Þíða í nánd? 26. maí 2005 00:01 Það er ekkert launungarmál að það fer ekki vel á með Gerhard Schröder, kanzlara Þýzkalands, og George W. Bush Bandaríkjaforseta. Samskipti þeirra hafa verið mjög stirð frá því Schröder gerði andstöðu við hernaðaríhlutun í Írak að kosningamáli er hann barðist fyrir endurkjöri haustið 2002. Í aðdraganda þeirra kosninga hafði áskorandinn Edmund Stoiber, kanzlaraefni kristilegu flokkanna, allöruggt forskot á kanzlarann og flokk hans, jafnaðarmannaflokkinn SPD. Þá greip Schröder það hálmstrá sem honum bauðst til að afla sér þeirra atkvæða sem þurfti til að halda völdunum; hann virkjaði rótgróna friðarhyggju Þjóðverja. Það reyndist honum mjög til vinsælda fallið að lýsa afdráttarlaust yfir: "Undir engum kringumstæðum munu Þjóðverjar, svo lengi sem ég er kanzlari, láta draga sig út í hernaðarævintýri í Írak!" Að minnsta kosti dugði þetta til að tryggja Schröder og hinni "rauð-grænu" ríkisstjórn hans, samsteypustjórn jafnaðarmanna og græningja, nauman meirihluta á Sambandsþinginu annað kjörtímabilið í röð. En pólitískur fórnarkostnaður af þessari ákvörðun Schröders var töluverður. Bush forseti tók því mjög illa hvernig Schröder gerði sér pólitískan mat úr andstöðu við innrásina. Bush taldi sig nefnilega hafa haft vilyrði fyrir því af hálfu kanzlarans að hann myndi ekki gera út á þetta mál í kosningabaráttunni. Afleiðingin var sú að tengslin milli þessara nánu bandamanna kaldastríðsáranna færðust nálægt frostmarki. Nokkur þíðumerki hefur mátt greina að undanförnu. Leiðtogarnir tveir hittust í Mainz í Þýzkalandi í febrúar en á þeim fundi reyndu báðir aðilar að láta líta út fyrir að samstaðan væri í góðu lagi. En Schröder á sér enn nokkur stefnumál sem fara fyrir brjóstið á ráðamönnum í Washington. Barátta hans fyrir þýzku fastasæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna hefur fallið í grýttan jarðveg vestra. Svo ekki sé talað um umdeildari mál eins og afléttingu vopnasölubanns Evrópulanda á Kína, sem Schröder beitti sér mjög fyrir fyrr í vor við lítinn fögnuð Hvíta hússins. Sú gríðarlega neikvæða ímynd sem Bush hefur í augum flestra Þjóðverja hjálpar heldur ekki upp á samskiptin. Segja má að þýzkur almenningur elski að hata Bush. "Repúblikanaskelfirinn" Michael Moore nýtur hvergi meiri vinsælda. En nú hillir undir umskipti, í kjölfar kosningaósigurs SPD í fjölmennasta þýzka sambandslandinu Nordrhein-Westfalen um síðustu helgi, þar sem jafnaðarmenn misstu tökin á stjórnartaumunum eftir að hafa haldið um þá óslitið í 39 ár. Strax eftir að þau úrslit voru ljós lýsti Schröder því óvænt yfir að þau kölluðu á að hann sækti sér sjálfur nýtt umboð kjósenda til að koma þeim umbótum í framkvæmd sem hann telur nauðsynlegar. Hann vildi því að kosningum til Sambandsþingsins yrði flýtt um heilt ár, fram til næsta hausts. Flestir stjórnmálaskýrendur telja það nær útilokað að Schröder takist í þetta sinn að snúa kjósendum á sveif með sér einu sinni enn. Því blasi við að næsti kanzlari verði formaður Kristilegra demókrata, Angela Merkel. Merkel hefur lagt sig fram um að afla sér velvildar í Washington með því að fordæma hvernig Schröder hefur leyft sér að koma fram gagnvart bandamanninum vestanhafs. Og með því að byggja upp eigin ímynd sem staðfasts vinar Bandaríkjanna. Með tilliti til þessa mætti því ætla að með Merkel í kanzlarastólnum sé tilefni til að spá nýrri blómatíð þýzk-bandarískrar vináttu. En þegar nánar er að gáð kann þetta að vera tálsýn. Utanríkisstefna Þýzkalands mun ekki breytast mikið við stjórnarskipti. Ríkisstjórn undir forystu kristilegra demókrata - með frjálslyndan demókrata í utanríkisráðherrastólnum (sem hefð er fyrir í stjórnarsamstarfi þessara tveggja flokka) - mun ekki senda neina hermenn til Íraks. Hún mun áfram reyna að afla stuðnings við að Þýzkaland fái fastasæti í öryggisráðinu og almennt sýna heiminum að Þýzkaland framfylgi nú sinni eigin sjálfstæðu utanríkisstefnu, sem það var ekki í neinni aðstöðu til að gera allan kaldastríðstímann. Flokkur Merkel hefur ennfremur lýst sig andvígan því að Tyrkland fái aðild að Evrópusambandinu; þess í stað skuli Tyrkjum boðinn samningur um náin tengsl við sambandið. Bandaríkjastjórn hefur aftur á móti þrýst mjög á Evrópusambandið að opna dyr sínar fyrir Tyrkjum. Leiðtogar sambandsins hafa þegar ákveðið að í haust - um það leyti sem gera má ráð fyrir að Merkel verði að koma sér fyrir í kanzlarastólnum - verði hafnar formlegar aðildarviðræður við Tyrki. Merkel mun sem kanzlari ekki reyna að ógilda þessa ákvörðun. En þetta er dæmi um ágreiningsmál sem gætu valdið áframhaldandi núningi í samskiptunum milli Berlínar og Washington. Merkel mun líka ábyggilega gæta sín á því að hún líti í augum þýzkra kjósenda út fyrir að sýna valdhöfum í Washington óhóflega fylgispekt. Gæta sín á því að hún verði ekki álitin "kjölturakki Bush númer tvö", eftir Tony Blair. Og þótt Bush hafi boðið Merkel í heimsókn til sín í Hvíta húsið og opinberlega sé sagt að samskipti þeirra séu á mjög vinsamlegum nótum eru þau mjög ólíkindalegt vinapar. Bakgrunnur Merkel sem menntamanns í Austur-Þýzkalandi og frjálslyndar skoðanir hennar, svo sem varðandi réttindi samkynhneigðra, lætur það hljóma ótrúlega að hún eigi mikla persónulega samleið með hinum fróma George W. Alla vega má búast við því að pólitísk samleið þeirra verði betri en sú persónulega. En sú persónulega þó betri en Schröders og Bush. Auðunn Arnórsson - audunn@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gestapennar Í brennidepli Mest lesið Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Það er ekkert launungarmál að það fer ekki vel á með Gerhard Schröder, kanzlara Þýzkalands, og George W. Bush Bandaríkjaforseta. Samskipti þeirra hafa verið mjög stirð frá því Schröder gerði andstöðu við hernaðaríhlutun í Írak að kosningamáli er hann barðist fyrir endurkjöri haustið 2002. Í aðdraganda þeirra kosninga hafði áskorandinn Edmund Stoiber, kanzlaraefni kristilegu flokkanna, allöruggt forskot á kanzlarann og flokk hans, jafnaðarmannaflokkinn SPD. Þá greip Schröder það hálmstrá sem honum bauðst til að afla sér þeirra atkvæða sem þurfti til að halda völdunum; hann virkjaði rótgróna friðarhyggju Þjóðverja. Það reyndist honum mjög til vinsælda fallið að lýsa afdráttarlaust yfir: "Undir engum kringumstæðum munu Þjóðverjar, svo lengi sem ég er kanzlari, láta draga sig út í hernaðarævintýri í Írak!" Að minnsta kosti dugði þetta til að tryggja Schröder og hinni "rauð-grænu" ríkisstjórn hans, samsteypustjórn jafnaðarmanna og græningja, nauman meirihluta á Sambandsþinginu annað kjörtímabilið í röð. En pólitískur fórnarkostnaður af þessari ákvörðun Schröders var töluverður. Bush forseti tók því mjög illa hvernig Schröder gerði sér pólitískan mat úr andstöðu við innrásina. Bush taldi sig nefnilega hafa haft vilyrði fyrir því af hálfu kanzlarans að hann myndi ekki gera út á þetta mál í kosningabaráttunni. Afleiðingin var sú að tengslin milli þessara nánu bandamanna kaldastríðsáranna færðust nálægt frostmarki. Nokkur þíðumerki hefur mátt greina að undanförnu. Leiðtogarnir tveir hittust í Mainz í Þýzkalandi í febrúar en á þeim fundi reyndu báðir aðilar að láta líta út fyrir að samstaðan væri í góðu lagi. En Schröder á sér enn nokkur stefnumál sem fara fyrir brjóstið á ráðamönnum í Washington. Barátta hans fyrir þýzku fastasæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna hefur fallið í grýttan jarðveg vestra. Svo ekki sé talað um umdeildari mál eins og afléttingu vopnasölubanns Evrópulanda á Kína, sem Schröder beitti sér mjög fyrir fyrr í vor við lítinn fögnuð Hvíta hússins. Sú gríðarlega neikvæða ímynd sem Bush hefur í augum flestra Þjóðverja hjálpar heldur ekki upp á samskiptin. Segja má að þýzkur almenningur elski að hata Bush. "Repúblikanaskelfirinn" Michael Moore nýtur hvergi meiri vinsælda. En nú hillir undir umskipti, í kjölfar kosningaósigurs SPD í fjölmennasta þýzka sambandslandinu Nordrhein-Westfalen um síðustu helgi, þar sem jafnaðarmenn misstu tökin á stjórnartaumunum eftir að hafa haldið um þá óslitið í 39 ár. Strax eftir að þau úrslit voru ljós lýsti Schröder því óvænt yfir að þau kölluðu á að hann sækti sér sjálfur nýtt umboð kjósenda til að koma þeim umbótum í framkvæmd sem hann telur nauðsynlegar. Hann vildi því að kosningum til Sambandsþingsins yrði flýtt um heilt ár, fram til næsta hausts. Flestir stjórnmálaskýrendur telja það nær útilokað að Schröder takist í þetta sinn að snúa kjósendum á sveif með sér einu sinni enn. Því blasi við að næsti kanzlari verði formaður Kristilegra demókrata, Angela Merkel. Merkel hefur lagt sig fram um að afla sér velvildar í Washington með því að fordæma hvernig Schröder hefur leyft sér að koma fram gagnvart bandamanninum vestanhafs. Og með því að byggja upp eigin ímynd sem staðfasts vinar Bandaríkjanna. Með tilliti til þessa mætti því ætla að með Merkel í kanzlarastólnum sé tilefni til að spá nýrri blómatíð þýzk-bandarískrar vináttu. En þegar nánar er að gáð kann þetta að vera tálsýn. Utanríkisstefna Þýzkalands mun ekki breytast mikið við stjórnarskipti. Ríkisstjórn undir forystu kristilegra demókrata - með frjálslyndan demókrata í utanríkisráðherrastólnum (sem hefð er fyrir í stjórnarsamstarfi þessara tveggja flokka) - mun ekki senda neina hermenn til Íraks. Hún mun áfram reyna að afla stuðnings við að Þýzkaland fái fastasæti í öryggisráðinu og almennt sýna heiminum að Þýzkaland framfylgi nú sinni eigin sjálfstæðu utanríkisstefnu, sem það var ekki í neinni aðstöðu til að gera allan kaldastríðstímann. Flokkur Merkel hefur ennfremur lýst sig andvígan því að Tyrkland fái aðild að Evrópusambandinu; þess í stað skuli Tyrkjum boðinn samningur um náin tengsl við sambandið. Bandaríkjastjórn hefur aftur á móti þrýst mjög á Evrópusambandið að opna dyr sínar fyrir Tyrkjum. Leiðtogar sambandsins hafa þegar ákveðið að í haust - um það leyti sem gera má ráð fyrir að Merkel verði að koma sér fyrir í kanzlarastólnum - verði hafnar formlegar aðildarviðræður við Tyrki. Merkel mun sem kanzlari ekki reyna að ógilda þessa ákvörðun. En þetta er dæmi um ágreiningsmál sem gætu valdið áframhaldandi núningi í samskiptunum milli Berlínar og Washington. Merkel mun líka ábyggilega gæta sín á því að hún líti í augum þýzkra kjósenda út fyrir að sýna valdhöfum í Washington óhóflega fylgispekt. Gæta sín á því að hún verði ekki álitin "kjölturakki Bush númer tvö", eftir Tony Blair. Og þótt Bush hafi boðið Merkel í heimsókn til sín í Hvíta húsið og opinberlega sé sagt að samskipti þeirra séu á mjög vinsamlegum nótum eru þau mjög ólíkindalegt vinapar. Bakgrunnur Merkel sem menntamanns í Austur-Þýzkalandi og frjálslyndar skoðanir hennar, svo sem varðandi réttindi samkynhneigðra, lætur það hljóma ótrúlega að hún eigi mikla persónulega samleið með hinum fróma George W. Alla vega má búast við því að pólitísk samleið þeirra verði betri en sú persónulega. En sú persónulega þó betri en Schröders og Bush. Auðunn Arnórsson - audunn@frettabladid.is
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun