun en til er annars konar lömun sem er bara hálfu verri en það er andleg lömun eða geðfötlun. Öll þau ósköp geta hent alla hvenær sem er. Aðkastið og ónotin sem þetta fólk upplifir úti í samfélaginu er með ólíkindum. Alveg er sama þótt reynt sé að ræða þetta af skynsemi, fordómarnir halda sínu striki. Til er fólk sem ekkert vill af þessu vita frekar en fátæktinni. Erfitt er að ímynda sér að nokkuð lagist, a.m.k. ekki á næstunni enda þarf kraftaverk til miðað við hvernig samfélagið er í dag. Að vísu er til fólk sem kýs að starfa við umönnun þessa fólks en yfirvöld bera alltaf við fjárskorti ef reynt er gera meira eða betur. Komið hefur fyrir að einstaklingur hafi neitað meðferð eða þeirri hjálp sem í boði er. Slíkt ástand bitnar þá á ættingjum því sá einstaklingur sem ekki virðir boð eða bönn er að sjálfsögðu ekki talinn húsum hæfur og ráfar um eins og hver annar útigangur. Það er því ekkert grín að vera geðfatlaður vitandi hvernig samfélagið tekur á móti manni. Höfundur er sjúkraliði.
Skoðun Erum við að sjúkdómavæða hegðun og höfum við verið að innleiða aumingjagang inn í samfélagið okkar? Davíð Bergmann skrifar