Öll verðmætasköpun þjóðarbúsins í erlend lán

Öll verðmætasköpun sem verður eftir af vöru- og þjónustuviðskiptum á Íslandi mun fara í afborganir af erlendum lánum á næstu árum, samkvæmt minnisblaði Viðskiptaráðs. Ofurskuldsetning þjóðarbúsins í erlendri mynt gerir það að verkum að skuldir Íslands eru svipaðar og hjá löndum sem lentu í evrukrísunni.

Vandi þjóðarbúsins vegna erlendra skulda og gjaldeyrissköpunar felst í hnotskurn í því að erlend skuldastaða þjóðarbúsins er ekki sjálfbær. Viðskiptajöfnuður þjóðarbúsins þjónustar ekki útgreiðslur í erlendri mynt. 

Eins og Sigríður Benediktsdóttir, framkvæmdastjóri fjármálastöðugleika hjá Seðlabankanum, rakti í fréttum Stöðvar 2 í síðustu viku dugar jákvæður 3,5 prósenta viðskiptajöfnuður ekki fyrir afborgunum erlendra lána. Það vantar jafnvirði 100 milljarða króna í gjaldeyri á ári næstu fimm árin því afborganir í erlendri mynt eftir 2016 eru 5 prósent af vergri landsframleiðslu meðan viðskiptajöfnuðurinn er 3,5 prósent. 

Mikil umræða hefur verið um þessa ósjálfbæru stöðu sem erlend staða þjóðarbúsins er í ekki síst vegna áhrifa uppgjöra þrotabúa föllnu bankanna, Kaupþings, Glitnis og Landsbankans (LBI).

Samkvæmt minnisblaði sem Viðskiptaráð birti í dag kemur fram að neikvæð áhrif vegna áætlaðs uppgjörs þrotabúa föllnu bankanna nema 44 prósentum af landsframleiðslunni. Eða tæplega 800.000.000.000 kr. (800 ma.kr.)

Það þýðir að staða þjóðarbúsins verði neikvæð um þessa fjárhæð verði erlendar eignir þrotabúanna greiddar út með nauðasamningi. 

Nokkur umræða hefur verið um það hvort þjóðarbúið hafi yfirleitt efni á því að hleypa þessum gjaldeyri í eigu slitabúa föllnu bankanna úr landi. 

Áhugi að fara með bankana í gjaldþrot og krónuuppgjör

Þannig hefur Stöð 2 fjallað um það áður að nokkur áhugi sé fyrir því bæði innan Seðlabankans og hjá fjármálaráðuneytinu að þrotabú föllnu bankanna fari í hefðbundin gjaldþrotaskipti með uppgjöri í íslenskum krónum.

Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra, sagði á og eftir ársfund Seðlabankans að til greina kæmi að setja lög um tímamörk slitameðferða stóru bankanna. Eðlilegt væri að þau færu í gjaldþrotaskipti ef ekki tækist að ljúka slitum innan þessara tímamarka.  

Mjög skiptar skoðanir eru um það meðal lögfræðinga hvort hægt sé að taka stórt slitabú, eins og Kaupþing og Glitni svo dæmi sé tekið, og gera það upp í krónum. Ákvæði laga um gjaldþrotaskipti og kafli í lögum um fjármálafyrirtæki um slitameðferð eru ekki alveg skýr hvað þetta varðar.

Dökkar horfur í minnisblaði Viðskiptaráðs

Fram kemur í minnisblaði Viðskiptaráðs sem kom út í dag að öll verðmæti sem íslenska hagkerfið skapar í formi afgangs af vöru- og þjónustuviðskiptum muni að óbreyttu fara í að greiða af erlendum skuldum á næstu árum. Viðskiptaráð telur að erfitt gæti reynst að afnema höft við þessar kringumstæður.

Í alþjóðlegum samanburði er erlend staða Íslands mun neikvæðari en nágrannalandanna. 

Ísland er í flokki með löndum sem eiga það sammerkt að hafa lent í vandræðum með erlendar skuldir sínar í evru-krísunni 2009-2013. Þetta eru lönd eins og Grikkland, Portúgal, Ítalía og Spánn.

Sjá má viðtal við Björn Brynjúlf Björnsson hagfræðing Viðskiptaráðs í myndskeiði með fréttinni.