"Til æskunnar!“ Eyvindur P. Eiríksson skrifar 13. febrúar 2012 08:00 Fyrir jólin birtist í Fréttablaðinu gott greinarkorn um þá ágætu norsku söngkonu Sissel Kyrkjebø og m.a. að hún hefði við minningarathöfnina um þá sem dóu í morðunum vibjóðslegu í Ósló og Útey sungið ljóð Nordahls Grieg „Til æskunnar", sem þar var nefnt sálmur. Undirritaðan langar af því tilefni að hafa nokkur orð um ljóðið og skáldið. „Til ungdommen" mætti svo sem vel kalla lofsöng en ekki sálm, enda var skáldið Nordahl Grieg enginn trúmaður en algjör friðarsinni og mikill mannvinur. Hann var frægur í Noregi og víðar, skrifaði ljóð, leikrit, sögur o.fl. Umdeildur var hann og einkum fyrir stjórnmálaskoðanir sínar, hann var sannur sameignarsinni og kommúnisti. Hann trúði vissulega of einlæglega á sósíalisma í Sovétríkjunum, eins og margir góðir hugsjónamenn og í trausti þess unnu slíkir ótrúleg afrek í kjara- og jafnréttismálum allrar alþýðu. Á hans tímum var heldur ekki í augsýn nein önnur leið út úr ömurlegum kapítalisma og enn skelfilegri fasisma og nasisma, þegar t.d. Vesturlönd létu allt eftir Hitler í þeirri von að hann eyddi Sovétríkjunum og meintum sósíalisma í þeim. Nasistar voru reyndar almennt kristnir vel og margir „góðir" trúmenn, börðust undir kjörorðinu: „Gott mitt uns!", m.a. gyðingahatur þeirra átti sér og ekki síst rætur í skelfilegum ofsóknum kristni og kirkju á hendur gyðingum á öldum áður. Nordahl barðist gegn innrás Þjóðverja í Noreg, flýði til Englands, varð foringi í hernum, aðallega sem maður frétta og upplýsingar þar. Hann fórst í sprengjuflugvél sem skotin var niður yfir Þýskalandi. Var um tíma á Íslandi ásamt konu sinni, leikkonunni Gerd sem lék þar. Hann eignaðist góða vini hér, ekki síst skáldið Magnús Ásgeirsson sem þýddi mörg ljóða hans og ljóðabókin „Friheten" var fyrst gefin út hér. „Til ungdommen" er óður og ákall friðar- og mannvinarins til æskunnar og enginn sálmur, enda er það bull að kristin trú sé friðartrú, öll saga hennar sannar annað. Hákristnir leiðtogar hafa og margir verið einhverjir mestu fjöldamorðingjar sögunnar. Norðmenn og reyndar fleiri, svo sem Danir, hafa þetta kvæði mjög í heiðri. T.d. var það söngur grunnskóla tveggja barna minna þar. Þá þýddi ég það á íslensku. Það er engin tilviljun að Sissel skyldi fengin til að syngja þetta ljóð við nefnda minningarathöfn. Mér sýnist ekki úr vegi að birta það hér og gjarnan þýðingu mína líka: Nordahl Grieg:TIL UNGDOMMEN Kringsatt av fiender gå inn i din tid! Under en blodig storm - vi dig til strid! Kanske du spør i angst, udekket åben: hvad skal jeg kjæmpe med, hvad er mitt våben? Her er ditt vern mot vold, her er ditt sverd: troen på livet vårt, menneskets verd. For al vår fremtids skyld, søk det og dyrk det, dø om du må – men: øk det og styrk det! Stilt går granatenes glidende bånd. Stans deres drift mot død, stans dem med ånd! Krig er forakt for liv. Fred er å skape. Kast dine krefter inn: døden skal tape. Elsk – og berik med drøm alt stort som var! Gå mot det ukjente, fravrist det svar. Ubygde kraftverker, ukjente stjerner – skap dem med skånet livs dristige hjerner. Edelt er mennesket, jorden er rik! Finnes det nød og sult, skyldes det svik. Knus det! I livets navn skal urett falle. Solskin og brød og ånd eies av alle. Da synker våbnene maktesløs ned! Skaper vi menneskeverd, skaper vi fred. Den som med højre arm bærer en byrde, tung og umistelig, kan ikke myrde. Dette er løftet vårt fra bror til bror: vi vil bli gode mot menneskets jord. Vi vil ta vare på skjønnheten, varmen – som om vi bar et barn varsomt på armen!TIL ÆSKUNNAR Umsetinn óvinum efldu þér dug. Þótt geisi stríð á storð, strengdu þinn hug. Ef þú í ótta spyrð, óvarinn, smeykur: Hvað get ég gagnast nú? Gakktu þá keikur! Hér er þitt vopn í vörn, verjur og sverð: Mennskan og manngildið, mat þitt og gerð. Framtíðin birtu ber, burt með þinn efa, þótt líf að veði vænt, verðirðu að gefa. Sprengjurnar springa um lönd, spara öll grið. Hertu því hugans mátt, heimtaðu frið! Stríð fyrirlítur líf, lífið er friður. Vopnanna kremdu klær. Kveð dauðann niður! Elskaðu ást í draum um allt gott sem var! Haltu því hulda á vit, heimtaðu svar. Óunnin stórvirki, óþekkt að kanna. Efl það með afrekum ódeyddra manna. Mikil er manneskjan, mannanna jörð! Líði einhver nauð og neyð, níð er sú gjörð. Brjóttu á bak aftur bannsetta þrjóta! Matar og andans auðs allra er að njóta. Þá kæfa vilji og von vopnanna klið. Sköpum við manngildi, sköpum við frið. Sá sem með brosi ber byrði á armi, varlega, viðkvæma, veldur ei harmi. Heit þetta bróðir ber bróður í gjörð: Mest allra metum við mannanna jörð. Fegurð og hlýju heitt höldum í barmi - eins og við bærum barn blíðlega á armi! (Snarað: Eyvindur P. Eiríksson, rithöfundur og fv. lektor.) Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Fyrir jólin birtist í Fréttablaðinu gott greinarkorn um þá ágætu norsku söngkonu Sissel Kyrkjebø og m.a. að hún hefði við minningarathöfnina um þá sem dóu í morðunum vibjóðslegu í Ósló og Útey sungið ljóð Nordahls Grieg „Til æskunnar", sem þar var nefnt sálmur. Undirritaðan langar af því tilefni að hafa nokkur orð um ljóðið og skáldið. „Til ungdommen" mætti svo sem vel kalla lofsöng en ekki sálm, enda var skáldið Nordahl Grieg enginn trúmaður en algjör friðarsinni og mikill mannvinur. Hann var frægur í Noregi og víðar, skrifaði ljóð, leikrit, sögur o.fl. Umdeildur var hann og einkum fyrir stjórnmálaskoðanir sínar, hann var sannur sameignarsinni og kommúnisti. Hann trúði vissulega of einlæglega á sósíalisma í Sovétríkjunum, eins og margir góðir hugsjónamenn og í trausti þess unnu slíkir ótrúleg afrek í kjara- og jafnréttismálum allrar alþýðu. Á hans tímum var heldur ekki í augsýn nein önnur leið út úr ömurlegum kapítalisma og enn skelfilegri fasisma og nasisma, þegar t.d. Vesturlönd létu allt eftir Hitler í þeirri von að hann eyddi Sovétríkjunum og meintum sósíalisma í þeim. Nasistar voru reyndar almennt kristnir vel og margir „góðir" trúmenn, börðust undir kjörorðinu: „Gott mitt uns!", m.a. gyðingahatur þeirra átti sér og ekki síst rætur í skelfilegum ofsóknum kristni og kirkju á hendur gyðingum á öldum áður. Nordahl barðist gegn innrás Þjóðverja í Noreg, flýði til Englands, varð foringi í hernum, aðallega sem maður frétta og upplýsingar þar. Hann fórst í sprengjuflugvél sem skotin var niður yfir Þýskalandi. Var um tíma á Íslandi ásamt konu sinni, leikkonunni Gerd sem lék þar. Hann eignaðist góða vini hér, ekki síst skáldið Magnús Ásgeirsson sem þýddi mörg ljóða hans og ljóðabókin „Friheten" var fyrst gefin út hér. „Til ungdommen" er óður og ákall friðar- og mannvinarins til æskunnar og enginn sálmur, enda er það bull að kristin trú sé friðartrú, öll saga hennar sannar annað. Hákristnir leiðtogar hafa og margir verið einhverjir mestu fjöldamorðingjar sögunnar. Norðmenn og reyndar fleiri, svo sem Danir, hafa þetta kvæði mjög í heiðri. T.d. var það söngur grunnskóla tveggja barna minna þar. Þá þýddi ég það á íslensku. Það er engin tilviljun að Sissel skyldi fengin til að syngja þetta ljóð við nefnda minningarathöfn. Mér sýnist ekki úr vegi að birta það hér og gjarnan þýðingu mína líka: Nordahl Grieg:TIL UNGDOMMEN Kringsatt av fiender gå inn i din tid! Under en blodig storm - vi dig til strid! Kanske du spør i angst, udekket åben: hvad skal jeg kjæmpe med, hvad er mitt våben? Her er ditt vern mot vold, her er ditt sverd: troen på livet vårt, menneskets verd. For al vår fremtids skyld, søk det og dyrk det, dø om du må – men: øk det og styrk det! Stilt går granatenes glidende bånd. Stans deres drift mot død, stans dem med ånd! Krig er forakt for liv. Fred er å skape. Kast dine krefter inn: døden skal tape. Elsk – og berik med drøm alt stort som var! Gå mot det ukjente, fravrist det svar. Ubygde kraftverker, ukjente stjerner – skap dem med skånet livs dristige hjerner. Edelt er mennesket, jorden er rik! Finnes det nød og sult, skyldes det svik. Knus det! I livets navn skal urett falle. Solskin og brød og ånd eies av alle. Da synker våbnene maktesløs ned! Skaper vi menneskeverd, skaper vi fred. Den som med højre arm bærer en byrde, tung og umistelig, kan ikke myrde. Dette er løftet vårt fra bror til bror: vi vil bli gode mot menneskets jord. Vi vil ta vare på skjønnheten, varmen – som om vi bar et barn varsomt på armen!TIL ÆSKUNNAR Umsetinn óvinum efldu þér dug. Þótt geisi stríð á storð, strengdu þinn hug. Ef þú í ótta spyrð, óvarinn, smeykur: Hvað get ég gagnast nú? Gakktu þá keikur! Hér er þitt vopn í vörn, verjur og sverð: Mennskan og manngildið, mat þitt og gerð. Framtíðin birtu ber, burt með þinn efa, þótt líf að veði vænt, verðirðu að gefa. Sprengjurnar springa um lönd, spara öll grið. Hertu því hugans mátt, heimtaðu frið! Stríð fyrirlítur líf, lífið er friður. Vopnanna kremdu klær. Kveð dauðann niður! Elskaðu ást í draum um allt gott sem var! Haltu því hulda á vit, heimtaðu svar. Óunnin stórvirki, óþekkt að kanna. Efl það með afrekum ódeyddra manna. Mikil er manneskjan, mannanna jörð! Líði einhver nauð og neyð, níð er sú gjörð. Brjóttu á bak aftur bannsetta þrjóta! Matar og andans auðs allra er að njóta. Þá kæfa vilji og von vopnanna klið. Sköpum við manngildi, sköpum við frið. Sá sem með brosi ber byrði á armi, varlega, viðkvæma, veldur ei harmi. Heit þetta bróðir ber bróður í gjörð: Mest allra metum við mannanna jörð. Fegurð og hlýju heitt höldum í barmi - eins og við bærum barn blíðlega á armi! (Snarað: Eyvindur P. Eiríksson, rithöfundur og fv. lektor.)
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun