Limlestingar og lagasetningar Karl Fannar Sævarsson skrifar 1. desember 2015 00:00 Umskurður kvenna er gróf aðför að líkama ungra stúlkna og dæmi um kynbundið ofbeldi í sinni tærustu mynd. Talið er að um 140 milljónir kvenna hafi gengist undir umskurð af einhverju tagi og að um þrjár milljónir stúlkna séu umskornar á hverju ári. Í sumum löndum þar sem umskurður kvenna fyrirfinnst er hlutfall umskorinna stúlkna lágt, eða undir einu prósenti en í öðrum mun hærra, eða allt að hundrað prósentum. Þegar tölfræðin er skoðuð virðist umskurður vera mest stundaður í Afríku norðan miðbaugs. Fyrir utan Afríku er umskurður kvenna algengastur í Jemen og Írak. Mín upplifun á orðræðunni á Íslandi er á þá leið að um villimennsku sé að ræða, grimmd og hatur í garð saklausra stúlkna sem verða karlaveldinu að bráð með afskræmingu á kynfærum þeirra. Umskurður kvenna hefur á síðastliðnum árum orðið að táknmynd kúgunar og valdbeitingar karla á konum í hinum íslamska heimi. Mig langar að fara yfir nokkur atriði sem benda til þess að ekki sé svo auðvelt að alhæfa slíkt. Samkvæmt skýrslu UNICEF frá árinu 2013 virðist tengingin á milli umskurðar kvenna og Íslam ekki vera eins sterk og oft er haldið fram. Í fyrsta lagi þekkist verknaðurinn varla í Vestur-Asíu (Mið-Austurlöndum), sem er það landsvæði sem flestir tengja við Íslam. Í þeim löndum þar sem umskurður kvenna er algengastur, virðist vera lítið beint fylgi á milli íslamstrúar og fjölda umskorinna stúlkna. Svo virðist vera að hefðin sé fyrst og fremst svæðis- og menningarbundin. Í mörgum löndum skiptist hlutfall umskorinna stúlkna nokkuð jafnt á milli múslima og kristinna (Vestur-Afríka), í öðrum löndum eru kristnir í miklum meirihluta (Erítrea og Eþíópía) og múslimar í öðrum (Sómalía og Gínea). Á meðal hópa sem stunda andatrú er umskurður útbreiddur sem styrkir þá kenningu að hann hafi verið stundaður á svæðinu fyrir komu íslam og kristni. Lisa Wade hefur rannsakað umskurð kvenna töluvert, en hún segir að kúgun karlaveldisins þurfi ekki endilega að vera forsenda umskurðar kvenna. Mæður og ömmur eru oft þær sem hvetja ungar stúlkur til að gangast undir umskurð. Þeim er oft í mun um að dætur þeirri fari í gegnum þá manndómsvígslu sem getur falist í umskurðinum. Þar gangast þær undir svokallaða „hreinsun“ eins og umskurðurinn kallast oft á tungumáli samfélaganna. Með þessari hreinsun aukast líkur þeirra á því að komast í gott hjónaband sem styrkir velferð fjölskyldunnar til muna.Menntun og fræðsla grundvallaratriði Umskurður á kynfærum kvenna er veruleiki sem snertir okkur Íslendinga sem alþjóðasamfélag og ef hann snertir okkur ekki beint nú þegar, þá mun hann að öllum líkindum gera það í framtíðinni. Árið 2005 samþykkti Alþingi þverpólitíska tillögu um að breyta almennum hegningarlögum þar sem ákvæði um bann á limlestingum á kynfærum kvenna var bætt við, með refsiramma upp í sex ára fangelsisdóm. Það er ekki að ástæðulausu að slíku ákvæði skuli hafa verið bætt við hegningarlög. Í nágrannaríkjum okkar í Skandinavíu hafa einnig verið sett lög gegn umskurði kvenna en erfitt virðist þó vera að framfylgja slíkum lögum. Þrátt fyrir slíkar lagasetningar virðist fátt breytast, það er vegna þess að sárafáar stúlkur gangast undir umskurð á Norðurlöndunum. Í Svíþjóð hafa t.d. flestar umskornar stúlkur komið inn í landið umskornar eða halda til upprunalands síns eða foreldra sinna til að gangast undir umskurð en talið er að um 40.000 stúlkur í Svíþjóð séu umskornar. Rannsóknir sýna að refsingar hafa ekki skilað árangri, of auðvelt er að fara í kringum lögin. Til dæmis hefur verið bann við umskurði kvenna í Súdan í meira en hálfa öld en hefðin virðist bara hafa styrkst og eru nú um 88 prósent stúlkna í Súdan umskornar. Um gríðarlega flókið fyrirbæri er að ræða og hafa verður varann á í hvers kyns umræðu um umskurð kvenna. „Afskræming“ er t.d. hugtak sem menn ættu að fara varlega með, umskorin kynfæri kvenna þurfa ekki að þykja afskræmd á þeim svæðum sem umskurður er stundaður. Einnig er verknaðurinn oft framkvæmdur með hag stúlknanna að leiðarljósi. Hlutfall á umskurði stúlkna er hátt þar sem fátækt er mikil og menntunarstig lágt. Menntun og fræðsla eru því grundvallaratriði til að vinna bug á því mannréttindabroti sem umskurður kvenna er.Þessi grein er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Sumargjafir Jón Ísak Ragnarsson skrifar Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Betur má ef duga skal Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir skrifar Skoðun Leið að hraðari innviðauppbyggingu Sölvi Sturluson skrifar Skoðun Viltu bjarga heiminum? Samfélagsdrifnar loftslagslausnir Inga Rós Antoníusdóttir skrifar Skoðun Hugleiðingar í aðdraganda kosninga Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson skrifar Skoðun Stuðningur við langtímakjarasamninga Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson skrifar Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Að læra nýtt tungumál og sýna þolinmæði Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Að rækta garðinn sinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Dánaraðstoð og siðareglur lækna Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Umferðarreglur og öryggi fyrir Hjólað í vinnuna Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson skrifar Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Skoðun Innrás á Rafah stríðir gegn allri mannúð Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Börnin okkar Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Vextir geta og þurfa að lækka Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Óttasleginn mömmuher og Eurovision Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson skrifar Sjá meira
Umskurður kvenna er gróf aðför að líkama ungra stúlkna og dæmi um kynbundið ofbeldi í sinni tærustu mynd. Talið er að um 140 milljónir kvenna hafi gengist undir umskurð af einhverju tagi og að um þrjár milljónir stúlkna séu umskornar á hverju ári. Í sumum löndum þar sem umskurður kvenna fyrirfinnst er hlutfall umskorinna stúlkna lágt, eða undir einu prósenti en í öðrum mun hærra, eða allt að hundrað prósentum. Þegar tölfræðin er skoðuð virðist umskurður vera mest stundaður í Afríku norðan miðbaugs. Fyrir utan Afríku er umskurður kvenna algengastur í Jemen og Írak. Mín upplifun á orðræðunni á Íslandi er á þá leið að um villimennsku sé að ræða, grimmd og hatur í garð saklausra stúlkna sem verða karlaveldinu að bráð með afskræmingu á kynfærum þeirra. Umskurður kvenna hefur á síðastliðnum árum orðið að táknmynd kúgunar og valdbeitingar karla á konum í hinum íslamska heimi. Mig langar að fara yfir nokkur atriði sem benda til þess að ekki sé svo auðvelt að alhæfa slíkt. Samkvæmt skýrslu UNICEF frá árinu 2013 virðist tengingin á milli umskurðar kvenna og Íslam ekki vera eins sterk og oft er haldið fram. Í fyrsta lagi þekkist verknaðurinn varla í Vestur-Asíu (Mið-Austurlöndum), sem er það landsvæði sem flestir tengja við Íslam. Í þeim löndum þar sem umskurður kvenna er algengastur, virðist vera lítið beint fylgi á milli íslamstrúar og fjölda umskorinna stúlkna. Svo virðist vera að hefðin sé fyrst og fremst svæðis- og menningarbundin. Í mörgum löndum skiptist hlutfall umskorinna stúlkna nokkuð jafnt á milli múslima og kristinna (Vestur-Afríka), í öðrum löndum eru kristnir í miklum meirihluta (Erítrea og Eþíópía) og múslimar í öðrum (Sómalía og Gínea). Á meðal hópa sem stunda andatrú er umskurður útbreiddur sem styrkir þá kenningu að hann hafi verið stundaður á svæðinu fyrir komu íslam og kristni. Lisa Wade hefur rannsakað umskurð kvenna töluvert, en hún segir að kúgun karlaveldisins þurfi ekki endilega að vera forsenda umskurðar kvenna. Mæður og ömmur eru oft þær sem hvetja ungar stúlkur til að gangast undir umskurð. Þeim er oft í mun um að dætur þeirri fari í gegnum þá manndómsvígslu sem getur falist í umskurðinum. Þar gangast þær undir svokallaða „hreinsun“ eins og umskurðurinn kallast oft á tungumáli samfélaganna. Með þessari hreinsun aukast líkur þeirra á því að komast í gott hjónaband sem styrkir velferð fjölskyldunnar til muna.Menntun og fræðsla grundvallaratriði Umskurður á kynfærum kvenna er veruleiki sem snertir okkur Íslendinga sem alþjóðasamfélag og ef hann snertir okkur ekki beint nú þegar, þá mun hann að öllum líkindum gera það í framtíðinni. Árið 2005 samþykkti Alþingi þverpólitíska tillögu um að breyta almennum hegningarlögum þar sem ákvæði um bann á limlestingum á kynfærum kvenna var bætt við, með refsiramma upp í sex ára fangelsisdóm. Það er ekki að ástæðulausu að slíku ákvæði skuli hafa verið bætt við hegningarlög. Í nágrannaríkjum okkar í Skandinavíu hafa einnig verið sett lög gegn umskurði kvenna en erfitt virðist þó vera að framfylgja slíkum lögum. Þrátt fyrir slíkar lagasetningar virðist fátt breytast, það er vegna þess að sárafáar stúlkur gangast undir umskurð á Norðurlöndunum. Í Svíþjóð hafa t.d. flestar umskornar stúlkur komið inn í landið umskornar eða halda til upprunalands síns eða foreldra sinna til að gangast undir umskurð en talið er að um 40.000 stúlkur í Svíþjóð séu umskornar. Rannsóknir sýna að refsingar hafa ekki skilað árangri, of auðvelt er að fara í kringum lögin. Til dæmis hefur verið bann við umskurði kvenna í Súdan í meira en hálfa öld en hefðin virðist bara hafa styrkst og eru nú um 88 prósent stúlkna í Súdan umskornar. Um gríðarlega flókið fyrirbæri er að ræða og hafa verður varann á í hvers kyns umræðu um umskurð kvenna. „Afskræming“ er t.d. hugtak sem menn ættu að fara varlega með, umskorin kynfæri kvenna þurfa ekki að þykja afskræmd á þeim svæðum sem umskurður er stundaður. Einnig er verknaðurinn oft framkvæmdur með hag stúlknanna að leiðarljósi. Hlutfall á umskurði stúlkna er hátt þar sem fátækt er mikil og menntunarstig lágt. Menntun og fræðsla eru því grundvallaratriði til að vinna bug á því mannréttindabroti sem umskurður kvenna er.Þessi grein er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi.
Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar