Segja engan mega gleyma

Fyrir tíu árum, þegar 60 ár voru liðin frá því rússneski herinn opnaði hlið útrýmingarbúðanna í Auschwitz, tóku 1.500 eftirlifendur þátt í minningarathöfninni þar. Verulega hefur fækkað í röðum þeirra þennan áratug, en nú mættu 300 til athafnarinnar.

„Við sem eftir lifum viljum ekki að fortíð okkar verði að framtíð barnanna okkar,“ sagði einn þeirra, Roman Kent. Hann hvatti leiðtoga heimsins til þess að halda á lofti minningunni um þau voðaverk, sem framin voru í Auschwitz.

Hann sagði hverja mínútu í Auschwitz hafa verið eins og heilan dag, hvern dag eins og heilt ár, og hvern mánuð eins og heila eilífð: „Hve margar eilífðir komast fyrir í einni mannsævi?“ spurði hann svo.

„Enn á ný er verið að ráðast á gyðinga í Evrópu vegna þess að þeir eru gyðingar,“ sagði Ronald Lauder, sem er leiðtogi Alheimsráðs gyðinga.

Joachim Gauck Þýskalandsforseti og François Hollande Frakklandsforseti voru meðal þeirra þjóðarleiðtoga, sem tóku þátt í minningarathöfninni.

Fyrr um daginn hafði Gauck minnst helfararinnar í ræðu á þýska þinginu þar sem hann sagðist eiga eftir að þjást til æviloka út af því að þýska þjóðin hafi verið fær um að fremja svo hryllilega glæpi gegn mannkyni.

„Þótt helförin teljist ekki lengur, í huga allra borgara landsins, grunnþáttur í þýskri sjálfsmynd, þá gildir engu að síður enn þetta: Án Auschwitz er engin þýsk sjálfsmynd til,“ sagði Gauck í ræðu sinni á þýska þinginu. „Hér í Þýskalandi, þar sem útrýmingin var ráðgerð og skipulögð, hér er ógn fortíðarinnar nálægari og ábyrgðin gagnvart samtíð og framtíð meiri og skuldbinding hennar sterkari en annars staðar.“

Athygli vakti að Vladímír Pútín Rússlandsforseti lét ekki sjá sig í Póllandi, og bar því við að hann hefði ekki fengið boðskort. Pólverjar segjast þó ekki hafa sent neinum þjóðhöfðingjum boðsbréf, heldur aðeins sendiherrum hvers lands. Pólska utanríkisráðuneytið segir að Pútín hefði mátt taka þátt, hefði hann viljað. Þetta var sett í samhengi við deilur evrópskra leiðtoga við Pútín um Úkraínu. Þess ber þó að geta að Barack Obama Bandaríkjaforseti mætti ekki heldur og David Cameron, forsætisráðherra Bretlands, var einnig víðs fjarri.

Í Auschwitz var meira en 1,1 milljón manna myrt á árunum 1940 til 1945. Flestir þeirra voru gyðingar.