Fjörutíu ár frá upphafi gossins á Heimaey Elliði Vignisson skrifar 23. janúar 2013 06:00 Fyrir fjörutíu árum hófst eldgos á Heimaey. Blómlegt byggðarlag með rúmlega 5.000 íbúa breyttist sem hendi væri veifað í flakandi eldsár og öskuskafla. Íslendingar allir voru þar minntir á að manneskjan er smá, líf og lán valt og veikt. Eyjamenn máttu í nauð sinni flýja heimili sín í fullkominni og algerri óvissu um framtíðina. Eignatjónið varð gríðarlegt og persónulegt áfall íbúanna mikið og sennilega mun meira en seinni tíma söguskýringar hafa viljað gangast við. Í næstum hálft ár ríkti tími óvissunnar.Mestu mannflutningarnir Á þessum tímamótum minnast Eyjamenn þeirrar gæfu að enginn skyldi láta lífið í hörmungunum. Guðleg forsjón, yfirvegun íbúa og sameiginlegt átak allra landsmanna varð Eyjamönnum að mildi þessa hörmunganótt. Á ótrúlega skömmum tíma var íbúum komið í var fyrir hörmungunum. Æðruleysi, kraftur og einurð Eyjamanna í bland við gott skipulag og góða aðstoð skóp árangur þessara mestu mannflutninga, sem um getur í sögu landsins. Hvorki meira né minna en 2,5% þjóðarinnar áttu öryggi sitt undir því að komast frá eldsprungunni sem opnaðist nánast við bæjardyr þeirra. Í ávarpi sínu á gosnóttinni sagði Kristján Eldjárn, þáverandi forseti: „Leggur drottinn líkn með þraut“ og má það til sanns vegar færa. Enginn veit hvernig farið hefði ef ekki hefði þá líkn verið að finna í þessari þraut að veður var gott í árstíð þegar allra veðra var von.Erfiður tími Við Eyjamönnum tók nú erfiður tími. Fjölskyldur tvístruðust og fréttir af heimahögum voru því miður oft þungbærar. Það er til marks um einstakt geðslag Eyjamanna að aldrei töpuðu þeir trúnni og hugur flestra stefndi heim allan þann tíma sem eldur brann í jörðu heima í Eyjum. Þegar tæpast stóð var meira að segja gripið til þess ráðs að dæla sjó á glóandi hraunið til að hægja á eyðileggingarmættinum. Vandséð er að nokkru sinni hafi mannkynið gengið fastar fram gegn náttúruöflunum en þegar Eyjamenn – með dyggum stuðningi velunnara hér á landi og erlendis – réðust til atlögu gegn virku eldfjalli með hugrekkið og hugvitið sem sín vopn.Uppbygging Í gosinu og eftir það völdu Eyjamenn að líta á vandann sem verkefni. Það þurfti magnað hugrekki til að flytja til baka á fyrstu dögum eftir gos. Snúa aftur á litla eyju sem í raun hafði verið rist í sundur af jarðeldum. Að endurreisa byggð í hlíðum hins nýja eldfjalls sem var langt frá því að vera kólnað. Á undraskömmum tíma reistu Eyjamenn byggðina úr öskunni og byggðu hér samfélag sem í dag má vera fyrirmynd annarra framsækinna bæjarfélaga. Það gerðu þeir þó ekki einir.Þakkargjörð Eyjamenn hafa valið að gera 23. janúar ár hvert að þakkargjörð sinni. Um leið og þess er minnst hversu gæfulega tókst til í ómannlegum þrautum er við hæfi að þakka þeim fjölmörgu sem veittu Eyjamönnum líkn og stuðning í gosinu og eftir það. Landsmönnum öllum færi ég því hér með dýpstu þakkir. Drengskapur þjóðarinnar var alger. Á sama hátt vil ég færa vinaþjóðum okkar þakkir fyrir ómetanlega aðstoð. Enn þann dag í dag og um framtíð alla verða Eyjamenn þakklátir öllum þeim fjölmörgu sem aðstoðuðu í gosinu. Þeim sem völdu að flytja ekki aftur heim til Eyja að gosi loknu vil ég þakka sérstaklega þann hlýhug sem þeir sýna ætíð heimahögunum. Verðmætin sem Vestmannaeyjar eiga í brottfluttum Eyjamönnum eru ómæld. Þeirra lóð á vogarskálar velgengni Eyjanna vega þungt. Sjálfur vil ég sérstaklega færa þeirri kynslóð sem valdi að flytja til baka það hugrekki sem hún sýndi á tímum sem án vafa voru þeir tvísýnustu í sögu byggðar í Vestmannaeyjum. Henni ber þakka það góða samfélag sem við Eyjamenn eigum í dag. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Sjá meira
Fyrir fjörutíu árum hófst eldgos á Heimaey. Blómlegt byggðarlag með rúmlega 5.000 íbúa breyttist sem hendi væri veifað í flakandi eldsár og öskuskafla. Íslendingar allir voru þar minntir á að manneskjan er smá, líf og lán valt og veikt. Eyjamenn máttu í nauð sinni flýja heimili sín í fullkominni og algerri óvissu um framtíðina. Eignatjónið varð gríðarlegt og persónulegt áfall íbúanna mikið og sennilega mun meira en seinni tíma söguskýringar hafa viljað gangast við. Í næstum hálft ár ríkti tími óvissunnar.Mestu mannflutningarnir Á þessum tímamótum minnast Eyjamenn þeirrar gæfu að enginn skyldi láta lífið í hörmungunum. Guðleg forsjón, yfirvegun íbúa og sameiginlegt átak allra landsmanna varð Eyjamönnum að mildi þessa hörmunganótt. Á ótrúlega skömmum tíma var íbúum komið í var fyrir hörmungunum. Æðruleysi, kraftur og einurð Eyjamanna í bland við gott skipulag og góða aðstoð skóp árangur þessara mestu mannflutninga, sem um getur í sögu landsins. Hvorki meira né minna en 2,5% þjóðarinnar áttu öryggi sitt undir því að komast frá eldsprungunni sem opnaðist nánast við bæjardyr þeirra. Í ávarpi sínu á gosnóttinni sagði Kristján Eldjárn, þáverandi forseti: „Leggur drottinn líkn með þraut“ og má það til sanns vegar færa. Enginn veit hvernig farið hefði ef ekki hefði þá líkn verið að finna í þessari þraut að veður var gott í árstíð þegar allra veðra var von.Erfiður tími Við Eyjamönnum tók nú erfiður tími. Fjölskyldur tvístruðust og fréttir af heimahögum voru því miður oft þungbærar. Það er til marks um einstakt geðslag Eyjamanna að aldrei töpuðu þeir trúnni og hugur flestra stefndi heim allan þann tíma sem eldur brann í jörðu heima í Eyjum. Þegar tæpast stóð var meira að segja gripið til þess ráðs að dæla sjó á glóandi hraunið til að hægja á eyðileggingarmættinum. Vandséð er að nokkru sinni hafi mannkynið gengið fastar fram gegn náttúruöflunum en þegar Eyjamenn – með dyggum stuðningi velunnara hér á landi og erlendis – réðust til atlögu gegn virku eldfjalli með hugrekkið og hugvitið sem sín vopn.Uppbygging Í gosinu og eftir það völdu Eyjamenn að líta á vandann sem verkefni. Það þurfti magnað hugrekki til að flytja til baka á fyrstu dögum eftir gos. Snúa aftur á litla eyju sem í raun hafði verið rist í sundur af jarðeldum. Að endurreisa byggð í hlíðum hins nýja eldfjalls sem var langt frá því að vera kólnað. Á undraskömmum tíma reistu Eyjamenn byggðina úr öskunni og byggðu hér samfélag sem í dag má vera fyrirmynd annarra framsækinna bæjarfélaga. Það gerðu þeir þó ekki einir.Þakkargjörð Eyjamenn hafa valið að gera 23. janúar ár hvert að þakkargjörð sinni. Um leið og þess er minnst hversu gæfulega tókst til í ómannlegum þrautum er við hæfi að þakka þeim fjölmörgu sem veittu Eyjamönnum líkn og stuðning í gosinu og eftir það. Landsmönnum öllum færi ég því hér með dýpstu þakkir. Drengskapur þjóðarinnar var alger. Á sama hátt vil ég færa vinaþjóðum okkar þakkir fyrir ómetanlega aðstoð. Enn þann dag í dag og um framtíð alla verða Eyjamenn þakklátir öllum þeim fjölmörgu sem aðstoðuðu í gosinu. Þeim sem völdu að flytja ekki aftur heim til Eyja að gosi loknu vil ég þakka sérstaklega þann hlýhug sem þeir sýna ætíð heimahögunum. Verðmætin sem Vestmannaeyjar eiga í brottfluttum Eyjamönnum eru ómæld. Þeirra lóð á vogarskálar velgengni Eyjanna vega þungt. Sjálfur vil ég sérstaklega færa þeirri kynslóð sem valdi að flytja til baka það hugrekki sem hún sýndi á tímum sem án vafa voru þeir tvísýnustu í sögu byggðar í Vestmannaeyjum. Henni ber þakka það góða samfélag sem við Eyjamenn eigum í dag.
Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar
Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun