Fúsk og flækjur Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar 11. febrúar 2011 09:23 Í flestum vestrænum ríkjum gera menn sér grein fyrir því hversu mikilvægt það er að skattkerfið sé ekki of flókið. Ég var nýlega í Albaníu þar sem erfiðleikarnir eru miklir en hagvöxtur og uppbyggingarstarf eru nú komin á fullan skrið og það þökkuðu heimamenn því að skattkerfið hefði verið einfaldað. En hér, þar sem ómæld tækifæri eru til staðar, er stöðugt verið að auka flækjustig skattkerfisins.Letjandi áhrif á launþega og fyrirtæki Skattahækkanir og auknar flækjur hafa mjög letjandi áhrif á launþega. Menn sjá sér ekki lengur hag í að vinna og framleiða verðmæti. Samfara því eykst svört atvinnustarfsemi til muna. Sú þróun er nú þegar hafin. Hækkun tryggingagjalds dregur úr hvatanum fyrir fyrirtæki til að ráða starfsfólk og skapar aukinn hvata til að draga saman seglin og fækka fólki. Í stað þess að laga skattkerfið að aðstæðum og skapa stöðugleika hafa verið innleiddar skattahækkanir og breytingar á skattkerfinu sem hafa þveröfug áhrif. Almenningur sem hefur mátt þola mikla kjararýrnun er skattpíndur og erlendri og innlendri fjárfestingu í atvinnulífinu er haldið niðri með skattkerfi sem refsar fyrir uppbyggingu en verðlaunar stöðnun. Á meðan hækka verðtryggðar skuldir jafnt og þétt með hærri sköttum á neysluvörur. Alls staðar eru hvatarnir öfugir og vinna beint gegn heimilunum og fyrirtækjum. Tekjuskattur lögaðila hefur verið hækkaður um þriðjung, úr 15% í 20%. Tryggingagjald var hækkað úr rúmum 5% upp í hátt í 9%. Fjármagnstekjuskattur einstaklinga var tvöfaldaður, úr 10% í 20%. Þrepaskipting tekjuskatts var tekin upp að nýju og skatthlutfall einstaklinga miðað við hæsta þrep hækkað úr 37,3% í 46,2%. Eignarskattur var tekinn upp að nýju og virðisaukaskattur hækkaður upp í 25,5%. Þá eru enn ótaldar ítrekaðar hækkanir á óbeinum sköttum og gjöldum, t.d. bensíngjaldi, áfengisgjaldi, tóbaksgjaldi, vörugjöldum o.fl. Afleiðingin er að fólk hefur sífellt minna fé milli handanna til að kaupa sér sífellt dýrari vörur og þjónustu. Þegar hækkanirnar fara yfir ákveðin mörk dregur úr umsvifum í efnahagslífinu einmitt þegar við þurfum að auka þau. Minni neysla þýðir meira atvinnuleysi og aukinn kostnað fyrir ríkið. Þetta er vítahringur sem erfitt er að losna út úr.Fúsk og flækjur Lagasetning ríkisstjórnarinnar til að hækka skatta og flækja skattkerfið hefur oft verið óvönduð og fljótfærnisleg síðastliðin tvö ár. Lítill tími er gefinn fyrir athugasemdir frá sérfræðingum sem síðan er ekki farið eftir. Sem dæmi um slíkt má nefna tilraun til að skattleggja gengismun á innlánsreikningum í erlendum gjaldmiðlum. Ýmsir ráðgjafar efnahags- og skattanefndar bentu á að ákvæðið væri óframkvæmanlegt en á þá var ekki hlustað. Þegar svo kom í ljós að þeir höfðu rétt fyrir sér var lögunum breytt. Hins vegar gleymdist þá að taka til baka aðra reglu sem var í mótsögn við nýju leiðréttu regluna, og því ekki útséð með málið enn. Aðrar lagabreytingar hafa byggt á reiknireglum sem fólu í sér stærðfræðilega þversögn eða virka með beinum hætti letjandi á fjárfestingar. Dæmi um þetta er breyting á skattlagningu á eftirgjöf skulda sem leiðir til þess að það borgar sig ekki skattalega fyrir fyrirtæki að fjárfesta í vélum, húsnæði og öðrum fastafjármunum fyrr en eftir árið 2014. Svona fúsk leiðir til þess að maður spyr sig hvort raunverulega sé verið að reyna að halda fjárfestingu niðri? Eftir breytingu á skattalögum árið 2010 var fjölmörgum félögum í eigu erlendra aðila sem stundað hafa alþjóðlega fjármálastarfsemi hér á landi slitið. Áætlaðar tapaðar skattgreiðslur vegna þessara fyrirtækja nema 3 milljörðum kr. á ári. Að auki hafa þessi félög keypt þjónustu fyrir umtalsverðar fjárhæðir sem einnig tapast nú úr hagkerfinu. Breytt skattlagning arðs til hluthafa í félögum þar sem þeir starfa sjálfir kemur mjög illa við lítil fyrirtæki, sérstaklega nýsköpunarfyrirtæki þar sem frumkvöðlarnir starfa oft sjálfir. Afleiðingin er sú að fyrirtækin flytja í burtu, sérstaklega nýsköpunarfyrirtæki þar sem frumkvöðlar eru oft hluthafar. Í stað þeirra eru fyrirtæki stofnuð erlendis og hagnaðurinn skilinn eftir þar. Á þennan hátt hafa skattahækkanir og skattkerfisbreytingar ríkisstjórnarinnar sem ætlað er að auka tekjur ríkisins í raun þveröfug áhrif.Lægri skattar = hærri tekjur ríkissjóðs Í skattkerfisgreiningu frá KPMG kemur fram að reynslan frá undanförnum árum og áratugum sýni að í hvert sinn sem skattar voru lækkaðir jukust skatttekjur ríkissjóðs. Verkefnið "Allir vinna" hefur nú verið í gangi um nokkurt skeið. Þar stendur fólki til boða endurgreiðsla virðisaukaskatts af tilteknum framkvæmdum auk lækkunar tekjuskattsstofns. Verkefnið hefur haft þau áhrif að velta og umsvif hjá iðnaðarmönnum hafa aukist mikið. Því vaknar sú spurning hvort ekki megi yfirfæra þetta verkefni á þjóðfélagið í heild svo umsvif í þjóðfélaginu geti aukist þegar skattar verða lækkaðir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Mest lesið Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir Skoðun Dóttir mín – uppgjör eineltis Ragnheiður Harpa Sveinsdóttir Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Vofa húsagans býsnast enn Haukur Már Helgason skrifar Skoðun Nokkrar staðreyndir um Ísland, Katrínu og Gaza Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem hyggjast kjósa Katrínu Jakobsdóttur Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Katrín og kvenhatrið Ólafur Sveinsson skrifar Skoðun Bessastaðir eru ekki fyrir byrjendur Þorbergur Þórsson skrifar Skoðun Ég vil Baldur og því kýs ég Baldur Ólafur Helgi M. Ólafsson / Starína skrifar Skoðun Inngönguspáin Eygló Halldórsdóttir skrifar Sjá meira
Í flestum vestrænum ríkjum gera menn sér grein fyrir því hversu mikilvægt það er að skattkerfið sé ekki of flókið. Ég var nýlega í Albaníu þar sem erfiðleikarnir eru miklir en hagvöxtur og uppbyggingarstarf eru nú komin á fullan skrið og það þökkuðu heimamenn því að skattkerfið hefði verið einfaldað. En hér, þar sem ómæld tækifæri eru til staðar, er stöðugt verið að auka flækjustig skattkerfisins.Letjandi áhrif á launþega og fyrirtæki Skattahækkanir og auknar flækjur hafa mjög letjandi áhrif á launþega. Menn sjá sér ekki lengur hag í að vinna og framleiða verðmæti. Samfara því eykst svört atvinnustarfsemi til muna. Sú þróun er nú þegar hafin. Hækkun tryggingagjalds dregur úr hvatanum fyrir fyrirtæki til að ráða starfsfólk og skapar aukinn hvata til að draga saman seglin og fækka fólki. Í stað þess að laga skattkerfið að aðstæðum og skapa stöðugleika hafa verið innleiddar skattahækkanir og breytingar á skattkerfinu sem hafa þveröfug áhrif. Almenningur sem hefur mátt þola mikla kjararýrnun er skattpíndur og erlendri og innlendri fjárfestingu í atvinnulífinu er haldið niðri með skattkerfi sem refsar fyrir uppbyggingu en verðlaunar stöðnun. Á meðan hækka verðtryggðar skuldir jafnt og þétt með hærri sköttum á neysluvörur. Alls staðar eru hvatarnir öfugir og vinna beint gegn heimilunum og fyrirtækjum. Tekjuskattur lögaðila hefur verið hækkaður um þriðjung, úr 15% í 20%. Tryggingagjald var hækkað úr rúmum 5% upp í hátt í 9%. Fjármagnstekjuskattur einstaklinga var tvöfaldaður, úr 10% í 20%. Þrepaskipting tekjuskatts var tekin upp að nýju og skatthlutfall einstaklinga miðað við hæsta þrep hækkað úr 37,3% í 46,2%. Eignarskattur var tekinn upp að nýju og virðisaukaskattur hækkaður upp í 25,5%. Þá eru enn ótaldar ítrekaðar hækkanir á óbeinum sköttum og gjöldum, t.d. bensíngjaldi, áfengisgjaldi, tóbaksgjaldi, vörugjöldum o.fl. Afleiðingin er að fólk hefur sífellt minna fé milli handanna til að kaupa sér sífellt dýrari vörur og þjónustu. Þegar hækkanirnar fara yfir ákveðin mörk dregur úr umsvifum í efnahagslífinu einmitt þegar við þurfum að auka þau. Minni neysla þýðir meira atvinnuleysi og aukinn kostnað fyrir ríkið. Þetta er vítahringur sem erfitt er að losna út úr.Fúsk og flækjur Lagasetning ríkisstjórnarinnar til að hækka skatta og flækja skattkerfið hefur oft verið óvönduð og fljótfærnisleg síðastliðin tvö ár. Lítill tími er gefinn fyrir athugasemdir frá sérfræðingum sem síðan er ekki farið eftir. Sem dæmi um slíkt má nefna tilraun til að skattleggja gengismun á innlánsreikningum í erlendum gjaldmiðlum. Ýmsir ráðgjafar efnahags- og skattanefndar bentu á að ákvæðið væri óframkvæmanlegt en á þá var ekki hlustað. Þegar svo kom í ljós að þeir höfðu rétt fyrir sér var lögunum breytt. Hins vegar gleymdist þá að taka til baka aðra reglu sem var í mótsögn við nýju leiðréttu regluna, og því ekki útséð með málið enn. Aðrar lagabreytingar hafa byggt á reiknireglum sem fólu í sér stærðfræðilega þversögn eða virka með beinum hætti letjandi á fjárfestingar. Dæmi um þetta er breyting á skattlagningu á eftirgjöf skulda sem leiðir til þess að það borgar sig ekki skattalega fyrir fyrirtæki að fjárfesta í vélum, húsnæði og öðrum fastafjármunum fyrr en eftir árið 2014. Svona fúsk leiðir til þess að maður spyr sig hvort raunverulega sé verið að reyna að halda fjárfestingu niðri? Eftir breytingu á skattalögum árið 2010 var fjölmörgum félögum í eigu erlendra aðila sem stundað hafa alþjóðlega fjármálastarfsemi hér á landi slitið. Áætlaðar tapaðar skattgreiðslur vegna þessara fyrirtækja nema 3 milljörðum kr. á ári. Að auki hafa þessi félög keypt þjónustu fyrir umtalsverðar fjárhæðir sem einnig tapast nú úr hagkerfinu. Breytt skattlagning arðs til hluthafa í félögum þar sem þeir starfa sjálfir kemur mjög illa við lítil fyrirtæki, sérstaklega nýsköpunarfyrirtæki þar sem frumkvöðlarnir starfa oft sjálfir. Afleiðingin er sú að fyrirtækin flytja í burtu, sérstaklega nýsköpunarfyrirtæki þar sem frumkvöðlar eru oft hluthafar. Í stað þeirra eru fyrirtæki stofnuð erlendis og hagnaðurinn skilinn eftir þar. Á þennan hátt hafa skattahækkanir og skattkerfisbreytingar ríkisstjórnarinnar sem ætlað er að auka tekjur ríkisins í raun þveröfug áhrif.Lægri skattar = hærri tekjur ríkissjóðs Í skattkerfisgreiningu frá KPMG kemur fram að reynslan frá undanförnum árum og áratugum sýni að í hvert sinn sem skattar voru lækkaðir jukust skatttekjur ríkissjóðs. Verkefnið "Allir vinna" hefur nú verið í gangi um nokkurt skeið. Þar stendur fólki til boða endurgreiðsla virðisaukaskatts af tilteknum framkvæmdum auk lækkunar tekjuskattsstofns. Verkefnið hefur haft þau áhrif að velta og umsvif hjá iðnaðarmönnum hafa aukist mikið. Því vaknar sú spurning hvort ekki megi yfirfæra þetta verkefni á þjóðfélagið í heild svo umsvif í þjóðfélaginu geti aukist þegar skattar verða lækkaðir.
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar