Leysum kirkju úr viðjum Séra Hjörtur Magni Jóhannsson skrifar 18. nóvember 2010 06:00 Fátt ef nokkuð opinberar betur eðli þjóðkirkjustofnunarinnar en afstaða hennar til Fríkirkjunnar. Samkvæmt 62. gr. stjórnarskrárinnar ætti Fríkirkjan í Reykjavík að njóta stuðnings og verndar ríkisvaldsins. Þjóðkirkjan hefur komið í veg fyrir það. Fríkirkjan hefur verið evangelískt lúterskt trúfélag allt frá stofnun, skömmu eftir að við fengum trúfrelsi árið 1874. Fríkirkjan hefur frá upphafi verið íslensk grasrótarsamtök. Á meðan ríkiskirkjan var í grunninn arfleifð dansks stjórnsýslukerfis og embættismanna-apparats sem lengst af þjónaði dönskum hagsmunum, þá var Fríkirkjan virkur þátttakandi í sjálfstæðisbaráttunni. Á fyrrihluta síðustu aldar tilheyrði um helmingur Reykvíkinga Fríkirkjunni. Þjóðkirkjustofnunin leit á það sem ógnun og greip til sinna ráða. Á milli biskupsstofu og ráðuneytis var búin til lítil en gífurlega áhrifamikil reglugerð sem með nokkuð sjálfvirkum hætti tók fólk af skrá Fríkirkjunnar og setti í Þjóðkirkjuna. Fæstir tóku eftir þessu en þúsundir íslendinga færðust þannig yfir, án vitundar eða samþykkis. Trúfélagsgjöld viðkomandi streymdu nú í tug milljóna vís óhindrað í ríkiskirkjuna. Tölur um trúfélagsaðild landsmanna eru enn mótaðar af þessu. Undanfarin 13 ár hefur fjölgað mjög í Fríkirkjunni við Tjörnina og meðlimir hennar teljast nú nokkuð á tíunda þúsundið. Ef hér á landi væri raunveruleg öflug lútersk kirkja þá myndi hún fagna slíkum vexti og styðja við starfsemina. En Fríkirkjunni er refsað fyrir að hafa tekið það skref sem þjóðkirkjustofnunin hefur hvorki haft trú né djörfung til að taka. Er hvatinn vantrú?Biskupsstofu og kirkjuþingi er fullkunnugt um þá hróplegu mismunun sem Fríkirkjan býr við. En þar kjósa menn að heyra ekki, sjá ekki og tala ekki. Það er áleitin hugsun að í raun sé það vantrú sem er drifkraftur þjóðkirkjustofnunarinnar. Að þar á bæ hafi menn alls ekki trú á því að frjáls kristin kirkja geti þrifist hér á landi. Að eftir mörg hundruð ára stofnunarkristindóm sé jarðvegurinn orðin svo ófrjór að ekkert geti vaxið upp. Á það verðum við samt að láta reyna. Nýja Ísland – Ný umgjörðNýja Ísland kallar á nýja trúverðuga og lýðræðislega umgjörð lífsskoðana og trúmála. Þörfin hefur sjaldan verið brýnni en einmitt nú, þegar kreppir að og vonir okkar og væntingar hafa meira vægi en nokkurn tíma áður. Ef valdhafar vilja trausta og örugga umgjörð um okkar kristna sið og menningu þá eru til margfalt betri leiðir en sú sem nú er farin. Ómyndug ríkisrekin trúmálastofnun sem leitar sér samsvörunar ýmist í kaþólskri kirkjustofnun miðalda eða skaðlegri bókstafshyggju samtímans er þjóð okkar ekki samboðin. Við höfum ekki efni á því að kristnar innistæður meðal þjóðarinnar gjaldfalli enn frekar og rýrni með auknum hraða. Heiðarleiki, jafnræði, lýðræði og trúverðugleiki eru þau gildi sem þjóðin vill hafa að leiðarljósi. Allt eru þetta í raun kristin lútersk gildi. 62. gr. stjórnarskrárinnarÍ umræðum um endurnýjun stjórnarskrárinnar er eðlilega nokkuð fjallað um 62. greinina þar sem getið er um sérstöðu hinnar evangelísku lútersku kirkju. Sumir vilja fella þá grein niður í þeim tilgangi að skapa lýðræðislega jafnræðisumgjörð lífsskoðana og trúmála hér á landi. Það sem hæst kallar á niðurfellingu 62. gr. stjórnarskrárinnar er einmitt sú framganga þjóðkirkjustofnunarinnar sem hér hefur verið lýst! En í raun ætti það ekki að vera nauðsynlegt að fella greinina niður. Miklu nær væri að endurskoða ef ekki fella alveg úr gildi siðlausan samning ríkis og þjóðkirkjustofnunarinnar sem gerður var fyrir rúmum áratug. Það er fyrst og fremst sá samningur sem kemur í veg fyrir fullt trúfélagafrelsi hér á landi. Með endurskoðun þess samnings mætti losa hina almennu kirkju úr viðjum. Í raun felst engin mótsögn í því að kenna sig við þá Krist og Lúter annars vegar og hins vegar að beita sér fyrir því að koma á fullu trúfélaga- og lífsskoðanafrelsi. Með mótmælum sínum og siðbreytingu tengdi Martin Lúter einmitt trúna aftur við samfélagslegt réttlæti, frelsi, lýðræði og jafnrétti rétt eins og Jesús Kristur. Báðir voru þeir andvígir trúarstofnunum. Við varðveitum best okkar kristnu sögu og trúararf með lýðræðislegum jafnræðisleiðum og það er leið Krists og Lúters. Hin nýja lagalega umgjörð verður einnig að höfða til húmanista og trúleysingja því þeir eiga einnig sínar vonir og væntingar um betra líf og þeir e.t.v. frekar en margir aðrir hafa fundið þungann af mistökum trúarstofnunarinnar í aldanna rás. Að vinna að slíkri umgjörð um trú og lífsskoðanafélög er heillandi viðfangsefni. Það er í anda nýsköpunar og sprotastarfsemi og einmitt þar er Guð að finna. Sú víða og djarfa sýn er sú eina sem hæfir nútíma lýðræðissamfélagi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Halldór 02.08.2025 Halldór Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson Skoðun Fólkið í flokknum Helgi Áss Grétarsson Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson skrifar Skoðun Klár fyrir Verslunarmannahelgina? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni skrifar Skoðun Hið tæra illa Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Ferðamannaiðnaður? Nei, ferðaþjónusta! Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Hæðarveiki og lyf Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Sjá meira
Fátt ef nokkuð opinberar betur eðli þjóðkirkjustofnunarinnar en afstaða hennar til Fríkirkjunnar. Samkvæmt 62. gr. stjórnarskrárinnar ætti Fríkirkjan í Reykjavík að njóta stuðnings og verndar ríkisvaldsins. Þjóðkirkjan hefur komið í veg fyrir það. Fríkirkjan hefur verið evangelískt lúterskt trúfélag allt frá stofnun, skömmu eftir að við fengum trúfrelsi árið 1874. Fríkirkjan hefur frá upphafi verið íslensk grasrótarsamtök. Á meðan ríkiskirkjan var í grunninn arfleifð dansks stjórnsýslukerfis og embættismanna-apparats sem lengst af þjónaði dönskum hagsmunum, þá var Fríkirkjan virkur þátttakandi í sjálfstæðisbaráttunni. Á fyrrihluta síðustu aldar tilheyrði um helmingur Reykvíkinga Fríkirkjunni. Þjóðkirkjustofnunin leit á það sem ógnun og greip til sinna ráða. Á milli biskupsstofu og ráðuneytis var búin til lítil en gífurlega áhrifamikil reglugerð sem með nokkuð sjálfvirkum hætti tók fólk af skrá Fríkirkjunnar og setti í Þjóðkirkjuna. Fæstir tóku eftir þessu en þúsundir íslendinga færðust þannig yfir, án vitundar eða samþykkis. Trúfélagsgjöld viðkomandi streymdu nú í tug milljóna vís óhindrað í ríkiskirkjuna. Tölur um trúfélagsaðild landsmanna eru enn mótaðar af þessu. Undanfarin 13 ár hefur fjölgað mjög í Fríkirkjunni við Tjörnina og meðlimir hennar teljast nú nokkuð á tíunda þúsundið. Ef hér á landi væri raunveruleg öflug lútersk kirkja þá myndi hún fagna slíkum vexti og styðja við starfsemina. En Fríkirkjunni er refsað fyrir að hafa tekið það skref sem þjóðkirkjustofnunin hefur hvorki haft trú né djörfung til að taka. Er hvatinn vantrú?Biskupsstofu og kirkjuþingi er fullkunnugt um þá hróplegu mismunun sem Fríkirkjan býr við. En þar kjósa menn að heyra ekki, sjá ekki og tala ekki. Það er áleitin hugsun að í raun sé það vantrú sem er drifkraftur þjóðkirkjustofnunarinnar. Að þar á bæ hafi menn alls ekki trú á því að frjáls kristin kirkja geti þrifist hér á landi. Að eftir mörg hundruð ára stofnunarkristindóm sé jarðvegurinn orðin svo ófrjór að ekkert geti vaxið upp. Á það verðum við samt að láta reyna. Nýja Ísland – Ný umgjörðNýja Ísland kallar á nýja trúverðuga og lýðræðislega umgjörð lífsskoðana og trúmála. Þörfin hefur sjaldan verið brýnni en einmitt nú, þegar kreppir að og vonir okkar og væntingar hafa meira vægi en nokkurn tíma áður. Ef valdhafar vilja trausta og örugga umgjörð um okkar kristna sið og menningu þá eru til margfalt betri leiðir en sú sem nú er farin. Ómyndug ríkisrekin trúmálastofnun sem leitar sér samsvörunar ýmist í kaþólskri kirkjustofnun miðalda eða skaðlegri bókstafshyggju samtímans er þjóð okkar ekki samboðin. Við höfum ekki efni á því að kristnar innistæður meðal þjóðarinnar gjaldfalli enn frekar og rýrni með auknum hraða. Heiðarleiki, jafnræði, lýðræði og trúverðugleiki eru þau gildi sem þjóðin vill hafa að leiðarljósi. Allt eru þetta í raun kristin lútersk gildi. 62. gr. stjórnarskrárinnarÍ umræðum um endurnýjun stjórnarskrárinnar er eðlilega nokkuð fjallað um 62. greinina þar sem getið er um sérstöðu hinnar evangelísku lútersku kirkju. Sumir vilja fella þá grein niður í þeim tilgangi að skapa lýðræðislega jafnræðisumgjörð lífsskoðana og trúmála hér á landi. Það sem hæst kallar á niðurfellingu 62. gr. stjórnarskrárinnar er einmitt sú framganga þjóðkirkjustofnunarinnar sem hér hefur verið lýst! En í raun ætti það ekki að vera nauðsynlegt að fella greinina niður. Miklu nær væri að endurskoða ef ekki fella alveg úr gildi siðlausan samning ríkis og þjóðkirkjustofnunarinnar sem gerður var fyrir rúmum áratug. Það er fyrst og fremst sá samningur sem kemur í veg fyrir fullt trúfélagafrelsi hér á landi. Með endurskoðun þess samnings mætti losa hina almennu kirkju úr viðjum. Í raun felst engin mótsögn í því að kenna sig við þá Krist og Lúter annars vegar og hins vegar að beita sér fyrir því að koma á fullu trúfélaga- og lífsskoðanafrelsi. Með mótmælum sínum og siðbreytingu tengdi Martin Lúter einmitt trúna aftur við samfélagslegt réttlæti, frelsi, lýðræði og jafnrétti rétt eins og Jesús Kristur. Báðir voru þeir andvígir trúarstofnunum. Við varðveitum best okkar kristnu sögu og trúararf með lýðræðislegum jafnræðisleiðum og það er leið Krists og Lúters. Hin nýja lagalega umgjörð verður einnig að höfða til húmanista og trúleysingja því þeir eiga einnig sínar vonir og væntingar um betra líf og þeir e.t.v. frekar en margir aðrir hafa fundið þungann af mistökum trúarstofnunarinnar í aldanna rás. Að vinna að slíkri umgjörð um trú og lífsskoðanafélög er heillandi viðfangsefni. Það er í anda nýsköpunar og sprotastarfsemi og einmitt þar er Guð að finna. Sú víða og djarfa sýn er sú eina sem hæfir nútíma lýðræðissamfélagi.
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar
Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun