Hlúum að fjársjóðnum

Gunnar Þór Jóhannesson, Stefán Pálsson og Helga Björnsdóttir skrifa um nýtt félag stundakennara á háskólastigi

Háskóli Íslands er ein af lykilstofnunum íslensks samfélags. Þessi sannindi þreytast ráðamenn ekki á að rifja upp, í það minnsta á tyllidögum, og þau eru leiðarstefið í þriggja ára átaksverkefni Háskólans sem rektor kynnti á fullveldisdaginn 2008 undir yfirskriftinni „Fjársjóður til framtíðar“. Í ræðu sinni útskýrði Kristín Ingólfsdóttir að fjársjóðurinn væri í raun „sú auðlegð sem býr í öflugu starfsliði Háskóla Íslands“.

Sjálfsagt er að taka undir þessu hlýju orð í garð starfsliðs Háskólans. Ekki er þar einungis um fastráðna starfsmenn að ræða, því eins og segir á bls. 85 í Árbók Háskólans 2008 er stór hluti kennslunnar við skólann „framlag lausráðinna stundakennara sem kenna samhliða starfi úti í atvinnulífinu“ eða alls 1.097 manns. Þá kemur fram að um 14% kennslunnar séu í höndum starfsmanna Háskólans annarra en fastráðinna kennara. Samkvæmt Árbókinni samsvarar stundakennsla alls 211 ársverkum aðjúnkta. (Hér er stundakennsla á vegum Menntavísindasviðs ekki meðtalin.)

Af þessum tölum má glögglega sjá hversu mikilvægt framlag stundakennara er í starfi Háskólans og raunar vandséð hvernig stofnunin yrði rekin án þeirra. Ekki bera launakjör þess hóps þó með sér að vinnan sé metin að verðleikum.

Flestir stundakennarar eru lausráðnir og fá greitt tímakaup, fastir starfsmenn stofnana Háskólans hafa þó fengið greidda yfirvinnu fyrir stundakennslu. Kaup og kjör þessa hóps eru einhliða ákveðin af Samráðsnefnd um kjaramál en í henni sitja lögfræðingur Háskóla Íslands, fjármálastjóri og einn akademískur starfsmaður. Stundakennarar eiga þar engan fulltrúa.

Samráðsnefndin hefur ákveðið að frá og með 1. janúar 2009 fái lausráðinn stundakennari með meistaraprófsgráðu 1.655 krónur á tímann auk orlofs. Sá sem er með doktorspróf hækkar um heilar 299 krónur eða tæpar 60 krónur fyrir hvert ár umfram grunnnám.

Stundakennarar við Háskóla Íslands eru fjölbreyttur hópur. Þegar hefur verið getið um starfsmenn rannsóknarstofnana skólans. Aðrir eru í aðalstarfi utan HÍ og koma inn sem gestakennarar, jafnvel aðeins í eina og eina kennslustund. Loks er svo hópur fólks sem hefur ekkert annað launað starf en stundakennslu. Oftast eru þetta framhaldsnemar við Háskóla Íslands eða sjálfstætt starfandi fræðimenn sem sinna oft mikilli stundakennslu eða frá einu og upp í jafnvel fjögur námskeið á misseri.

Þau laun sem Háskóli Íslands metur sæmandi að bjóða sérfræðingum fyrir kennslu á háskólastigi dæma sig sjálf. Alvarlegra mál er þó réttindaleysi þessa hóps. Háskóli Íslands borgar ekki stéttarfélagsgjöld og ekki launatengd gjöld í almenna sjóði stéttarfélaga af launum stundakennara. Það þýðir að þeir hafa engan veikindarétt og enga möguleika á að nýta sér þjónustu stéttarfélaga eins og styrktarsjóði, starfsmenntunarsjóði eða sjúkrasjóði. Það er því ekki fjarri lagi að segja að stundakennarar við Háskóla Íslands séu líkt og „stéttleysingjar“ og fari á mis við það sem yfirleitt eru talin sjálfsögð réttindi launafólks.

Þann 4. nóvember 2009 var hagsmunafélag stundakennara á háskólastigi – HAGSTUND – stofnað. Nokkur undirbúningur liggur að baki stofnuninni en hlutverk félagsins er:

1. Að efla samheldni og samvinnu meðal félagsmanna óháð sviðum og/eða námsbrautum háskólanna

2. Að vinna að bættum kjörum félagsmanna og gæta hagsmuna þeirra

3. Að bæta starfsskilyrði félagsmanna og auka gagnsæi og skilvirkni í samskiptum þeirra við háskólann

4. Að hafa samvinnu við kjarafélög háskólamanna, sérstaklega þau sem hafa rétt til samningsgerðar við háskólann

5. Að vera málsvari félagsmanna út á við

Skipuð hefur verið vinnustjórn, auk þess sem félagið hefur komið sér upp fréttasíðu þar sem fréttir og tilkynningar birtast ásamt greinum og öðrum gagnlegum upplýsingum. Slóðin er: http://www.kaninka.net/hagstund. Eru allir stundakennarar í íslenskum háskólum eindregið hvattir til að kynna sér félagið og ganga til liðs við kollega sína.

Höfundar eru stundakennarar við Háskóla Íslands.