Samfélag án aðgreiningar Páll Valur Björnsson skrifar 5. maí 2015 10:01 Í lögum um grunnskóla segir að nemendur eigi rétt á að komið sé til móts við námsþarfir þeirra í almennum grunnskóla án aðgreiningar, án tillits til líkamlegs eða andlegs atgervis.Að mínu mati er þetta mjög góð stefna. Engin tvö börn eru eins. Skólinn á að laga sig að því og að þörfum þeirra. Öll börn eiga rétt á að fá að vera með öðrum börnum í námi og leik. Ekkert barn á að útiloka eða beita mismunun. Ég held líka að þessi stefna um skóla án aðgreiningar sé ekki bara mjög góð fyrir þau börn sem þurfa á sérstökum stuðningi að halda. Ég er jafnsannfærður um að hún er ekki síður góð fyrir þau börn sem ekki þurfa á sérstökum stuðningi að halda. Það er nefnilega svo þroskandi að kynnast alls konar fólki og mismunandi aðstæðum þess, læra að setja sig í spor annarra og taka tillit til þeirra. Ef börnin okkar læra það vel njóta þau sín öll miklu betur í samfélagi sem byggist á virðingu fyrir öðru fólki, tækifærum fyrir alla, tillitssemi og málamiðlunum. Og ég held að við viljum öll að börnin okkar tileinki sér þá hæfni og það hugarfar.Betra samfélagEf við gerum þetta almennilega verður samfélagið okkar ekki bara manneskjulegra og mannlífið fjölbreyttara og skemmtilegra. Við förum þá líka mun síður á mis við þann mikla mannauð sem býr í öllum þeim fjölmörgu börnum sem þurfa á sérstökum stuðningi að halda í námi sínu, sum tímabundið en önnur lengur. Þannig fá þau tækifæri til að vera með og leggja sitt af mörkum eftir getu hvers og eins. Skóli án aðgreiningar sem er vel búið að stórbætir því ekki bara lífsgæði mjög margra barna og aðstandenda þeirra. Hann eykur einnig mikið líkur á að börnin nái árangri í náminu og finni sér störf við hæfi þegar þau verða fullorðin. Það er því til mjög mikils að vinna. Það er afar mikil sóun að láta marga verða óvirka í samfélaginu og lenda jafnvel út á jaðri þess og þurfa þess vegna á miklum og kostnaðarsömum stuðningi að halda, jafnvel ævina á enda.Hver stöndum við okkurEn hvernig búum við að skólunum sem eiga að vera án aðgreiningar þannig að börnin okkar fái notið þeirra tækifæra sem í því felast og geti tekið virkan þátt í samfélagi án mismununar? Við stöndum okkur alls ekki nógu vel í því, finnst mér. - Og hvers vegna finnst mér það? Vegna þess að við leggjum allt of lítið í að greina þarfir þeirra mörgu barna sem þurfa á stuðningi að halda. Og það þó að þær greiningar séu augljóslega forsenda þess að skólarnir og kennararnir geti vitað hverjar þarfir þeirra eru. Er ekki augljóst að þannig geta þeir miklu betur sniðið kennsluna að þörfum hvers og eins barns og veitt þeim þann stuðning sem mestum árangri skilar. Biðlistar og biðtími eftir nauðsynlegum greiningum fyrir börn sem eru með einhvers konar raskanir vegna fötlunar, ofvirkni og/eða athyglisbrests (ADHD), einhverfu eða af geðrænum ástæðum eru of allt of langir. Börn með talmein og málþroskaraskanir eru mjög mörg og það spillir lífsgæðum þeirra og möguleikum til náms og þar með tækifæra í lífinu ef þau fá ekki viðeigandi greiningar og þjálfun þegar þau eru ung. Þjónusta við þessi börn er allt of ómarkviss og mismunandi milli sveitarfélaga og þjónustusvæða og svo er oft kostnaðarsamt að sækja hana sem leiðir augljóslega til að börnunum er mismunað vegna fjárhagsstöðu foreldra eða félagslegra aðstæðna.Aðstæður kennaraEndurmenntun er skorin við nögl fyrir kennara um hvernig megi koma auga á ýmis konar raskanir hjá börnum og hvernig árangursríkast er að mæta þörfum þeirra í námi og félagslega. Og þá segja talsmenn samtaka sem vinna með hagsmuni barna að leiðarljósi að ekki sé lögð mikil áhersla á þá þekkingu og þjálfun í skyldunámi fyrir alla kennaranema sem stunda nám í kennaraskólum sem ríkið rekur. Þetta sama ríki hefur sett stefnuna góðu um skóla án aðgreiningar sem gerir ráð fyrir því að börnum með sérþarfir sé kennt með öðrum börnum og í sömu skólastofum og af öllum kennurum. Er þetta ásættanlegt? - Er nægilega vel að því staðið af hálfu menntamálayfirvalda að hrinda stefnu um skóla án aðgreiningar í framkvæmd og búa þannig að skólum og kennurum að þeir geti náð þeim mikilvægu markmiðum sem að er stefnt? Nei, því miður svo er alls ekki. - Og þetta er að sjálfsögðu langt frá því að vera ásættanlegt. Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðannaÍsland fullgilti Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna árið 1992 og hann hefur verið tekinn í íslensk lög. Barnaréttarnefnd Sameinuðu þjóðanna sem hefur eftirlit með því hvernig aðildarríki að sáttmálanum uppfylla skyldur sínar hefur gert alvarlegar athugasemdir við hversu langir biðlistar og biðtími er á Íslandi eftir greiningum fyrir börn með ofvirkni og athyglisbrest (ADHD) og aðrar slíkar raskanir. Finnst okkur viðunandi að þetta sé svona í okkar ríka landi og að ekki hafi verið úr þessu bætt þó að þetta stangist á við skyldur okkar samkvæmt Barnasáttmálanum? Eigum við ekki að leyfa Barnaréttarnefnd Sameinuðu þjóðanna að einbeita sér að því að bæta kjör og stöðu barna í mjög fátækum löndum þar sem fjárskortur er raunverulegt vandamál og hindrun. Hjá okkur er þetta bara spurning um vilja stjórnvalda og forgangsröðun.Höfundur er þingmaður Bjartrar framtíðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Sjá meira
Í lögum um grunnskóla segir að nemendur eigi rétt á að komið sé til móts við námsþarfir þeirra í almennum grunnskóla án aðgreiningar, án tillits til líkamlegs eða andlegs atgervis.Að mínu mati er þetta mjög góð stefna. Engin tvö börn eru eins. Skólinn á að laga sig að því og að þörfum þeirra. Öll börn eiga rétt á að fá að vera með öðrum börnum í námi og leik. Ekkert barn á að útiloka eða beita mismunun. Ég held líka að þessi stefna um skóla án aðgreiningar sé ekki bara mjög góð fyrir þau börn sem þurfa á sérstökum stuðningi að halda. Ég er jafnsannfærður um að hún er ekki síður góð fyrir þau börn sem ekki þurfa á sérstökum stuðningi að halda. Það er nefnilega svo þroskandi að kynnast alls konar fólki og mismunandi aðstæðum þess, læra að setja sig í spor annarra og taka tillit til þeirra. Ef börnin okkar læra það vel njóta þau sín öll miklu betur í samfélagi sem byggist á virðingu fyrir öðru fólki, tækifærum fyrir alla, tillitssemi og málamiðlunum. Og ég held að við viljum öll að börnin okkar tileinki sér þá hæfni og það hugarfar.Betra samfélagEf við gerum þetta almennilega verður samfélagið okkar ekki bara manneskjulegra og mannlífið fjölbreyttara og skemmtilegra. Við förum þá líka mun síður á mis við þann mikla mannauð sem býr í öllum þeim fjölmörgu börnum sem þurfa á sérstökum stuðningi að halda í námi sínu, sum tímabundið en önnur lengur. Þannig fá þau tækifæri til að vera með og leggja sitt af mörkum eftir getu hvers og eins. Skóli án aðgreiningar sem er vel búið að stórbætir því ekki bara lífsgæði mjög margra barna og aðstandenda þeirra. Hann eykur einnig mikið líkur á að börnin nái árangri í náminu og finni sér störf við hæfi þegar þau verða fullorðin. Það er því til mjög mikils að vinna. Það er afar mikil sóun að láta marga verða óvirka í samfélaginu og lenda jafnvel út á jaðri þess og þurfa þess vegna á miklum og kostnaðarsömum stuðningi að halda, jafnvel ævina á enda.Hver stöndum við okkurEn hvernig búum við að skólunum sem eiga að vera án aðgreiningar þannig að börnin okkar fái notið þeirra tækifæra sem í því felast og geti tekið virkan þátt í samfélagi án mismununar? Við stöndum okkur alls ekki nógu vel í því, finnst mér. - Og hvers vegna finnst mér það? Vegna þess að við leggjum allt of lítið í að greina þarfir þeirra mörgu barna sem þurfa á stuðningi að halda. Og það þó að þær greiningar séu augljóslega forsenda þess að skólarnir og kennararnir geti vitað hverjar þarfir þeirra eru. Er ekki augljóst að þannig geta þeir miklu betur sniðið kennsluna að þörfum hvers og eins barns og veitt þeim þann stuðning sem mestum árangri skilar. Biðlistar og biðtími eftir nauðsynlegum greiningum fyrir börn sem eru með einhvers konar raskanir vegna fötlunar, ofvirkni og/eða athyglisbrests (ADHD), einhverfu eða af geðrænum ástæðum eru of allt of langir. Börn með talmein og málþroskaraskanir eru mjög mörg og það spillir lífsgæðum þeirra og möguleikum til náms og þar með tækifæra í lífinu ef þau fá ekki viðeigandi greiningar og þjálfun þegar þau eru ung. Þjónusta við þessi börn er allt of ómarkviss og mismunandi milli sveitarfélaga og þjónustusvæða og svo er oft kostnaðarsamt að sækja hana sem leiðir augljóslega til að börnunum er mismunað vegna fjárhagsstöðu foreldra eða félagslegra aðstæðna.Aðstæður kennaraEndurmenntun er skorin við nögl fyrir kennara um hvernig megi koma auga á ýmis konar raskanir hjá börnum og hvernig árangursríkast er að mæta þörfum þeirra í námi og félagslega. Og þá segja talsmenn samtaka sem vinna með hagsmuni barna að leiðarljósi að ekki sé lögð mikil áhersla á þá þekkingu og þjálfun í skyldunámi fyrir alla kennaranema sem stunda nám í kennaraskólum sem ríkið rekur. Þetta sama ríki hefur sett stefnuna góðu um skóla án aðgreiningar sem gerir ráð fyrir því að börnum með sérþarfir sé kennt með öðrum börnum og í sömu skólastofum og af öllum kennurum. Er þetta ásættanlegt? - Er nægilega vel að því staðið af hálfu menntamálayfirvalda að hrinda stefnu um skóla án aðgreiningar í framkvæmd og búa þannig að skólum og kennurum að þeir geti náð þeim mikilvægu markmiðum sem að er stefnt? Nei, því miður svo er alls ekki. - Og þetta er að sjálfsögðu langt frá því að vera ásættanlegt. Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðannaÍsland fullgilti Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna árið 1992 og hann hefur verið tekinn í íslensk lög. Barnaréttarnefnd Sameinuðu þjóðanna sem hefur eftirlit með því hvernig aðildarríki að sáttmálanum uppfylla skyldur sínar hefur gert alvarlegar athugasemdir við hversu langir biðlistar og biðtími er á Íslandi eftir greiningum fyrir börn með ofvirkni og athyglisbrest (ADHD) og aðrar slíkar raskanir. Finnst okkur viðunandi að þetta sé svona í okkar ríka landi og að ekki hafi verið úr þessu bætt þó að þetta stangist á við skyldur okkar samkvæmt Barnasáttmálanum? Eigum við ekki að leyfa Barnaréttarnefnd Sameinuðu þjóðanna að einbeita sér að því að bæta kjör og stöðu barna í mjög fátækum löndum þar sem fjárskortur er raunverulegt vandamál og hindrun. Hjá okkur er þetta bara spurning um vilja stjórnvalda og forgangsröðun.Höfundur er þingmaður Bjartrar framtíðar.
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar