Ósvífnar álögur á börn Anna María Gunnarsdóttir skrifar 11. september 2017 15:38 Kostnaður vegna námsgagna framhaldsskólanemenda er verulegur. Þrátt fyrir ákvæði í framhaldsskólalögum um að mæta skuli kostnaði nemenda vegna námsgagna þurfa þeir að kaupa sín námsgögn sjálfir, hvort sem það eru kennslubækur, aðgangur að vefsvæðum, kostnaður vegna verklegra áfanga, stílabækur, tölvur eða annað. Framhaldsskólinn sækir fjármuni vegna alls þessa í vasa nemenda. Ríkið hefur aldrei komið að námsgagnaútgáfu fyrir framhaldsskólastigið heldur er hún alfarið í höndum einkaaðila. Sem dæmi um kostnað má nefna ungan námsmann sem var að hefja nám í framhaldsskóla nú í haust. Námsgögn voru keypt samkvæmt bókalista. Gætt var fyllstu aðgætni við bókakaupin og keyptar notaðar bækur ef þær litu vel út. Þær orðabækur sem voru á bókalistanum voru til á heimilinu svo ekki þurfti að kaupa þær. Heildarkostnaður vegna námgagnakaupa þessa nemenda í upphafi náms við framhaldsskóla var 82.889 krónur. Þess ber að geta að dýrustu bækurnar tvær munu fylgja nemandanum í gegnum allt námið, svo væntanlega verður kostnaður eitthvað minni á næstu önn. Það er ótækt í íslensku velferðarsamfélagi að leggja slíkar álögur á börn. Því miður ganga þeir sem selja námsgögn fyrir framhaldsskóla á lagið og námsbækur eru miklu dýrari en aðrar bækur. Má sjá mörg dæmi um það, ef t.d. íslensk skáldsaga lendir á leslista framhaldsskóla hækkar verðið snarlega. Og verðlagning er í mörgum tilfellum ekkert annað en ósvífin. Og hverjir aðrir en nemendur þurfa að reiða fram tæplega 7.000 krónur fyrir þýdda bók sem fyrst kom út fyrir 27 árum? Þetta hefur í för með sér að nemendur leita eftir því að kaupa notaðar bækur og sitja uppi með þvældar og skítugar bækur sem búið er að fylla inn í og geta með engu móti talist boðleg námsgögn. Því má svo bæta við að í verðkönnun sem ASÍ gerði á námsbókum fyrir framhaldsskóla var verðmunurinn allt upp í 85% milli bókabúða og var þar þó eingöngu miðað við nýjar bækur.Og hverjir aðrir en nemendur þurfa að reiða fram tæplega 7.000 krónur fyrir þýdda bók sem fyrst kom út fyrir 27 árum? Hluti af námsgagnavanda framhaldsskólanna liggur í löggjöfinni sjálfri um skólastigið og í námskránni frá árinu 2011 þegar námsskrárgerðin færðist út til skólanna sjálfra. Hæfniviðmiðin sem skipulagt er eftir eru mjög víð og því misjafnt hvernig námið er skipulagt í skólunum. Með námskránni 2011 heyrði það sögunni til að útgefendur gætu gefið út námsbækur og verið nokkuð vissir um að þær yrðu kenndar við meginþorra framhaldsskóla. Kennarar hafa nú meira frelsi en áður til að setja saman áfanga og velja námsefni í takt við áherslur sínar og það er auðvitað gott en til þess þurfa kennarar að hafa eitthvað námsefni til að velja úr. Í aðdraganda þess að framhaldsskólalögin voru sett árið 2008 var rætt um að bragarbót þyrfti að gera á aðgengi nemenda að námsefni og inn í lögin var sett grein nr. 51 sem kveður á um að á hverjum fjárlögum skuli tilgreind fjárhæð sem nemendur eiga að fá vegna námsgagna. Þrátt fyrir að ákvæðið hafi ratað í lög hafa aldrei verið settar verklagsreglur um það eða tilgreindar neinar fjárhæðir í fjárlögum. Af þessu má sjá að stjórnvöld hafa ekki brugðist við vandanum. Í barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna sem Ísland er aðili að, er ákvæði þess efnis að öllum börnum skuli standa til boða frí skólaganga. Á Íslandi er þetta ákvæði þverbrotið og ekkert hefur verið brugðist við þó 20 ár séu nú síðan sjálfræðisaldur íslenskra barna varð 18 ár. Viljugir kennarar, tilneyddir af skorti á aðgengilegu námsefni, neyðast því til að taka upp erlendar kennslubækur eða búa sjálfir til námsefni. Ef íslenskir framhaldsskólakennarar þyrftu ekki að eyða svo miklu af tíma sínum til námsefnisgerðar, með tilheyrandi vinnuálagi, gæfist aukið svigrúm til skólaþróunar í skólunum sjálfum. En hvað er til ráða? Námsbókaútgáfa fyrir framhaldsskólastigið þyrfti að vera líkari því sem hún er í grunnskóla og námsefni ætti að vera nemendum að kostnaðarlausu. Ég vildi sjá miklu betri greiningu á hvaða námsefni vantar og meiri gæði. Fjármunir Þróunarsjóðs námsgagna þyrftu að fara fyrst og fremst til þróunar á námsefni og ætti alls ekki að nýta til að kosta bókaútgáfu. Vefsvæði námsgagna fyrir framhaldsskólastigið hjá Menntamálastofnun þyrfti að þróast meira og það rafræna námsefni sem Þróunarsjóðurinn styrkir ætti einnig að fá heimili þar. Menntamálastofnun og Þróunarsjóður námsgagna ættu að líta til nágrannalandanna og byggja íslenska námsgagnaútgáfu fyrir framhaldsskólastigið upp á myndarlegan hátt og búa nemendur vel undir framtíðina. Íslensk menntamálayfirvöld ættu að geta gert svo miklu miklu betur fyrir næstu kynslóð nýtra þjóðfélagsþegna, byggt frumlega upp, nýtt og bætt þá innviði sem fyrir eru.Höfundur er framhaldsskólakennari og sérfræðingur hjá Félagi framhaldsskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Sjá meira
Kostnaður vegna námsgagna framhaldsskólanemenda er verulegur. Þrátt fyrir ákvæði í framhaldsskólalögum um að mæta skuli kostnaði nemenda vegna námsgagna þurfa þeir að kaupa sín námsgögn sjálfir, hvort sem það eru kennslubækur, aðgangur að vefsvæðum, kostnaður vegna verklegra áfanga, stílabækur, tölvur eða annað. Framhaldsskólinn sækir fjármuni vegna alls þessa í vasa nemenda. Ríkið hefur aldrei komið að námsgagnaútgáfu fyrir framhaldsskólastigið heldur er hún alfarið í höndum einkaaðila. Sem dæmi um kostnað má nefna ungan námsmann sem var að hefja nám í framhaldsskóla nú í haust. Námsgögn voru keypt samkvæmt bókalista. Gætt var fyllstu aðgætni við bókakaupin og keyptar notaðar bækur ef þær litu vel út. Þær orðabækur sem voru á bókalistanum voru til á heimilinu svo ekki þurfti að kaupa þær. Heildarkostnaður vegna námgagnakaupa þessa nemenda í upphafi náms við framhaldsskóla var 82.889 krónur. Þess ber að geta að dýrustu bækurnar tvær munu fylgja nemandanum í gegnum allt námið, svo væntanlega verður kostnaður eitthvað minni á næstu önn. Það er ótækt í íslensku velferðarsamfélagi að leggja slíkar álögur á börn. Því miður ganga þeir sem selja námsgögn fyrir framhaldsskóla á lagið og námsbækur eru miklu dýrari en aðrar bækur. Má sjá mörg dæmi um það, ef t.d. íslensk skáldsaga lendir á leslista framhaldsskóla hækkar verðið snarlega. Og verðlagning er í mörgum tilfellum ekkert annað en ósvífin. Og hverjir aðrir en nemendur þurfa að reiða fram tæplega 7.000 krónur fyrir þýdda bók sem fyrst kom út fyrir 27 árum? Þetta hefur í för með sér að nemendur leita eftir því að kaupa notaðar bækur og sitja uppi með þvældar og skítugar bækur sem búið er að fylla inn í og geta með engu móti talist boðleg námsgögn. Því má svo bæta við að í verðkönnun sem ASÍ gerði á námsbókum fyrir framhaldsskóla var verðmunurinn allt upp í 85% milli bókabúða og var þar þó eingöngu miðað við nýjar bækur.Og hverjir aðrir en nemendur þurfa að reiða fram tæplega 7.000 krónur fyrir þýdda bók sem fyrst kom út fyrir 27 árum? Hluti af námsgagnavanda framhaldsskólanna liggur í löggjöfinni sjálfri um skólastigið og í námskránni frá árinu 2011 þegar námsskrárgerðin færðist út til skólanna sjálfra. Hæfniviðmiðin sem skipulagt er eftir eru mjög víð og því misjafnt hvernig námið er skipulagt í skólunum. Með námskránni 2011 heyrði það sögunni til að útgefendur gætu gefið út námsbækur og verið nokkuð vissir um að þær yrðu kenndar við meginþorra framhaldsskóla. Kennarar hafa nú meira frelsi en áður til að setja saman áfanga og velja námsefni í takt við áherslur sínar og það er auðvitað gott en til þess þurfa kennarar að hafa eitthvað námsefni til að velja úr. Í aðdraganda þess að framhaldsskólalögin voru sett árið 2008 var rætt um að bragarbót þyrfti að gera á aðgengi nemenda að námsefni og inn í lögin var sett grein nr. 51 sem kveður á um að á hverjum fjárlögum skuli tilgreind fjárhæð sem nemendur eiga að fá vegna námsgagna. Þrátt fyrir að ákvæðið hafi ratað í lög hafa aldrei verið settar verklagsreglur um það eða tilgreindar neinar fjárhæðir í fjárlögum. Af þessu má sjá að stjórnvöld hafa ekki brugðist við vandanum. Í barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna sem Ísland er aðili að, er ákvæði þess efnis að öllum börnum skuli standa til boða frí skólaganga. Á Íslandi er þetta ákvæði þverbrotið og ekkert hefur verið brugðist við þó 20 ár séu nú síðan sjálfræðisaldur íslenskra barna varð 18 ár. Viljugir kennarar, tilneyddir af skorti á aðgengilegu námsefni, neyðast því til að taka upp erlendar kennslubækur eða búa sjálfir til námsefni. Ef íslenskir framhaldsskólakennarar þyrftu ekki að eyða svo miklu af tíma sínum til námsefnisgerðar, með tilheyrandi vinnuálagi, gæfist aukið svigrúm til skólaþróunar í skólunum sjálfum. En hvað er til ráða? Námsbókaútgáfa fyrir framhaldsskólastigið þyrfti að vera líkari því sem hún er í grunnskóla og námsefni ætti að vera nemendum að kostnaðarlausu. Ég vildi sjá miklu betri greiningu á hvaða námsefni vantar og meiri gæði. Fjármunir Þróunarsjóðs námsgagna þyrftu að fara fyrst og fremst til þróunar á námsefni og ætti alls ekki að nýta til að kosta bókaútgáfu. Vefsvæði námsgagna fyrir framhaldsskólastigið hjá Menntamálastofnun þyrfti að þróast meira og það rafræna námsefni sem Þróunarsjóðurinn styrkir ætti einnig að fá heimili þar. Menntamálastofnun og Þróunarsjóður námsgagna ættu að líta til nágrannalandanna og byggja íslenska námsgagnaútgáfu fyrir framhaldsskólastigið upp á myndarlegan hátt og búa nemendur vel undir framtíðina. Íslensk menntamálayfirvöld ættu að geta gert svo miklu miklu betur fyrir næstu kynslóð nýtra þjóðfélagsþegna, byggt frumlega upp, nýtt og bætt þá innviði sem fyrir eru.Höfundur er framhaldsskólakennari og sérfræðingur hjá Félagi framhaldsskólakennara.
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun