Taxi – please wait! Lárus Lárusson skrifar 28. janúar 2016 20:22 Kynslóð af Svíum getur ekki heyrt orðið taxi án þess að hugsa í framhaldinu: please wait. Ástæðan er sú að fyrir 25 árum var leigubílamarkaðurinn í Svíþjóð í svo miklum járnum reglusetningar og markaðshamla að framboð var langtum minna en eftirspurn. Fólk þurfi því að bíða lengi eftir bíl. Ástandið var þvílíkt að ekki þótti við unað og tóku Svíar djarft framfaraskref í að leysa leigubílamarkaðinn úr fjötrum reglusetningar eða eins og það er stundum kallað: freslun leigubílamarkaðarins. Við Íslendingar búum í dag við svipað kerfi og Svíar fyrir 25 árum. Þó hafa verið gerðar breytingar til þess að mæta aukinni eftirspurn og auknum fjölda ferðamanna. Vandi leigubílamarkaðarins hér heima er tvíþættur. Annars vegar það að aðeins er gefið út eitt leigubílaleyfi á einstakling og hins vegar svæðisbundnar fjöldatakmarkanir. Hvað fyrra atriðið varðar þá er það þannig að samgöngustofa getur út atvinnuleyfi fyrir leigubílstjóra. Í því felst að hver bílstjóri má aðeins reka eina bifreið og þarf leigubílaakstur að vera hans aðalstarf. Af þessu leiðir tvennt, í fyrsta lagi að hver og einn leigubílstjóri telst vera sjálfstætt fyrirtæki eða sjálfstæður keppinautur í skilningi samkeppnislaga sem þýðir að leigubílstjórar mega ekki hafa með sér samráð um verð eða kjör eða önnur upplýsingaskipti um atriði sem tengjast rekstrinum. Í öðru lagi leiðir af ofangreindu að á Íslandi er ekki til eiginlegar leigubílastöðvar eða taxi firm þar sem einn rekstraraðili á og rekur marga leigubíla og þar sem bílstjórar starfa sem launamenn. Það sem kallað er hér á landi leigubílastöð heitir tæknilega á ensku dispatching service company eða þjónustufyrirtæki fyrir leigubíla. Með því að heimila einum aðila að reka fleiri en eina leigubifreið og hafa bílstjóra á launaskrá myndi framboð og fjölbreytni aukast á leigubílamarkaði sem hefði í för með sér aukna samkeppni neytendum til hagsbóta. Þeir sem hefðu burði til þess að reka margar bifreiðar myndu þá geta starfað sjálfstætt og á eigin forsendum, með eigin verðlagningu og áherslum í þjónustu á meðan hinir sem kjósa að reka eina bifreið gætu haldið áfram að starfa innan vébanda þjónustufyrirtækjanna. Í lögum um leigubifreiðar er kveðið á um þrjú svokölluð takmörkunarsvæði. Með takmörkunarsvæði er átt við landfræðilegt svæði þar sem hömlur eru settar á fjölda leigubíla sem starfa mega á svæðinu. Þannig mega t.d. aðeins 560 leigubílar starfa á svæði I sem telur höfuðborgarsvæðið og Reykjanesbæ, Grindavík, Miðnes-, Gerða- og Vatnsleysustrandarhrepp. Á Akureyri eru 21 leigubílaleyfi en aðeins 8 leyfi í Árborg. Eftir því sem höfundur kemst næst þá starfar sitthvort þjónustufyrirtækið fyrir leigubíla á Akureyri og Árborg en minnst 4 á svæði I. Sé tekið mið af íbúafjölda þá er einn leigubíll á hverja 416 íbúa á svæði I, 869 manns á hvern bíl á Akureyri en yfir þúsund manns á hvern leigubíl í Árborg. Hafa ber í huga að þótt þessi fjöldi leyfa sé skráður á hverju takmörkunarsvæði þá eru þau ekki öll starfandi eða í rekstri. Þá hækkar fjöldi einstaklinga á bíl ár frá ári með fjölgun íbúa í þéttbýli. Með því að takmarka fjölda þeirra sem starfa mega í greininni með þessum hætti er girt fyrir aðkomu nýrra aðila á markaði og um leið samkeppni skert. Samkeppni er neytendum til hagsbóta, hún er líka besta vinkona hagræðingarinnar eins og forstjóri Samkeppniseftirlitsins komst svo skemmtilega að orði. Í dag ríkir algjör stöðnun á leigubílamarkaði. Þar sem hver leigubílstjóri telst sjálfstæður keppinautur þarf sérstaka undanþágu frá Samkeppniseftirlitinu sem heimilar samtökum leigubílstjóra á hverri þjónustustöð fyrir sig að ákveða hámarks verðskrá. Þessar verðskrár eru einsleitar og leitun er að þeim bílstjóra sem keyri undir hámarks taxta. Í hvert skipti sem vakið er máls á breytingum á þessum markaði hefur því verið mætt með mismálefnalegri gagnrýni og oftar en ekki talað um mistökin sem Svíar gerðu fyrir 25 árum. Staðreyndin er aftur á móti sú að í dag mælist leigubílamarkaðurinn í Svíþjóð einna hæst á sænsku ánægjuvoginni hjá neytendum þar í landi. Það talar sínu máli. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson Skoðun Skoðun Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Sjá meira
Kynslóð af Svíum getur ekki heyrt orðið taxi án þess að hugsa í framhaldinu: please wait. Ástæðan er sú að fyrir 25 árum var leigubílamarkaðurinn í Svíþjóð í svo miklum járnum reglusetningar og markaðshamla að framboð var langtum minna en eftirspurn. Fólk þurfi því að bíða lengi eftir bíl. Ástandið var þvílíkt að ekki þótti við unað og tóku Svíar djarft framfaraskref í að leysa leigubílamarkaðinn úr fjötrum reglusetningar eða eins og það er stundum kallað: freslun leigubílamarkaðarins. Við Íslendingar búum í dag við svipað kerfi og Svíar fyrir 25 árum. Þó hafa verið gerðar breytingar til þess að mæta aukinni eftirspurn og auknum fjölda ferðamanna. Vandi leigubílamarkaðarins hér heima er tvíþættur. Annars vegar það að aðeins er gefið út eitt leigubílaleyfi á einstakling og hins vegar svæðisbundnar fjöldatakmarkanir. Hvað fyrra atriðið varðar þá er það þannig að samgöngustofa getur út atvinnuleyfi fyrir leigubílstjóra. Í því felst að hver bílstjóri má aðeins reka eina bifreið og þarf leigubílaakstur að vera hans aðalstarf. Af þessu leiðir tvennt, í fyrsta lagi að hver og einn leigubílstjóri telst vera sjálfstætt fyrirtæki eða sjálfstæður keppinautur í skilningi samkeppnislaga sem þýðir að leigubílstjórar mega ekki hafa með sér samráð um verð eða kjör eða önnur upplýsingaskipti um atriði sem tengjast rekstrinum. Í öðru lagi leiðir af ofangreindu að á Íslandi er ekki til eiginlegar leigubílastöðvar eða taxi firm þar sem einn rekstraraðili á og rekur marga leigubíla og þar sem bílstjórar starfa sem launamenn. Það sem kallað er hér á landi leigubílastöð heitir tæknilega á ensku dispatching service company eða þjónustufyrirtæki fyrir leigubíla. Með því að heimila einum aðila að reka fleiri en eina leigubifreið og hafa bílstjóra á launaskrá myndi framboð og fjölbreytni aukast á leigubílamarkaði sem hefði í för með sér aukna samkeppni neytendum til hagsbóta. Þeir sem hefðu burði til þess að reka margar bifreiðar myndu þá geta starfað sjálfstætt og á eigin forsendum, með eigin verðlagningu og áherslum í þjónustu á meðan hinir sem kjósa að reka eina bifreið gætu haldið áfram að starfa innan vébanda þjónustufyrirtækjanna. Í lögum um leigubifreiðar er kveðið á um þrjú svokölluð takmörkunarsvæði. Með takmörkunarsvæði er átt við landfræðilegt svæði þar sem hömlur eru settar á fjölda leigubíla sem starfa mega á svæðinu. Þannig mega t.d. aðeins 560 leigubílar starfa á svæði I sem telur höfuðborgarsvæðið og Reykjanesbæ, Grindavík, Miðnes-, Gerða- og Vatnsleysustrandarhrepp. Á Akureyri eru 21 leigubílaleyfi en aðeins 8 leyfi í Árborg. Eftir því sem höfundur kemst næst þá starfar sitthvort þjónustufyrirtækið fyrir leigubíla á Akureyri og Árborg en minnst 4 á svæði I. Sé tekið mið af íbúafjölda þá er einn leigubíll á hverja 416 íbúa á svæði I, 869 manns á hvern bíl á Akureyri en yfir þúsund manns á hvern leigubíl í Árborg. Hafa ber í huga að þótt þessi fjöldi leyfa sé skráður á hverju takmörkunarsvæði þá eru þau ekki öll starfandi eða í rekstri. Þá hækkar fjöldi einstaklinga á bíl ár frá ári með fjölgun íbúa í þéttbýli. Með því að takmarka fjölda þeirra sem starfa mega í greininni með þessum hætti er girt fyrir aðkomu nýrra aðila á markaði og um leið samkeppni skert. Samkeppni er neytendum til hagsbóta, hún er líka besta vinkona hagræðingarinnar eins og forstjóri Samkeppniseftirlitsins komst svo skemmtilega að orði. Í dag ríkir algjör stöðnun á leigubílamarkaði. Þar sem hver leigubílstjóri telst sjálfstæður keppinautur þarf sérstaka undanþágu frá Samkeppniseftirlitinu sem heimilar samtökum leigubílstjóra á hverri þjónustustöð fyrir sig að ákveða hámarks verðskrá. Þessar verðskrár eru einsleitar og leitun er að þeim bílstjóra sem keyri undir hámarks taxta. Í hvert skipti sem vakið er máls á breytingum á þessum markaði hefur því verið mætt með mismálefnalegri gagnrýni og oftar en ekki talað um mistökin sem Svíar gerðu fyrir 25 árum. Staðreyndin er aftur á móti sú að í dag mælist leigubílamarkaðurinn í Svíþjóð einna hæst á sænsku ánægjuvoginni hjá neytendum þar í landi. Það talar sínu máli.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun