Skjaldborgarráðherrann Guðmundur Franklín Jónsson skrifar 31. mars 2012 06:00 Jóhanna Sigurðardóttir (JS) forsætisráðherra skrifaði merkilega grein í Morgunblaðið í nóvember 1996, sem bar nafnið „Ísland eina landið sem verðtryggir skuldir heimilanna“. Greinin er merkileg í ljósi þess að JS hefur haft mörg tækifæri til þess að grípa inn í og afnema verðtrygginguna og breyta kerfinu, sem æðsti yfirmaður Íbúðalánasjóðs (ÍLS) um árabil og í ríkisstjórn þegar MiFID reglur Evrópusambandsins(ESB) voru lögfestar þann 1. nóvember 2007, með lögum nr. 108/2007, um verðbréfaviðskipti. Þá var innleidd í íslenskan rétt tilskipun ESB um markaði fyrir fjármálagerninga. Með nýjum verðbréfaviðskiptalögum breyttust ýmsar mikilvægar reglur sem lutu að því hvernig standa átti að viðskiptum með verðbréf. Við þetta var henni skylt að afnema verðtryggingu af neytenda- og húsnæðislánum almennings og bar fjármálamarkaðnum að innleiða nýju reglurnar. JS segir í grein sinni að: „Efnahagsleg rök og sanngirni mæla með því að verðtrygging á lánum til heimilanna verði alfarið bönnuð, að ríkisstjórnin sé föst í gamla verðbólguhugsunarhættinum…“. Heldur hún áfram: „Grænmetisverð eykur skuldir heimilanna[…] Fólkið skilur því ekki hvernig höfuðstóll skuldanna vex sífellt. Er nema von að það skilji ekki ástæðurnar, eins og þegar kartöflur hækkuðu tímabundið í sumar, þá leiddi vísitalan og verðtrygging til þess að skuldir heimilanna jukust um 500 milljónir króna…“. Þáverandi alþingismaður heldur áfram og segir: „Meginniðurstaðan er að verðtrygging er ekki á lánum til heimila í löndum OECD, að Íslandi undanskildu… Skuldir heimila í árslok verða 350 milljarðar króna og hafa aukist á þessu ári um 25 milljarða króna. 90% af lánunum eru verðtryggð, en einungis 10% óverðtryggð. Af hálfu stjórnvalda eru engin áform uppi um að takmarka verðtryggingu lána, umfram það sem þegar hefur verið ákveðið.“ Þetta er allt saman mjög athyglisvert í ljósi þess að hægt er að margfalda vandamálið í dag, en JS segir síðar: „Gjaldþrot heimilanna hafa vaxið gífurlega… Þannig hafa gjaldþrot heimilanna meira en tvöfaldast á tveimur árum. Laun og lífskjör eru hér með því lægsta sem þekkist og vinnutími hvað lengstur. Auk þess þurfa íslensk heimili að búa við verðtryggingu á lánaskuldbindingum sínum sem hvergi þekkist innan landa OECD…“. Að lokum skrifar hún: „Allt þetta ætti nú að skapa forsendur til að afnema verðtryggingu á fjárskuldbindingum heimilanna. En allt kemur fyrir ekki. Rökstuðningur ráðherrans í svari við fyrirspurn minni byggist á gamla verðbólguhugsunarhættinum, sem ríkisstjórnin virðist föst í[…] Það mæla bæði efnahagsleg rök og sanngirni með því að verðtrygging á lánum til heimilanna verði alfarið bönnuð á næstu misserum.“ Svo mörg voru þau orð, en JS er fyrrverandi félagsmálaráðherra á árunum 1987-1994 og 2007-2008, félags- og tryggingamálaráðherra 2008-2009 og forsætisráðherra síðan 2009, og bar hún ábyrgð á ÍLS. JS átti sæti í ríkisfjármálanefnd ríkisstjórnar, svokallaðri súperráðherranefnd Geirs H. Haarde, ásamt Ingibjörgu Sólrúnu og Árna Mathiesen, og stóð að yfirlýsingunni, sem gefin var út í tengslum við lánafyrirgreiðslu norrænu seðlabankanna vorið 2008. Með yfirlýsingunni skuldbatt íslenska ríkisstjórnin sig til að grípa til aðgerða, m.a. að draga úr útlánum ÍLS. Þetta var eitt af skilyrðunum, sem norrænir seðlabankar settu fyrir fyrirgreiðslunni. Ríkisstjórn Íslands stóð ekki við loforð sín, sem leiddi til þess að mikil tortryggni ríkti í garð Íslands um haustið 2008 og efnahagskerfi Íslands hrundi. JS lét stóraukin útlán ÍLS sig litlu varða sumarið 2008 þrátt fyrir gefin loforð í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar. Þann 27. október 2008 skipaði svo JS fimm manna sérfræðinganefnd sem falið var að skoða leiðir til að bregðast við vanda lántakenda vegna verðtryggingar. Gylfi Arnbjörnsson, hagfræðingur og formaður ASÍ var formaður nefndarinnar. Þegar neyðarlögin voru til umræðu á Alþingi 6. október 2008 var uppi krafa um að verðtryggingin yrði tekin úr sambandi tímabundið. Þáverandi forsætisráðherra fól JS að skoða tillöguna um að taka verðtrygginguna úr sambandi en ekkert var gert. Höfuðábyrgðina á slæmri skuldastöðu heimilanna í dag bera Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ, og Jóhanna Sigurðardóttir. Þau hafa tekið stöðu með fjármálafyrirtækjunum gegn almenningi. Verðtryggingin hefur lagst af fullum þunga á skuldsett heimili landsins, en fjármagnseigendur eru varðir að fullu. Ólöglegt er að selja almennum fjárfestum samkvæmt MiFID neytendalöggjöfinni afleiður, sem verðtryggð neytenda- og íbúðalán án alls vafa flokkast undir. Staðreyndin er sú að verðtryggð húsnæðislán til heimilanna hafa hækkað um meira en 40% frá 1. nóv. 2007 plús vexti á meðan það eru eingöngu vextir og engin verðtrygging á húsnæðislánum annars staðar í heiminum. Ekki er líklegt að einhver önnur þjóð í heiminum láti bjóða sér svona fyrirkomulag. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson Skoðun Hver erum við? Hvert stefnum við? Arnar Þór Jónsson Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Dæmir sig sjálft Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um nægjusemi í heimi neyslubrjálæðis Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Hver erum við? Hvert stefnum við? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Sjá meira
Jóhanna Sigurðardóttir (JS) forsætisráðherra skrifaði merkilega grein í Morgunblaðið í nóvember 1996, sem bar nafnið „Ísland eina landið sem verðtryggir skuldir heimilanna“. Greinin er merkileg í ljósi þess að JS hefur haft mörg tækifæri til þess að grípa inn í og afnema verðtrygginguna og breyta kerfinu, sem æðsti yfirmaður Íbúðalánasjóðs (ÍLS) um árabil og í ríkisstjórn þegar MiFID reglur Evrópusambandsins(ESB) voru lögfestar þann 1. nóvember 2007, með lögum nr. 108/2007, um verðbréfaviðskipti. Þá var innleidd í íslenskan rétt tilskipun ESB um markaði fyrir fjármálagerninga. Með nýjum verðbréfaviðskiptalögum breyttust ýmsar mikilvægar reglur sem lutu að því hvernig standa átti að viðskiptum með verðbréf. Við þetta var henni skylt að afnema verðtryggingu af neytenda- og húsnæðislánum almennings og bar fjármálamarkaðnum að innleiða nýju reglurnar. JS segir í grein sinni að: „Efnahagsleg rök og sanngirni mæla með því að verðtrygging á lánum til heimilanna verði alfarið bönnuð, að ríkisstjórnin sé föst í gamla verðbólguhugsunarhættinum…“. Heldur hún áfram: „Grænmetisverð eykur skuldir heimilanna[…] Fólkið skilur því ekki hvernig höfuðstóll skuldanna vex sífellt. Er nema von að það skilji ekki ástæðurnar, eins og þegar kartöflur hækkuðu tímabundið í sumar, þá leiddi vísitalan og verðtrygging til þess að skuldir heimilanna jukust um 500 milljónir króna…“. Þáverandi alþingismaður heldur áfram og segir: „Meginniðurstaðan er að verðtrygging er ekki á lánum til heimila í löndum OECD, að Íslandi undanskildu… Skuldir heimila í árslok verða 350 milljarðar króna og hafa aukist á þessu ári um 25 milljarða króna. 90% af lánunum eru verðtryggð, en einungis 10% óverðtryggð. Af hálfu stjórnvalda eru engin áform uppi um að takmarka verðtryggingu lána, umfram það sem þegar hefur verið ákveðið.“ Þetta er allt saman mjög athyglisvert í ljósi þess að hægt er að margfalda vandamálið í dag, en JS segir síðar: „Gjaldþrot heimilanna hafa vaxið gífurlega… Þannig hafa gjaldþrot heimilanna meira en tvöfaldast á tveimur árum. Laun og lífskjör eru hér með því lægsta sem þekkist og vinnutími hvað lengstur. Auk þess þurfa íslensk heimili að búa við verðtryggingu á lánaskuldbindingum sínum sem hvergi þekkist innan landa OECD…“. Að lokum skrifar hún: „Allt þetta ætti nú að skapa forsendur til að afnema verðtryggingu á fjárskuldbindingum heimilanna. En allt kemur fyrir ekki. Rökstuðningur ráðherrans í svari við fyrirspurn minni byggist á gamla verðbólguhugsunarhættinum, sem ríkisstjórnin virðist föst í[…] Það mæla bæði efnahagsleg rök og sanngirni með því að verðtrygging á lánum til heimilanna verði alfarið bönnuð á næstu misserum.“ Svo mörg voru þau orð, en JS er fyrrverandi félagsmálaráðherra á árunum 1987-1994 og 2007-2008, félags- og tryggingamálaráðherra 2008-2009 og forsætisráðherra síðan 2009, og bar hún ábyrgð á ÍLS. JS átti sæti í ríkisfjármálanefnd ríkisstjórnar, svokallaðri súperráðherranefnd Geirs H. Haarde, ásamt Ingibjörgu Sólrúnu og Árna Mathiesen, og stóð að yfirlýsingunni, sem gefin var út í tengslum við lánafyrirgreiðslu norrænu seðlabankanna vorið 2008. Með yfirlýsingunni skuldbatt íslenska ríkisstjórnin sig til að grípa til aðgerða, m.a. að draga úr útlánum ÍLS. Þetta var eitt af skilyrðunum, sem norrænir seðlabankar settu fyrir fyrirgreiðslunni. Ríkisstjórn Íslands stóð ekki við loforð sín, sem leiddi til þess að mikil tortryggni ríkti í garð Íslands um haustið 2008 og efnahagskerfi Íslands hrundi. JS lét stóraukin útlán ÍLS sig litlu varða sumarið 2008 þrátt fyrir gefin loforð í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar. Þann 27. október 2008 skipaði svo JS fimm manna sérfræðinganefnd sem falið var að skoða leiðir til að bregðast við vanda lántakenda vegna verðtryggingar. Gylfi Arnbjörnsson, hagfræðingur og formaður ASÍ var formaður nefndarinnar. Þegar neyðarlögin voru til umræðu á Alþingi 6. október 2008 var uppi krafa um að verðtryggingin yrði tekin úr sambandi tímabundið. Þáverandi forsætisráðherra fól JS að skoða tillöguna um að taka verðtrygginguna úr sambandi en ekkert var gert. Höfuðábyrgðina á slæmri skuldastöðu heimilanna í dag bera Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ, og Jóhanna Sigurðardóttir. Þau hafa tekið stöðu með fjármálafyrirtækjunum gegn almenningi. Verðtryggingin hefur lagst af fullum þunga á skuldsett heimili landsins, en fjármagnseigendur eru varðir að fullu. Ólöglegt er að selja almennum fjárfestum samkvæmt MiFID neytendalöggjöfinni afleiður, sem verðtryggð neytenda- og íbúðalán án alls vafa flokkast undir. Staðreyndin er sú að verðtryggð húsnæðislán til heimilanna hafa hækkað um meira en 40% frá 1. nóv. 2007 plús vexti á meðan það eru eingöngu vextir og engin verðtrygging á húsnæðislánum annars staðar í heiminum. Ekki er líklegt að einhver önnur þjóð í heiminum láti bjóða sér svona fyrirkomulag.
Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun
Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun
Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar
Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar
Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar
Skoðun Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar
Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun
Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun