„Unga fólkið hafnar sköpunarsögunni“ Gunnar Jóhannesson skrifar 16. janúar 2016 07:00 Ofangreind fyrirsögn blasti við á vísi.is 14. janúar síðastliðinn. Tilefnið var könnun Siðmenntar á ýmsum viðhorfum fólks, m.a. varðandi tilurð alheimsins. Af 821 svarendum telja 18% að Guð skapaði alheiminn en 62% að hann varð til með Miklahvelli. Enginn undir 25 ára taldi Guð hafa komið nærri tilkomu alheimsins. Hvað segir þetta okkur? Af þessu mætti ætla að kenningin um Miklahvell og trúin á Guð sem skapara alheimsins séu andstæður. Svo virðist sem gengið sé út frá því í könnuninni og rýrir það mjög gildi hennar. Það er umhugsunarvert og vekur upp ýmsar spurningar. Miklihvellur er sú viðtekna kenning að alheimurinn eigi sér upphaf. Samkvæmt henni er alheimurinn ekki eilífur heldur varð hann til á tilgreindu augnabliki í fortíðinni. Með öðrum orðum er hugtakið Miklihvellur notað um þann atburð sem markaði upphaf tíma og rúms, efnis og orku. Samkvæmt því var alheimurinn ekki til fyrir Miklahvell. Miklahvellskenningin hefur verið svo ríkulega staðfest að „í dag trúa nánast allir að alheimurinn varð til í Miklahvelli“, svo vitnað sé til eðlisfræðingsins Stephen Hawking. En útilokar það trúna á Guð sem skapara alheimsins? Segjum að þú sért í gönguferð með vini þínum og heyrir allt í einu háværan hvell. Þú lítur skelfingu lostinn á vin þinn og spyrð hvað hafi gerst. Vinurinn horfir undrandi á þig og segir af stillingu: „Hafðu ekki áhyggjur. Ekkert orsakaði þennan hvell. Hann kom af engu.“ Þú mundir ekki fallast á jafnfráleitt svar. Í krafti skynsemi þinnar, reynslu og þekkingar veist þú vel að af engu kemur ekkert, og að allt sem verður til á sér orsök. Og það sem gildir um lítinn hvell á líka við um mikinn hvell. Að alheimurinn eigi sér upphaf merkir að hann á sér orsök. Sú orsök er eðli málsins samkvæmt utan og ofan við alheiminn sjálfan því hún orsakaði alheiminn. Hún er handan tíma, rúms, efnis og orku. Orsökin er utan og ofan við hinn náttúrulega veruleika sem alheimurinn er og því er hún í réttum skilningi yfirnáttúruleg. Sem orsök tíma, rúms og efnis er hún óbundin af tíma, rúmi og efni og því eilíf, rýmislaus og óefnisleg. Og ekki þarf að fjölyrða um hversu máttug hún er.Í hæsta máta skynsamlegt Hvað svo sem slík orsök er kölluð er síður en svo óviðeigandi að kalla hana Guð. Raunar er það í hæsta máta skynsamlegt. Ummæli breska eðlisfræðingsins Arthur Eddingtons koma til hugar: „Upphaf alheimsins felur í sér slíka erfiðleika að þeir eru óyfirstíganlegir nema við séum tilbúin til að líta á það sem hreint og beint yfirnáttúrulegt.“ Margir vísindamenn hafa tekið undir það, meðal annars eðlisfræðingurinn Robert Jastrow, sem gekk enn lengra í ummælum sínum: „Stjörnufræðingar hafa málað sig út í horn. Með eigin aðferðum hafa þeir sýnt að alheimurinn varð til fyrir sköpun sem leiddi til alls sem fyrir augu ber ... Að hér sé eitthvað að verki sem ég og aðrir myndum kalla yfirnáttúrulegt tel ég vísindalega sannaða staðreynd.“ En hvers vegna gera sumir jafn skarpan greinarmun á sköpun alheimsins og Miklahvelli og áðurnefnd könnun ber vitni um? Sjálfsagt vegna sköpunarfrásögu Biblíunnar. Miklihvellur kemur þar hvergi beint við sögu - svo sem von er. Sköpunarfrásaga Biblíunnar er margslungin frásaga sem of sjaldan er lesin á eigin forsendum og í viðeigandi samhengi. Þegar það er gert blasir við að ekki er um að ræða tilraun til að útskýra tilurð alheimsins í vísindalegum skilningi. Markmið sköpunarfrásögunnar er fyrst og síðast að bera fram með sínum hætti þá játningu að Guð er skaparinn og ennfremur að miðla þeirri sannfæringu að ástæða þess að alheimurinn er til er sú að Guð ákvað að skapa hann. Það er ekki nýtt að nálgun marga guðleysingja og efahyggjumanna til sköpunarfrásögunnar rúmi ekki aðra túlkun en þá sem bókstafurinn leyfir. Slík nálgun er afar fátækleg og horfir vitanlega framhjá því að textinn er rýmri en svo. En hvað sem því líður er hér engin mótsögn á ferð! Í stað þess að grafa undan biblíulegri sköpunartrú skýtur kenningin um Miklahvell mjög svo sterkum stoðum undir þá skynsamlegu sannfæringu kristins fólks frá öndverðu að „Í upphafi skapaði Guð himinn og jörð [alheiminn]“. Það er umhugsunarvert. Burtséð frá því veit ég um margt ungt fólk sem trúir á persónulegan skapara alheimsins og hefur jafnframt rúm fyrir hina vísindalegu útskýringu á tilurð hans. Enda útilokar annað ekki hitt eða er í mótsögn við það. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Misskiljum ekki neitt Jón Helgi Björnsson Skoðun Halldór 18.05.2024 Atli Ísleifsson Halldór „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Mýtur um veitt og sleppt á laxi Karl Lúðvíksson Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Ráðherra Kári Stefánsson Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Ofangreind fyrirsögn blasti við á vísi.is 14. janúar síðastliðinn. Tilefnið var könnun Siðmenntar á ýmsum viðhorfum fólks, m.a. varðandi tilurð alheimsins. Af 821 svarendum telja 18% að Guð skapaði alheiminn en 62% að hann varð til með Miklahvelli. Enginn undir 25 ára taldi Guð hafa komið nærri tilkomu alheimsins. Hvað segir þetta okkur? Af þessu mætti ætla að kenningin um Miklahvell og trúin á Guð sem skapara alheimsins séu andstæður. Svo virðist sem gengið sé út frá því í könnuninni og rýrir það mjög gildi hennar. Það er umhugsunarvert og vekur upp ýmsar spurningar. Miklihvellur er sú viðtekna kenning að alheimurinn eigi sér upphaf. Samkvæmt henni er alheimurinn ekki eilífur heldur varð hann til á tilgreindu augnabliki í fortíðinni. Með öðrum orðum er hugtakið Miklihvellur notað um þann atburð sem markaði upphaf tíma og rúms, efnis og orku. Samkvæmt því var alheimurinn ekki til fyrir Miklahvell. Miklahvellskenningin hefur verið svo ríkulega staðfest að „í dag trúa nánast allir að alheimurinn varð til í Miklahvelli“, svo vitnað sé til eðlisfræðingsins Stephen Hawking. En útilokar það trúna á Guð sem skapara alheimsins? Segjum að þú sért í gönguferð með vini þínum og heyrir allt í einu háværan hvell. Þú lítur skelfingu lostinn á vin þinn og spyrð hvað hafi gerst. Vinurinn horfir undrandi á þig og segir af stillingu: „Hafðu ekki áhyggjur. Ekkert orsakaði þennan hvell. Hann kom af engu.“ Þú mundir ekki fallast á jafnfráleitt svar. Í krafti skynsemi þinnar, reynslu og þekkingar veist þú vel að af engu kemur ekkert, og að allt sem verður til á sér orsök. Og það sem gildir um lítinn hvell á líka við um mikinn hvell. Að alheimurinn eigi sér upphaf merkir að hann á sér orsök. Sú orsök er eðli málsins samkvæmt utan og ofan við alheiminn sjálfan því hún orsakaði alheiminn. Hún er handan tíma, rúms, efnis og orku. Orsökin er utan og ofan við hinn náttúrulega veruleika sem alheimurinn er og því er hún í réttum skilningi yfirnáttúruleg. Sem orsök tíma, rúms og efnis er hún óbundin af tíma, rúmi og efni og því eilíf, rýmislaus og óefnisleg. Og ekki þarf að fjölyrða um hversu máttug hún er.Í hæsta máta skynsamlegt Hvað svo sem slík orsök er kölluð er síður en svo óviðeigandi að kalla hana Guð. Raunar er það í hæsta máta skynsamlegt. Ummæli breska eðlisfræðingsins Arthur Eddingtons koma til hugar: „Upphaf alheimsins felur í sér slíka erfiðleika að þeir eru óyfirstíganlegir nema við séum tilbúin til að líta á það sem hreint og beint yfirnáttúrulegt.“ Margir vísindamenn hafa tekið undir það, meðal annars eðlisfræðingurinn Robert Jastrow, sem gekk enn lengra í ummælum sínum: „Stjörnufræðingar hafa málað sig út í horn. Með eigin aðferðum hafa þeir sýnt að alheimurinn varð til fyrir sköpun sem leiddi til alls sem fyrir augu ber ... Að hér sé eitthvað að verki sem ég og aðrir myndum kalla yfirnáttúrulegt tel ég vísindalega sannaða staðreynd.“ En hvers vegna gera sumir jafn skarpan greinarmun á sköpun alheimsins og Miklahvelli og áðurnefnd könnun ber vitni um? Sjálfsagt vegna sköpunarfrásögu Biblíunnar. Miklihvellur kemur þar hvergi beint við sögu - svo sem von er. Sköpunarfrásaga Biblíunnar er margslungin frásaga sem of sjaldan er lesin á eigin forsendum og í viðeigandi samhengi. Þegar það er gert blasir við að ekki er um að ræða tilraun til að útskýra tilurð alheimsins í vísindalegum skilningi. Markmið sköpunarfrásögunnar er fyrst og síðast að bera fram með sínum hætti þá játningu að Guð er skaparinn og ennfremur að miðla þeirri sannfæringu að ástæða þess að alheimurinn er til er sú að Guð ákvað að skapa hann. Það er ekki nýtt að nálgun marga guðleysingja og efahyggjumanna til sköpunarfrásögunnar rúmi ekki aðra túlkun en þá sem bókstafurinn leyfir. Slík nálgun er afar fátækleg og horfir vitanlega framhjá því að textinn er rýmri en svo. En hvað sem því líður er hér engin mótsögn á ferð! Í stað þess að grafa undan biblíulegri sköpunartrú skýtur kenningin um Miklahvell mjög svo sterkum stoðum undir þá skynsamlegu sannfæringu kristins fólks frá öndverðu að „Í upphafi skapaði Guð himinn og jörð [alheiminn]“. Það er umhugsunarvert. Burtséð frá því veit ég um margt ungt fólk sem trúir á persónulegan skapara alheimsins og hefur jafnframt rúm fyrir hina vísindalegu útskýringu á tilurð hans. Enda útilokar annað ekki hitt eða er í mótsögn við það.
Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon Skoðun
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon Skoðun