Í fyrra vor hófst mikil umræða um skattgreiðslur eiginkonu minnar, Önnu Pálsdóttur, og þar með mínar líka. Umræðan hverfðist að miklu leyti um félag að nafni Wintris. Félagið hafði Landsbankinn stofnað á sínum tíma til að halda utan um eignir konu minnar á sama hátt og gert var fyrir hundruð viðskiptavina bankanna á sínum tíma. Hún valdi ekki einu sinni heiti félagsins og ég efast um að við höfum nefnt orðið Wintris árum saman enda gegndi það ekki öðru hlutverki í huga okkar en að vera nafn á reikningi eiginkonu minnar. Eignirnar sem undir hann heyrðu, og tekjur af þeim, hafa allt frá upphafi verið gefnar upp til skatts á Íslandi án þess að nokkurn tímann væri reynt að forðast skattlagningu hér eða lækka skatta með því að greiða þá erlendis þar sem skattar voru lægri. Það var ekki einu sinni leitast við að fresta skattlagningu fyrsta árið þótt þá hafi verið heimild til þess vegna hlutabréfakaupa (þrátt fyrir ráðleggingar banka þar um).

Í samráði við endurskoðanda ákvað Anna að fara varfærnustu leið sem völ var á, í merkingunni að greiða fullan skatt á Íslandi og notast ekki við heimildir laga til að draga úr skattlagningu. Eignirnar og tekjur af þeim voru fram taldar sem eignir og tekjur Önnu.

Þrátt fyrir hina miklu, oft á tíðum kolröngu og ruglingslegu umræðu um málið, og þrátt fyrir kaup ríkisstjórnar minnar á upplýsingum um erlend félög í eigu Íslendinga, bárust okkur hjónum engar fyrirspurnir eða önnur erindi frá skattayfirvöldum í framhaldinu. Þeim var enda ljóst að eignirnar hefðu verið gefnar upp allt frá því Anna seldi hlut sinn í fjölskyldufyrirtækinu. Því hafði auk þess fylgt nafn félagsins, skráningarland og kaupverð.

Í ljósi umræðunnar ákváðum við þó, að eigin frumkvæði, að senda ríkisskattstjóra erindi þar sem mun ítarlegri grein var gerð fyrir umræddum eignum og tekjum af þeim en skattframtalsform gera ráð fyrir og gefa kost á. Ríkisskattstjóra var boðið að endurmeta þá aðferð sem lögð var til grundvallar skattlagningu.

Ríkisskattstjóri varð við erindinu og við tók margra mánaða ferli þar sem við leituðumst við að veita sem ítarlegust svör við öllum fyrirspurnum. Um áramót barst niðurstaða þar sem ríkisskattstjóri fór nýja leið við útreikning skattstofna (auk þess sem leiðrétt var fyrir síðbúinni innheimtu skuldar við félagið sem talin hafði verið töpuð og hafði ekki skilað sér til hins skilvísa skattgreiðanda Wintris). Þetta fól í sér nokkra hækkun skattstofns. Það sem skipti þó meira máli var að ljóst þótti að ekki hefði verið gerð tilraun til skattaundanskots. Fyrir vikið þurfti ekki að greiða álag af viðbótarupphæðinni.

Endurskoðendur okkar töldu hina nýju aðferð ríkisskattstjóra ekki ganga upp. Engu að síður var ákveðið að greiða skattinn til fulls en með fyrirvara. Raunar greiddum við meira en farið var fram á. Ríkisskattstjóri hafði ákvarðað tiltekna upphæð en við bentum á að miðað við forsendurnar sem lágu til grundvallar hefði ríkisskattstjóri van­áætlað hvað við ættum að greiða (við erum samsköttuð). Mér var tjáð að það þættu nokkur nýmæli að skattgreiðandi sem fengi ákvarðaðan á sig skatt færi fram á að ákvörðunin yrði hækkuð.

Málinu var svo vísað til yfirskattanefndar til endanlegrar afgreiðslu. Endanleg niðurstaða liggur nú fyrir einu og hálfu ári eftir að þetta hófst allt saman. Úrskurður Yfirskattanefndar er eftirfarandi: „Hinar kærðu breytingar ríkisskattstjóra eru felldar niður. Málskostnaður til greiðslu úr ríkissjóði ákveðst 500.000 kr.“

Eiginkona mín hefur þegar fengið endurgreiðslu vegna ofgreiddra skatta en auk þess mun uppsafnað tap dragast frá á næstu árum.

Ef til vill ætti maður að þakka sjónvarpsmönnum fyrir að benda á að eiginkona mín geti sparað sér skattgreiðslur. Mér hefði þó þótt heiðarlegra að sú ábending bærist með öðrum hætti en raun varð. Ef heiðarleg vinnubrögð hefðu verið viðhöfð og ég eða kona mín einfaldlega verið spurð út í félagið hefði verið hægt að veita allar upplýsingar eins og raunar var gert. Það var hins vegar ekkert tillit tekið til skýringanna því búið var að skrifa handrit fyrir fram. Í stað þess að leita sannleikans var leitast við að draga upp hið gagnstæða með mikilli fyrirhöfn. Sett á svið leikrit, reynt við að blekkja og rugla bæði viðmælendur og áhorfendur, viðtal tekið úr samhengi til að láta það líta út fyrir að vera allt annað en lagt var upp með, litið fram hjá svörum, skýringum og staðreyndum. Tilgangurinn hafði ekkert með sannleiksleit að gera. Handrit og framleiðsla snerust um að reyna að niðurlægja forsætisráðherra Íslands og þar með landið í útlöndum og, eins og við fengum að heyra, fella ríkisstjórn landsins.

Hvergi annars staðar voru önnur eins vinnubrögð viðhöfð, ekki einu sinni í Bretlandi þar sem forsætisráðherrann hafði þó haft raunverulegan ávinning af eignum sem skattlagðar voru á lágskattasvæði en ekki í heimalandinu.

Umboðsmaður Alþingis tók fljótt af allan vafa um hæfi enda hefði það skotið skökku við ef maðurinn sem var stöðugt að berjast fyrir því að fórna hagsmunum eigin fjölskyldu hefði talist vanhæfur en ekki allir hinir sem gerðu ráðstafanir sem vörðu eigin hagsmuni (og annarra).

Öllu skynsömu fólki má vera ljóst að þótt það hefði ef til vill þjónað pólitískum hagsmunum mínum að auglýsa að ég væri stöðugt að berjast fyrir lagabreytingum sem myndu ganga á hagsmuni eiginkonu minnar hefði slíkt ekki hjálpað til í baráttunni fyrir þeim markmiðum eða þjónað hagsmunum íslensks samfélags. Niðurstaðan varð sú að baráttan vannst og markmiðin náðust.

Niðurstaðan varðandi eiginkonu mína er því sú að hún hefur alltaf leitast við að leggja sitt af mörkum til samfélagsins (samanlagðar skattgreiðslur nema á fimmta hundrað milljónum á núvirði), hún hefur ekki nýtt þau tækifæri sem gáfust til að skattleggja eignir sínar í lágskattaríkjum, hún tapaði stórum hluta eigna sinna í bankahruninu og meiru til með lagabreytingum eftir hrun. Næst fórnaði hún enn meiru af því sem eftir var af inneigninni hjá hinum föllnu bönkum til að hægt væri að koma til móts við skuldsett íslensk heimili og bjarga efnahag landsins (og var einn helsti hvatamaður minn í þeim efnum). Hún lét vera að fjárfesta í íslenskum fyrirtækjum á meðan ég væri í stjórnmálum, nýtti sér ekki leið sem henni bauðst til að kaupa krónur á afslætti í gegnum Seðlabanka Íslands og fannst rangt að hagnast á þeim verðtryggðu háu vöxtum sem ég var að berjast gegn. Fyrir vikið, og fyrir að vera gift mér, hefur hún samt mátt þola hreint níð frá mörgum pólitískum andstæðingum mínum og eftir að því tók að linna frá nokkrum fyrrverandi samherjum mínum.

Það er þó fyrst og fremst ástæða til að nota þetta tækifæri til að þakka öllum þeim sem sáu í gegnum moldviðrið og veittu okkur hjónum ómetanlegan stuðning, allt frá því að ráðast í eigin rannsóknir eða standa með mér í pólitíska slagnum að því að veita kærkomna hvatningu á götum úti, í símtölum eða eftir öðrum leiðum. Mér finnst líka ástæða til að þakka þeim sem lögðu á sig mikla vinnu við að yfirfara málið og leiða hið rétta fram hvort sem þeir voru í vinnu fyrir okkur eða samfélagið. Þótt ég hafi ávallt verið meðvitaður um að allt væri með felldu verð ég að viðurkenna að eftir allt það sem á undan var gengið óttaðist ég að það kynni að reynast erfitt að kveða upp eins afdráttarlausan úrskurð og raunin varð.

Ný verkefni og tækifæri bíða og ég hlakka til að vinna að þeim af fullum krafti.