Sagan af Jeltsín og Pútín Ingvar Gíslason skrifar 14. september 2017 07:00 Svo segir í vísu nokkurri um tvo mektarmenn rússneska sem þóttu á sinn veg hvor: Þegar Jeltsín kjassaði kútinn og kyssti blautan stútinn, box sér tamdi og belgi lamdi blendinn og edrú Pútín. Þótt vísa þessi sé leirburður eins og flestar limrur sem ortar eru á Íslandi upp á síðkastið, má þó ljóst vera að vísnaskáldið leitast við að draga upp mynd tveggja þjóðarleiðtoga Rússlands eftir fall Sovétríkjanna, þ.e. Jeltsíns og Pútíns, og bera þá saman. Er þess þá að minnast að mannjöfnuður var uppistandaralist skemmtikrafta í baðstofum, að líkindum frá ómunatíð. Ekkert er nýtt undir sólinni. Í stöku þessari er vísað til alkunnra viðhorfa um drykkjuhneigð Rússa, að þeir séu almennt drykkfelldir, drekki vodka meira en góðu hófi gegnir. Þar liggur Jeltsín vel við höggi. En svo eru aðrir Rússar algáðir og eftir því útsmognir. Í þeim hópi er að finna valdamesta mann Rússlands um þessar mundir, sjálfan Pútín, sem Bogi Ágústsson sagði í eyru okkar útvarpshlustenda nýlega að völd hans jöfnuðust á við keisaravöld og er þá ekki að sökum að spurja. Rétt er nú að víkja nánar að þessum mannjöfnuði og hvert sé pólitískt sanngildi rússnesku drykkjuskaðamýtunnar. Kannski er eitthvað til í henni! Hvort sem það er nú rétt að Jeltsín væri drukkinn alla daga meðan hann var og hét. Þá er þess að minnast hve mikils álits hann naut meðal evrópskra stjórnskörunga, hversu mikil ánægja þeirra var að eiga við hann samskipti, hversu vel þeir treystu honum. Fjölmiðlar drógu upp af honum þá mynd að hann væri hinn geðþekkasti náungi, allur uppá lýðræðið og bræðralagshugsjónina, veisluglaður, viðræðugóður. Og þar oní kaupið dugandi stjórnmálamaður! – Samt fór sem fór! Valdatíma Jeltsíns lauk.Á hangandi hári Þá var eins og brygði til hins verra um vináttu forystumanna Evrópusambandsins og Rússa. Fylliríið rann af ráðamönnum í Kreml, Pútín, boxari og langhlaupari, mætti algáður til vinnu hvern dag. Hann gerði ekki betur en að reka tungubroddinn í kampavín fyrir siðasakir, þegar hann hafði siðmenntaða Miðevrópumenn og Ameríkana til boðs og borðs. Slík manngerð af Rússa að vera var tortryggileg. Pólitísk og diplómatísk viðhorf snerust á hvolf. Ásýnd og ímynd þjóðarleiðtogans bar þess merki að Rússland var enn að eðli sovéskt og austrænt og ógnvaldur nýfrjálsum nágrannaþjóðum. Friðsamleg sambúð milli Rússlands og Evrópuríkja (og Bandaríkjanna) var á hangandi hári. Nú kann vel að vera að Pútín Rússlandsforseti sé pólitískur bragðarefur, en margur heldur mann af sér. Eftir því sem best er vitað í nútíð og þátíð hefur orð legið á um pólitíska bragðarefi víðast hvar um veröldina og ýmsum hampað fyrir kænsku, sem raunar stóð saman af bellibrögðum, ósannindum og prettum. Oft má spurja þeirrar spurningar hver vilji frið og hver slíti friðinn. Er það víst að Rússar hafi einir slitið friðinn, þegar ófriður ríkir um lönd og álfur? Sú kenning að Rússar séu að meginmenningu austræn þjóð er á misskilningi byggð. Látum forsöguna vera, svo óljós sem hún er. Þrátt fyrir það hafa Rússar um aldaraðir horft til vesturs um það sem betur mætti fara í hverju því sem lýtur að efnahagslegum framförum þeirra. Á síðari öldum hafa rússneskir rithöfundar og skáld, tónlistarmenn og myndlistarmenn lagt sinn hlut af mörkum til listmenningar í Evrópu og heimsins alls. Ég get ekki látið hjá líða að nefna að samskipti Rússa og Íslendinga hafa lengi verið góð og byggð á gagnkvæmum hagsmunum. Eltingaleikur íslenskra stjórnmálamanna við viðskiptahindranir Evrópusambandsins og Bandaríkjanna hefur stórskaðað íslenskt efnahagslíf undanfarin ár auk þess sem slík þjónkun við heimsauðvaldið er pólitískt mál í meira lagi. Það er heimspólitískt glapræði að vestrænir ráðamenn skuli líta á Rússaveldi dagsins í dag sem sovéska eftirmynd og gera sig seka um söguheimsku af versta tagi. Að réttum skilningi skipta karlar á borð við Jeltsín og Pútín engu máli. Mín vegna má líta á þá sem drykkfellda belsebúba eða útsmogna hrekkjalóma, en slíkt má ekki koma í veg fyrir sambúð stórvelda. Höfundur er fv. þingmaður og ráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun Skoðun Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Sjá meira
Svo segir í vísu nokkurri um tvo mektarmenn rússneska sem þóttu á sinn veg hvor: Þegar Jeltsín kjassaði kútinn og kyssti blautan stútinn, box sér tamdi og belgi lamdi blendinn og edrú Pútín. Þótt vísa þessi sé leirburður eins og flestar limrur sem ortar eru á Íslandi upp á síðkastið, má þó ljóst vera að vísnaskáldið leitast við að draga upp mynd tveggja þjóðarleiðtoga Rússlands eftir fall Sovétríkjanna, þ.e. Jeltsíns og Pútíns, og bera þá saman. Er þess þá að minnast að mannjöfnuður var uppistandaralist skemmtikrafta í baðstofum, að líkindum frá ómunatíð. Ekkert er nýtt undir sólinni. Í stöku þessari er vísað til alkunnra viðhorfa um drykkjuhneigð Rússa, að þeir séu almennt drykkfelldir, drekki vodka meira en góðu hófi gegnir. Þar liggur Jeltsín vel við höggi. En svo eru aðrir Rússar algáðir og eftir því útsmognir. Í þeim hópi er að finna valdamesta mann Rússlands um þessar mundir, sjálfan Pútín, sem Bogi Ágústsson sagði í eyru okkar útvarpshlustenda nýlega að völd hans jöfnuðust á við keisaravöld og er þá ekki að sökum að spurja. Rétt er nú að víkja nánar að þessum mannjöfnuði og hvert sé pólitískt sanngildi rússnesku drykkjuskaðamýtunnar. Kannski er eitthvað til í henni! Hvort sem það er nú rétt að Jeltsín væri drukkinn alla daga meðan hann var og hét. Þá er þess að minnast hve mikils álits hann naut meðal evrópskra stjórnskörunga, hversu mikil ánægja þeirra var að eiga við hann samskipti, hversu vel þeir treystu honum. Fjölmiðlar drógu upp af honum þá mynd að hann væri hinn geðþekkasti náungi, allur uppá lýðræðið og bræðralagshugsjónina, veisluglaður, viðræðugóður. Og þar oní kaupið dugandi stjórnmálamaður! – Samt fór sem fór! Valdatíma Jeltsíns lauk.Á hangandi hári Þá var eins og brygði til hins verra um vináttu forystumanna Evrópusambandsins og Rússa. Fylliríið rann af ráðamönnum í Kreml, Pútín, boxari og langhlaupari, mætti algáður til vinnu hvern dag. Hann gerði ekki betur en að reka tungubroddinn í kampavín fyrir siðasakir, þegar hann hafði siðmenntaða Miðevrópumenn og Ameríkana til boðs og borðs. Slík manngerð af Rússa að vera var tortryggileg. Pólitísk og diplómatísk viðhorf snerust á hvolf. Ásýnd og ímynd þjóðarleiðtogans bar þess merki að Rússland var enn að eðli sovéskt og austrænt og ógnvaldur nýfrjálsum nágrannaþjóðum. Friðsamleg sambúð milli Rússlands og Evrópuríkja (og Bandaríkjanna) var á hangandi hári. Nú kann vel að vera að Pútín Rússlandsforseti sé pólitískur bragðarefur, en margur heldur mann af sér. Eftir því sem best er vitað í nútíð og þátíð hefur orð legið á um pólitíska bragðarefi víðast hvar um veröldina og ýmsum hampað fyrir kænsku, sem raunar stóð saman af bellibrögðum, ósannindum og prettum. Oft má spurja þeirrar spurningar hver vilji frið og hver slíti friðinn. Er það víst að Rússar hafi einir slitið friðinn, þegar ófriður ríkir um lönd og álfur? Sú kenning að Rússar séu að meginmenningu austræn þjóð er á misskilningi byggð. Látum forsöguna vera, svo óljós sem hún er. Þrátt fyrir það hafa Rússar um aldaraðir horft til vesturs um það sem betur mætti fara í hverju því sem lýtur að efnahagslegum framförum þeirra. Á síðari öldum hafa rússneskir rithöfundar og skáld, tónlistarmenn og myndlistarmenn lagt sinn hlut af mörkum til listmenningar í Evrópu og heimsins alls. Ég get ekki látið hjá líða að nefna að samskipti Rússa og Íslendinga hafa lengi verið góð og byggð á gagnkvæmum hagsmunum. Eltingaleikur íslenskra stjórnmálamanna við viðskiptahindranir Evrópusambandsins og Bandaríkjanna hefur stórskaðað íslenskt efnahagslíf undanfarin ár auk þess sem slík þjónkun við heimsauðvaldið er pólitískt mál í meira lagi. Það er heimspólitískt glapræði að vestrænir ráðamenn skuli líta á Rússaveldi dagsins í dag sem sovéska eftirmynd og gera sig seka um söguheimsku af versta tagi. Að réttum skilningi skipta karlar á borð við Jeltsín og Pútín engu máli. Mín vegna má líta á þá sem drykkfellda belsebúba eða útsmogna hrekkjalóma, en slíkt má ekki koma í veg fyrir sambúð stórvelda. Höfundur er fv. þingmaður og ráðherra.
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun