Blikur á lofti? Valdimar Ármann skrifar 19. febrúar 2013 16:11 Undanfarin misseri hefur efnahagsbatinn hérlendis vakið alþjóðlega athygli og svo virtist sem landið væri tekið að rísa mun hraðar en hjá öðrum vestrænum ríkjum. En af nýjustu hagtölum að dæma virðist sem aflvélin sé farin að hiksta og staðan virðist vera þrengri en ætlað var. Fljótt á litið er mesta áhyggjuefnið hversu lítil fjárfesting hefur átt sér stað í atvinnuvegum landsins og engra stórra breytinga virðist vera að vænta á því í bráð. Þvert á móti virðist sem fjárfesting sé aftur tekin að dala samkvæmt hagspá Seðlabanka Íslands í síðustu Peningamálum. Fjárfesting er forsenda hagvaxtar og atvinnu og þó tækifærin virðist víða til staðar þá eru þau ekki gripin. Aukinheldur er hagvöxtur að minnka og hagvaxtarspár að lækka og er nú svo komið að hann er rétt rúmlega 2% sem stendur vart undir mannfjöldaþróun og framleiðniaukningu. Skuldastaða ríkissjóðs er aukið áhyggjuefni en heildarskuldir hans nema nú tæplega einni landsframleiðslu eða um 1.500 milljörðum króna. Sífellt stærri hluti skatttekna fer í vaxtagreiðslur og erfitt mun reynast að vinna á skuldastabbanum nema með róttækum hagræðingaraðgerðum. Í ofanálag eru blikur á lofti í gjaldeyrismálum þar sem nú er nánast bersýnt að gjaldeyrishöftin eru orðin að myllusteini um hálsinn á atvinnulífinu en veita ekki lengur skjól til uppbyggingar. Kristallast þetta í gjörbreytingu á gjaldeyrisstefnu Seðlabankans úr því að safna í gjaldeyrisforða í að styðja við gengi krónunnar með sölu úr forðanum. Útflutningur hefur lítið sem ekkert aukist á síðustu 4 árum og meðal annars af þeim sökum er viðskiptaafgangurinn að ganga niður frá því hann náði hámarki í um 10% af landsframleiðslu á árunum 2008-2009 en útlit er fyrir að hann sé nú orðinn um helmingi minni vegna aukins innflutnings. Þrátt fyrir ofangreind áhyggjuefni sýnir væntingavísitala Gallup að bjartsýni Íslendinga er að aukast þó enn séu fleiri svarendur könnunarinnar neikvæðir heldur en jákvæðir. Bjartsýnin hefur þó verið að þokast hratt upp frá því hún náði lágmarki 2008 og 2009. Einnig fjölgaði landsmönnum um 2.282 árið 2012 sem er fjölgun upp á 0,7% og höfum við aldrei verið fleiri. Líkur eru á því að áframhaldandi úttekt séreignarsparnaðar muni halda áfram að örva einkaneyslu sem og önnur leiðrétting á gengislánum sem er nú í þann veginn að hefjast muni skila sér sterkt út í hagkerfið. Ef litið er til björtu hliðanna, virðist ferðaþjónustan skærasta stjarnan. Farþegafjöldi Icelandair í janúar jókst um 21,6% frá fyrra ári og bókunarstaðan fyrir sumarið er góð. Enda er lagt mikið kapp á að fjölga komum ferðmanna utan háannatímans. Árið í fyrra var mesta ferðamannaár í sögu landsins og þetta ár ætlar alls ekki að vera síðra. Alls hafa 16 flugfélög tilkynnt að þau muni fljúga til landsins í sumar og gert er ráð fyrir um 10% auknum umsvifum. Þessi síaukni erlendi ferðamannastraumur er farinn að hafa veruleg áhrif á íslenskt hagkerfi og t.d. farinn að skila sér í því að kortavelta erlendra aðila á Íslandi er orðin lítillega meiri heldur en kortavelta Íslendinga erlendis. Augljóst er að kraftur uppsveiflunnar fer nú dvínandi en framhaldið er þó mjög óvíst, þ.e. hvort hagkerfið muni aftur sækja í sig veðrið þegar líður á þetta ár eður ei. Til að tryggja að um tímabundna kælingu sé að ræða verður að auka fljótlega við fjárfestingu í atvinnuvegum samhliða því að hlúa áfram að ferðaþjónustunni. Hagvöxtur er eina lausnin á atvinnuleysi og skuldavandræðum; það þarf því að hlúa að rótum hans með öllum tiltækum ráðum. Í ofanálag gæti staðan breyst hratt til batnaðar í framhaldi af kosningum, með áframhaldandi hækkun á lánshæfi Íslands og erlendri fjármögnun bankakerfisins. Höfundur er sjóðsstjóri hjá GAMMA. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Sjá meira
Undanfarin misseri hefur efnahagsbatinn hérlendis vakið alþjóðlega athygli og svo virtist sem landið væri tekið að rísa mun hraðar en hjá öðrum vestrænum ríkjum. En af nýjustu hagtölum að dæma virðist sem aflvélin sé farin að hiksta og staðan virðist vera þrengri en ætlað var. Fljótt á litið er mesta áhyggjuefnið hversu lítil fjárfesting hefur átt sér stað í atvinnuvegum landsins og engra stórra breytinga virðist vera að vænta á því í bráð. Þvert á móti virðist sem fjárfesting sé aftur tekin að dala samkvæmt hagspá Seðlabanka Íslands í síðustu Peningamálum. Fjárfesting er forsenda hagvaxtar og atvinnu og þó tækifærin virðist víða til staðar þá eru þau ekki gripin. Aukinheldur er hagvöxtur að minnka og hagvaxtarspár að lækka og er nú svo komið að hann er rétt rúmlega 2% sem stendur vart undir mannfjöldaþróun og framleiðniaukningu. Skuldastaða ríkissjóðs er aukið áhyggjuefni en heildarskuldir hans nema nú tæplega einni landsframleiðslu eða um 1.500 milljörðum króna. Sífellt stærri hluti skatttekna fer í vaxtagreiðslur og erfitt mun reynast að vinna á skuldastabbanum nema með róttækum hagræðingaraðgerðum. Í ofanálag eru blikur á lofti í gjaldeyrismálum þar sem nú er nánast bersýnt að gjaldeyrishöftin eru orðin að myllusteini um hálsinn á atvinnulífinu en veita ekki lengur skjól til uppbyggingar. Kristallast þetta í gjörbreytingu á gjaldeyrisstefnu Seðlabankans úr því að safna í gjaldeyrisforða í að styðja við gengi krónunnar með sölu úr forðanum. Útflutningur hefur lítið sem ekkert aukist á síðustu 4 árum og meðal annars af þeim sökum er viðskiptaafgangurinn að ganga niður frá því hann náði hámarki í um 10% af landsframleiðslu á árunum 2008-2009 en útlit er fyrir að hann sé nú orðinn um helmingi minni vegna aukins innflutnings. Þrátt fyrir ofangreind áhyggjuefni sýnir væntingavísitala Gallup að bjartsýni Íslendinga er að aukast þó enn séu fleiri svarendur könnunarinnar neikvæðir heldur en jákvæðir. Bjartsýnin hefur þó verið að þokast hratt upp frá því hún náði lágmarki 2008 og 2009. Einnig fjölgaði landsmönnum um 2.282 árið 2012 sem er fjölgun upp á 0,7% og höfum við aldrei verið fleiri. Líkur eru á því að áframhaldandi úttekt séreignarsparnaðar muni halda áfram að örva einkaneyslu sem og önnur leiðrétting á gengislánum sem er nú í þann veginn að hefjast muni skila sér sterkt út í hagkerfið. Ef litið er til björtu hliðanna, virðist ferðaþjónustan skærasta stjarnan. Farþegafjöldi Icelandair í janúar jókst um 21,6% frá fyrra ári og bókunarstaðan fyrir sumarið er góð. Enda er lagt mikið kapp á að fjölga komum ferðmanna utan háannatímans. Árið í fyrra var mesta ferðamannaár í sögu landsins og þetta ár ætlar alls ekki að vera síðra. Alls hafa 16 flugfélög tilkynnt að þau muni fljúga til landsins í sumar og gert er ráð fyrir um 10% auknum umsvifum. Þessi síaukni erlendi ferðamannastraumur er farinn að hafa veruleg áhrif á íslenskt hagkerfi og t.d. farinn að skila sér í því að kortavelta erlendra aðila á Íslandi er orðin lítillega meiri heldur en kortavelta Íslendinga erlendis. Augljóst er að kraftur uppsveiflunnar fer nú dvínandi en framhaldið er þó mjög óvíst, þ.e. hvort hagkerfið muni aftur sækja í sig veðrið þegar líður á þetta ár eður ei. Til að tryggja að um tímabundna kælingu sé að ræða verður að auka fljótlega við fjárfestingu í atvinnuvegum samhliða því að hlúa áfram að ferðaþjónustunni. Hagvöxtur er eina lausnin á atvinnuleysi og skuldavandræðum; það þarf því að hlúa að rótum hans með öllum tiltækum ráðum. Í ofanálag gæti staðan breyst hratt til batnaðar í framhaldi af kosningum, með áframhaldandi hækkun á lánshæfi Íslands og erlendri fjármögnun bankakerfisins. Höfundur er sjóðsstjóri hjá GAMMA.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar