Atvinna fyrir alla – sem geta unnið! Kjarahópur Öryrkjabandalags Íslands skrifar 11. maí 2015 07:00 Höfundar eru: Axel Jespersen, Ellen Calmon, Guðmundur Ingi Kristinsson, Guðmundur Magnússon, Halldór Sævar Guðbergsson, Hilmar Guðmundsson, María Óskarsdóttir, Sigríður Hanna Ingólfsdóttir, Sylviane Pétursson – Lecoultre, og Þorbera Fjölnisdóttir, í kjarahópi ÖBÍ Mannréttindum er ætlað að tryggja fólki grundvallaréttindi og mannvirðingu. Mannréttindi eru alþjóðleg og eiga að ná til allra, án mismununar. Í mannréttindum felst meðal annars rétturinn til þátttöku í samfélaginu og rétturinn til að stunda vinnu. Eins og fram kemur í 27. gr. í Samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks, sem Ísland undirritaði 30. mars 2007, eiga aðildarríkin að viðurkenna „rétt fatlaðs fólks, til jafns við aðra, til vinnu; í því felst réttur til að fá ráðrúm til að afla sér lífsviðurværis með vinnu að eigin vali eða vinnu sem er þegin á frjálsan hátt á vinnumarkaði og í vinnuumhverfi sem fötluðu fólki stendur opið, er án aðgreiningar og er því aðgengilegt.“Atvinnuþátttaka Í rannsóknum kemur fram að mikill meirihluti örorkulífeyrisþega vill vinna. Hins vegar eru eingöngu rúm 30% þeirra með einhverjar atvinnutekjur. Aðspurðir telja þeir helstu hindranir fyrir atvinnuþátttöku fyrst og fremst tengjast hinum ýmsu þáttum vinnumarkaðarins. Næst koma miklar tekjutengingar almannatrygginga og heilsuleysi eða fötlun. Það er því stór hópur fólks á Íslandi sem upplifir að hann sé útilokaður frá þátttöku á vinnumarkaði. Aðgengi örorkulífeyrisþega að atvinnu er því miður ekki fullnægjandi á Íslandi. Hægt væri að bæta úr því með fjölgun hlutastarfa og auknum sveigjanleika á vinnutíma. Frá október 2014 hefur ÖBÍ unnið að átaksverkefni í samvinnu við Vinnumálastofnun og Landssamtökin Þroskahjálp þar sem stofnanir á vegum ríkis og sveitarfélaga voru hvattar til að ráða fólk með skerta starfsgetu. Því miður hafa einungis innan við 10 störf borist af tilstuðlan þessa verkefnis. Miklar tekjutengingar í almannatryggingakerfinu hamla atvinnuþátttöku örorkulífeyrisþega. Fyrstu tekjur lífeyrisþega skerða greiðslur frá Tryggingastofnun þannig að hver króna sem viðkomandi vinnur sér inn skerðir lífeyrinn um nákvæmlega sömu upphæð og viðkomandi hefur fengið í atvinnutekjur. Því er enginn fjárhagslegur ávinningur eða hvati fyrir þann hinn sama að stunda vinnu. Þetta kallast króna á móti krónu skerðing eða 100% skerðing á sérstakri framfærsluuppbót. Slíkar tekjuskerðingar og lágt frítekjumark gera það að verkum að fólk aflar sér lítilla eða engra viðbótartekna með vinnu sinni. Fólki er þannig haldið í fátæktargildru og frá þátttöku á vinnumarkaði. Í nýrri skýrslu ÖBÍ, Virkt samfélag, eru m.a. tillögur um að afnema 100% skerðingar og að hækka frítekjumark vegna atvinnutekna í 309.140 kr. á mánuði. Tryggja á aðgengi Stjórnvöld hafa nýlega lýst því yfir að við horfum fram á betri fjárhagstíð með blóm í haga. Er því ekki einmitt rétti tíminn núna til að endurskoða almannatrygginga- og lífeyrissjóðskerfið frá grunni með það fyrir augum að tryggja fólki með skerta starfsgetu aðgengi að vinnumarkaði og viðunandi framfærslu? Ásamt því að tryggja lagalegu stöðu þess með lagasetningu um bann við mismunun á vinnumarkaði. Minnt er á að lífeyrir almannatrygginga er undir lágmarkslaunum fyrir dagvinnu. Veruleg hækkun persónuafsláttar myndi lækka skattbyrði allra sem myndi þá einnig ná til tekjulágra skattgreiðenda. Hækkun persónuafsláttar er því einföld og skilvirk leið sem stjórnvöld geta valið að fara nú þegar. Í dag greiðir fólk skatt af tekjum yfir 142.153 kr. Krafan er störf við hæfi fyrir þá sem hafa starfsgetu til þess og veruleg hækkun lífeyrisgreiðslna. Niðurstaðan væri sú að lífeyrisþegar geti lifað mannsæmandi lífi af tekjum sínum, hvort heldur þeir eru á vinnumarkaði eða ekki.Áskorun til stjórnvalda ÖBÍ leggur mikla áherslu á að Samningur SÞ um réttindi fatlaðs fólks verði fullgiltur og lögfestur. Meðal réttinda sem eru tryggð í samningnum er réttur til framfærslu, annarrar félagslegrar aðstoðar og réttur til vinnu á vinnumarkaði án aðgreiningar. Á heimasíðu ÖBÍ www.obi.is er að finna áskorun til stjórnvalda um að innleiða Samning SÞ um réttindi fatlaðs fólks. ÖBÍ hvetur alla til að skrifa undir áskorunina. Samningurinn hefur tekið gildi í 151 ríki. Fjögur Evrópulönd eiga eftir að innleiða hann, Ísland, Finnland, Írland og Holland. Ætlum við að verða síðust Evrópuríkja? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore Skoðun Átt þú rétt á sumarbústað? Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson Skoðun Forsetinn minn 2024 Ágústa Árnadóttir Skoðun Baldur Þórhallsson er minn forseti! Sara Dögg Svanhildardóttir Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir Skoðun Vonbrigði fyrir þá verst settu Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Vanefndir Flugakademíu Íslands Gunnar Hjörtur Hagbarðsson Skoðun Skoðun Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson skrifar Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta skrifar Skoðun Fyrir hverja eru skoðanakannanir? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Án varna, ekkert frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore skrifar Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Viltu vera memm? Birna Dröfn Birgisdóttir skrifar Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Átt þú rétt á sumarbústað? Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vonbrigði fyrir þá verst settu Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Fögnum unnum sigrum og aðlögumst nýjum tímum Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er minn forseti! Sara Dögg Svanhildardóttir skrifar Skoðun Baráttan heldur áfram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Forsetinn minn 2024 Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Vanefndir Flugakademíu Íslands Gunnar Hjörtur Hagbarðsson skrifar Skoðun Hippókratesareiðurinn þarf að verða að veruleika Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ólafur og Katrín á RÚV Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Úthvíld ríkisstjórn? Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Raforkan er auðlind þjóðarinnar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson skrifar Skoðun Biskupskjör: Stuðningsyfirlýsing Hákon Leifsson,Sigrid Rolof skrifar Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Synjunarvald gegn virkjunum Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Dagsbirtan lyftir andanum Hólmfríður Ósmann Jónsdóttir,Hrefna Björg Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson skrifar Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Sjá meira
Höfundar eru: Axel Jespersen, Ellen Calmon, Guðmundur Ingi Kristinsson, Guðmundur Magnússon, Halldór Sævar Guðbergsson, Hilmar Guðmundsson, María Óskarsdóttir, Sigríður Hanna Ingólfsdóttir, Sylviane Pétursson – Lecoultre, og Þorbera Fjölnisdóttir, í kjarahópi ÖBÍ Mannréttindum er ætlað að tryggja fólki grundvallaréttindi og mannvirðingu. Mannréttindi eru alþjóðleg og eiga að ná til allra, án mismununar. Í mannréttindum felst meðal annars rétturinn til þátttöku í samfélaginu og rétturinn til að stunda vinnu. Eins og fram kemur í 27. gr. í Samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks, sem Ísland undirritaði 30. mars 2007, eiga aðildarríkin að viðurkenna „rétt fatlaðs fólks, til jafns við aðra, til vinnu; í því felst réttur til að fá ráðrúm til að afla sér lífsviðurværis með vinnu að eigin vali eða vinnu sem er þegin á frjálsan hátt á vinnumarkaði og í vinnuumhverfi sem fötluðu fólki stendur opið, er án aðgreiningar og er því aðgengilegt.“Atvinnuþátttaka Í rannsóknum kemur fram að mikill meirihluti örorkulífeyrisþega vill vinna. Hins vegar eru eingöngu rúm 30% þeirra með einhverjar atvinnutekjur. Aðspurðir telja þeir helstu hindranir fyrir atvinnuþátttöku fyrst og fremst tengjast hinum ýmsu þáttum vinnumarkaðarins. Næst koma miklar tekjutengingar almannatrygginga og heilsuleysi eða fötlun. Það er því stór hópur fólks á Íslandi sem upplifir að hann sé útilokaður frá þátttöku á vinnumarkaði. Aðgengi örorkulífeyrisþega að atvinnu er því miður ekki fullnægjandi á Íslandi. Hægt væri að bæta úr því með fjölgun hlutastarfa og auknum sveigjanleika á vinnutíma. Frá október 2014 hefur ÖBÍ unnið að átaksverkefni í samvinnu við Vinnumálastofnun og Landssamtökin Þroskahjálp þar sem stofnanir á vegum ríkis og sveitarfélaga voru hvattar til að ráða fólk með skerta starfsgetu. Því miður hafa einungis innan við 10 störf borist af tilstuðlan þessa verkefnis. Miklar tekjutengingar í almannatryggingakerfinu hamla atvinnuþátttöku örorkulífeyrisþega. Fyrstu tekjur lífeyrisþega skerða greiðslur frá Tryggingastofnun þannig að hver króna sem viðkomandi vinnur sér inn skerðir lífeyrinn um nákvæmlega sömu upphæð og viðkomandi hefur fengið í atvinnutekjur. Því er enginn fjárhagslegur ávinningur eða hvati fyrir þann hinn sama að stunda vinnu. Þetta kallast króna á móti krónu skerðing eða 100% skerðing á sérstakri framfærsluuppbót. Slíkar tekjuskerðingar og lágt frítekjumark gera það að verkum að fólk aflar sér lítilla eða engra viðbótartekna með vinnu sinni. Fólki er þannig haldið í fátæktargildru og frá þátttöku á vinnumarkaði. Í nýrri skýrslu ÖBÍ, Virkt samfélag, eru m.a. tillögur um að afnema 100% skerðingar og að hækka frítekjumark vegna atvinnutekna í 309.140 kr. á mánuði. Tryggja á aðgengi Stjórnvöld hafa nýlega lýst því yfir að við horfum fram á betri fjárhagstíð með blóm í haga. Er því ekki einmitt rétti tíminn núna til að endurskoða almannatrygginga- og lífeyrissjóðskerfið frá grunni með það fyrir augum að tryggja fólki með skerta starfsgetu aðgengi að vinnumarkaði og viðunandi framfærslu? Ásamt því að tryggja lagalegu stöðu þess með lagasetningu um bann við mismunun á vinnumarkaði. Minnt er á að lífeyrir almannatrygginga er undir lágmarkslaunum fyrir dagvinnu. Veruleg hækkun persónuafsláttar myndi lækka skattbyrði allra sem myndi þá einnig ná til tekjulágra skattgreiðenda. Hækkun persónuafsláttar er því einföld og skilvirk leið sem stjórnvöld geta valið að fara nú þegar. Í dag greiðir fólk skatt af tekjum yfir 142.153 kr. Krafan er störf við hæfi fyrir þá sem hafa starfsgetu til þess og veruleg hækkun lífeyrisgreiðslna. Niðurstaðan væri sú að lífeyrisþegar geti lifað mannsæmandi lífi af tekjum sínum, hvort heldur þeir eru á vinnumarkaði eða ekki.Áskorun til stjórnvalda ÖBÍ leggur mikla áherslu á að Samningur SÞ um réttindi fatlaðs fólks verði fullgiltur og lögfestur. Meðal réttinda sem eru tryggð í samningnum er réttur til framfærslu, annarrar félagslegrar aðstoðar og réttur til vinnu á vinnumarkaði án aðgreiningar. Á heimasíðu ÖBÍ www.obi.is er að finna áskorun til stjórnvalda um að innleiða Samning SÞ um réttindi fatlaðs fólks. ÖBÍ hvetur alla til að skrifa undir áskorunina. Samningurinn hefur tekið gildi í 151 ríki. Fjögur Evrópulönd eiga eftir að innleiða hann, Ísland, Finnland, Írland og Holland. Ætlum við að verða síðust Evrópuríkja?