Sníkjudýr Þorvaldur Örn Árnason skrifar 3. maí 2017 07:00 Heimurinn er fullur af sníkjudýrum (parasites). Fyrst koma upp í hugann lýs og flær sem geta lifað á fólki, sogið úr manni blóð og valdið óþægindum og leiðindum. Flest dýr geta orðið fyrir barðinu á einhverju sníkjudýri sem sýgur úr þeim næringu án þess að gefa neitt brúklegt til baka. Sá sem hýsir og fóðrar sníkjudýr kallast þá hýsill (host). Stundum ganga sníkjudýr af hýsli sínum dauðum en náttúran hefur þó komið því þannig fyrir að hýslar lifa flestir af þó þeir verði fyrir tjóni, enda skammgóður vermir fyrir sníkjudýrið að ganga af hýsli sínum dauðum. Sníkjudýrafræði er grein innan líffræði og hér á landi hafa sníkjudýrarannsóknir einkum farið fram á rannsóknastöðinni að Keldum. Menn geta líka verið sníkjudýr og sníkja þá af öðrum mönnum. Oftast gerir fórnarlambið sér ekki grein fyrir því enda getur sníkillinn verið víðsfjarri og á því orðið hýsill varla við. Í Orðabók Menningarsjóðs eru mennsk sníkjudýr skilgreind þannig: „Maður sem lifir sníkjulífi á öðrum eða samfélagsheildinni.“ Kannski er það allt sem segja þarf. Það sem mannleg sníkjudýr soga til sín og safna að sér er oft nefnt auður eða ríkidæmi og sníkjudýrin þá gjarna auðmenn. Svo eru líka gráðug sníkjudýr sem safna ekki auði heldur sóa auðæfunum jafnóðum í ýmiss konar neyslu og óhóf. Nú á dögum eru arður og okurvextir helstu tæki mannlegra sníkjudýra til að lifa á öðrum, og þau ganga svo nærri fórnarlömbunum að mörg þeirra líða skort og eru jafnvel við dauðans dyr. Sjálfur er ég sníkjudýr þó í litlum mæli sé. Ég erfði hlutabréf í fyrirtæki sem faðir minn byggði upp fyrir hálfri öld. Þetta bréf (sem er reyndar ekki bréf lengur heldur tala í tölvum bankakerfisins) er opinberlega skráð 12.000 kr. en samt gæti ég selt það á hundruð þúsunda (á 28-földu verði!). Svona lág skráning kemur sér vel fyrir þá sem mikið eiga og gætu lent í auðlegðarskatti, þá reiknast sá skattur af 12.000 kr. og yrði ekki hár.Fá milljónir án fyrirhafnar En er ég sníkjudýr þó ég eigi svona bréf? Jú reyndar, því árlega fæ ég greiddan arð af því án allrar fyrirhafnar, kr. 25.643 nú í ár. Þetta er arður af agnarsmáum hlut í viðkomandi fyrirtæki þannig að önnur sníkjudýr fá milljónir sendar heim árlega án fyrirhafnar. Lúsin þarf að hafa fyrir því að sjúga blóð, en ekki þessi sníkjudýr. Fórnarlömbin sem sníkt er af eru í þessu tilviki viðskiptavinir fyrirtækisins, sem er tryggingafyrirtæki. Hluti af iðgjöldum sem þeir greiða fer í veski okkar sem sníkjum á því. Fyrir u.þ.b. 20 árum var ég sníkjudýr af annarri tegund. Þá átti ég svokallað húsbréf um tíma og fékk til mín þá vexti og verðbætur sem lántakandi húsnæðisláns greiddi. Þetta var drjúgur peningur sem ég þurfti ekki að hafa fyrir. Síðan seldi ég þetta bréf þegar ég keypti íbúð og sá sem keypti bréfið gat haldið áfram sníkjum í krafti þess. Þarna var ég um tíma eins konar banki, örlítill að vísu, en bankarnir eru stórvirk sníkjudýr sem flest okkar fá að finna fyrir. Eigendur banka fá til sín það sem þeir reita af viðskiptavinunum í formi okurvaxta og verðbóta. Síðan í hruni hefur mest af þessum ránsfeng runnið í okkar sameiginlega ríkissjóð (sem nú er stjórnað af háþróuðum sníkjudýrum). Nú stendur til að selja hluti ríkisins í bönkunum svo valdir einstaklingar fái þar feitar sníkjur. Þriðja aðferð mannlegra sníkjudýra (sem ég hef ekki stundað) er að hafa fólk í vinnu á launum sem varla duga fórnarlambinu til að skrimta, en sníkjudýr verða spikfeit af. Nú hefur lúsum og flóm sem sníkja á mönnum að mestu verið útrýmt hér á landi með hreinlæti og eitri. En hvað getum við gert til að losna við þær mannlegu sníkjur sem hér hefur verið lýst? Í dýraríkinu er vel þekkt annars konar samband (symbiosis) ólíkra dýra þar sem báðir aðilar hagnast, nefnist samhjálp. Viðskipti manna eru þess konar ef báðir eru jafnréttháir og ekki hallast á annan. Til eru fyrirtæki, félög og stofnanir sem þjóna hagsmunum allra, en þeim hefur farið fækkandi vegna aukinna valda sníkjudýra sem öll dýrin hafa kosið yfir sig án þess að skilja afleiðingarnar. Hvað getum við gert til að efla samhjálp og útrýma sníkjum úr mannlegu samfélagi? Hjálp! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr. Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Heimurinn er fullur af sníkjudýrum (parasites). Fyrst koma upp í hugann lýs og flær sem geta lifað á fólki, sogið úr manni blóð og valdið óþægindum og leiðindum. Flest dýr geta orðið fyrir barðinu á einhverju sníkjudýri sem sýgur úr þeim næringu án þess að gefa neitt brúklegt til baka. Sá sem hýsir og fóðrar sníkjudýr kallast þá hýsill (host). Stundum ganga sníkjudýr af hýsli sínum dauðum en náttúran hefur þó komið því þannig fyrir að hýslar lifa flestir af þó þeir verði fyrir tjóni, enda skammgóður vermir fyrir sníkjudýrið að ganga af hýsli sínum dauðum. Sníkjudýrafræði er grein innan líffræði og hér á landi hafa sníkjudýrarannsóknir einkum farið fram á rannsóknastöðinni að Keldum. Menn geta líka verið sníkjudýr og sníkja þá af öðrum mönnum. Oftast gerir fórnarlambið sér ekki grein fyrir því enda getur sníkillinn verið víðsfjarri og á því orðið hýsill varla við. Í Orðabók Menningarsjóðs eru mennsk sníkjudýr skilgreind þannig: „Maður sem lifir sníkjulífi á öðrum eða samfélagsheildinni.“ Kannski er það allt sem segja þarf. Það sem mannleg sníkjudýr soga til sín og safna að sér er oft nefnt auður eða ríkidæmi og sníkjudýrin þá gjarna auðmenn. Svo eru líka gráðug sníkjudýr sem safna ekki auði heldur sóa auðæfunum jafnóðum í ýmiss konar neyslu og óhóf. Nú á dögum eru arður og okurvextir helstu tæki mannlegra sníkjudýra til að lifa á öðrum, og þau ganga svo nærri fórnarlömbunum að mörg þeirra líða skort og eru jafnvel við dauðans dyr. Sjálfur er ég sníkjudýr þó í litlum mæli sé. Ég erfði hlutabréf í fyrirtæki sem faðir minn byggði upp fyrir hálfri öld. Þetta bréf (sem er reyndar ekki bréf lengur heldur tala í tölvum bankakerfisins) er opinberlega skráð 12.000 kr. en samt gæti ég selt það á hundruð þúsunda (á 28-földu verði!). Svona lág skráning kemur sér vel fyrir þá sem mikið eiga og gætu lent í auðlegðarskatti, þá reiknast sá skattur af 12.000 kr. og yrði ekki hár.Fá milljónir án fyrirhafnar En er ég sníkjudýr þó ég eigi svona bréf? Jú reyndar, því árlega fæ ég greiddan arð af því án allrar fyrirhafnar, kr. 25.643 nú í ár. Þetta er arður af agnarsmáum hlut í viðkomandi fyrirtæki þannig að önnur sníkjudýr fá milljónir sendar heim árlega án fyrirhafnar. Lúsin þarf að hafa fyrir því að sjúga blóð, en ekki þessi sníkjudýr. Fórnarlömbin sem sníkt er af eru í þessu tilviki viðskiptavinir fyrirtækisins, sem er tryggingafyrirtæki. Hluti af iðgjöldum sem þeir greiða fer í veski okkar sem sníkjum á því. Fyrir u.þ.b. 20 árum var ég sníkjudýr af annarri tegund. Þá átti ég svokallað húsbréf um tíma og fékk til mín þá vexti og verðbætur sem lántakandi húsnæðisláns greiddi. Þetta var drjúgur peningur sem ég þurfti ekki að hafa fyrir. Síðan seldi ég þetta bréf þegar ég keypti íbúð og sá sem keypti bréfið gat haldið áfram sníkjum í krafti þess. Þarna var ég um tíma eins konar banki, örlítill að vísu, en bankarnir eru stórvirk sníkjudýr sem flest okkar fá að finna fyrir. Eigendur banka fá til sín það sem þeir reita af viðskiptavinunum í formi okurvaxta og verðbóta. Síðan í hruni hefur mest af þessum ránsfeng runnið í okkar sameiginlega ríkissjóð (sem nú er stjórnað af háþróuðum sníkjudýrum). Nú stendur til að selja hluti ríkisins í bönkunum svo valdir einstaklingar fái þar feitar sníkjur. Þriðja aðferð mannlegra sníkjudýra (sem ég hef ekki stundað) er að hafa fólk í vinnu á launum sem varla duga fórnarlambinu til að skrimta, en sníkjudýr verða spikfeit af. Nú hefur lúsum og flóm sem sníkja á mönnum að mestu verið útrýmt hér á landi með hreinlæti og eitri. En hvað getum við gert til að losna við þær mannlegu sníkjur sem hér hefur verið lýst? Í dýraríkinu er vel þekkt annars konar samband (symbiosis) ólíkra dýra þar sem báðir aðilar hagnast, nefnist samhjálp. Viðskipti manna eru þess konar ef báðir eru jafnréttháir og ekki hallast á annan. Til eru fyrirtæki, félög og stofnanir sem þjóna hagsmunum allra, en þeim hefur farið fækkandi vegna aukinna valda sníkjudýra sem öll dýrin hafa kosið yfir sig án þess að skilja afleiðingarnar. Hvað getum við gert til að efla samhjálp og útrýma sníkjum úr mannlegu samfélagi? Hjálp!
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar