Auðlindir á útsölu

Einungis hefur liðið rúmlega hálft ár frá því að mynduð var ríkisstjórn án þátttöku Sjálfstæðisflokks eða Framsóknarflokks, en það verður að teljast fádæmi í sögu lýðveldisins. Það er greinilegt að óþol þessara flokka eftir því að komast aftur á valdastóla er einnig fádæmalaust, en ekki má þó gleyma því að valdasetu þeirra er ekki enn að fullu lokið. Þeir sitja t.d. enn þá í meirihluta í borgarstjórn Reykjavíkur og verk þess meirihluta segja meira um stefnu flokkanna en mörg orð.

Íshokkísteingeit

Það stefnir í metfjölda fæðinga á þessu ári. Sjálf hef ég lagt eitt þeirra í púkkið og heyrt glens um kreppubörn og framlag mitt við afborganir af Icesave-inu. Ég þvertek fyrir allt slíkt enda dóttir mín fædd í janúar og því getin löngu fyrir mest allt krepputalið.

Sáningamaðurinn

Nú fer brátt í hönd tími fræsöfnunar hjá okkur sem höfum áhuga á svoleiðis föndri. Síðustu daga hefur maður haft augun hjá sér og skimað hvernig ástand er á plöntum sem eru teknar að sölna, hvort ekki sé kominn tími á að leggjast í gripdeildir. Þannig er eldliljutíminn við það að hefjast hjá mér.

Bifvélavirkinn

Þegar þess var minnst með pompi og prakt í júní síðastliðnum að sextíu og fimm ár voru liðin síðan innrásin var gerð í Normandí vakti það athygli að Sarkozy Frakklandsforseti skyldi einungis bjóða Obama, forseta Bandaríkjanna, til hátíðahaldanna en láta alveg undir höfuð leggjast að bjóða Elísabetu Englandsdrottningu. Um það varð þó ekki deilt að Englendingar áttu mjög stóran þátt í innrásinni ásamt Bandaríkjamönnum, bæði í undirbúningi hennar, sem fór fram að verulegu leyti í Englandi, í landgöngunni sjálfri og sókninni inn í meginland Evrópu.

Íslenskt kraftaverk

Það er auðvelt að hrífast með, þegar góð mál fá stuðning. Þannig var það um daginn þegar þjóðin gaf um fimmtíu milljónir fyrir hvíldarheimili handa krabbameinssjúkum börnum, fyrir utan lóðir, loforð um vinnu, efni og fleira sem að gagni má koma við að reisa slíkt hús. Kraftaverkaþjóð, var það sem kom upp í hugann að kvöldi loknu.

Ekki í mínu nafni

Þorkell Helgason skrifar um kjör aldraðra Margir kunna að halda af fyrirsögninni að greinarstúfur þessi fjalli um Icesave-málið. Svo er ekki – og þó. Alls kyns talsmenn aldraðra (eða „eldri borgara“ eins og það heitir á teprulegu máli) hafa undanfarið andmælt því að stjórnvöld hafa neyðst til að draga úr ríkisútgjöldum og afla tekna m.a. með því að auka skerðingu ellilífeyris vegna annarra tekna.

Raddir gærdagsins

Ögmundur Jónasson skrifar um orkumál og stjórnmálaumræðu Tveir gamlir stjórnmálajaxlar leggja undir sig leiðarsíðu Fréttablaðsins um helgina. Annar skrifar leiðara, hinn pólitíska fréttaskýringu. Leiðarahöfundurinn er fyrrverandi formaður Framsóknarflokksins, stjórnmálagreinandinn fyrrverandi formaður Sjálfstæðisflokksins. Einhvern veginn fannst mér skrif þeirrra beggja vera svolítið fyrrverandi.

Er úthald baklandsins á þrotum?

Viðbrögðin við OECD-skýrslunni varpa ágætu ljósi á glímutökin í pólitíkinni bæði milli flokka og ekki síður innan þeirra. Af þeim má einnig draga málefnalegar ályktanir um hvert stefnir.

Hafið þér ekið yfir Þingvallahraun?

Allir gera sér grein fyrir að óbyggðir landsins geyma ýmis verðmæti. Þar eru beitilönd, vatnsföll, jarðefni, fiskur og fuglar. Eitt sinn greru þar víðfeðmir skógar og kjarr. Líka er þar landslag og fjölbreyttar jarðmyndanir, sandar, jöklar og margt fleira.

Aðgerð sem kemur öllum til góða

Mánuðum saman hefur stór hópur landsmanna talað fyrir almennri leiðréttingu skulda og fer sá hópur stækkandi. Við sem tilheyrum þessum hópi höfum bent á að skuldarar eigi rétt á að komið sé til móts við eignabruna þeirra rétt eins og gert var gagnvart þeim sem áttu fjármagn á sparireikningum eða í peningamarkaðssjóðum bankanna sl. haust. Það var því ánægjulegt að sjá yfirlýsingar formanns félagsmálanefndar Alþingis og félagsmálaráðherra um nauðsyn þess að leiðrétta skuldastöðu almennings. Formaðurinn bætti því reyndar við að stjórnmálamenn hafi forðast að taka á skuldavanda heimilanna. Því get ég ekki verið sammála enda lögðu framsóknarmenn fram róttækar tillögur í þeim efnum þegar í febrúar sl.

Ostakarfa handa ósérhlífnum

Ást á sekum

Hinn 23. ágúst árið 1973 notaði Jan Erik Olsson bæjarleyfi sitt frá fangelsi til að ræna Kreditbankann í Stokkhólmi.

Nauðsynlegt að bregðast við

Mansal er talið þriðja umfangsmesta glæpastarfsemi í heiminum, á eftir vopna- og fíkniefnasölu. Augunum verður ekki lokað fyrir því að mansal viðgengst ekki bara úti í hinum stóra heimi heldur er það blákaldur raunveruleiki hér á Íslandi.

Frístundastrætó í Grafarvogi

Á fundi borgarstjórnar í fyrradag var tillaga Samfylkingar um frístundastrætó í Grafarvogi samþykkt einróma. Þetta er mikið hagsmunamál fyrir íbúa en í þessu stóra og barnmarga hverfi má ætla að í hverri viku séu um 15.000 ferðir farnar vegna frístundastarfs.

Tökum tillit til barna í umferðinni í vetur

Nú eru skólar byrjaðir og nokkur þúsund börn eru að stíga sín fyrstu skref í grunnskóla. Þegar við sjáum þessi börn og auðvitað mörg önnur á leiðinni í skólann hugsum við hlýlega til þeirra og vonum að hvert og eitt þeirra eigi ánægjulegan skóladag og góðan skólavetur. Það hvílir mikil ábyrgð á okkur fullorðna fólkinu að búa börnum okkar góða skóla og umhverfi sem býður upp á sem öruggastar leiðir.

Rósrauðir leigubílar

Dýravernd

Það er lítið fjallað um dýravernd á Íslandi. Dýraverndunarsamtökin hafa frá árinu 1959 verið í virku samstarfi við Norður­löndin. Það var ekki fyrr en 1994 sem komið var á lögum um rétt dýra á Íslandi.

Almennar afskriftir skulda

Ímyndum okkur að við röðum öllum heimilum landsins - um eitthundrað þúsund að tölu - upp í röð eftir því hve fjárhagslega stöndug þau eru. Við hefjum leikinn á að raða þeirri stöndugustu lengst til vinstri og svo koll af kolli - sú sem situr þá lengst til hægri er fjárhagslega í verstum málum. Því er haldið fram - af hluta ráðamanna - að um tveir þriðju heimila geti ráðið við sínar skuldbindingar. Það merkir að fyrstu 66.000 heimilin (talin frá vinstri) eru í þokkalegum málum.

Passaðu sólgleraugun þín

Aðeins hef ég einu sinni á ævinni rekist á íslenska ferðamenn á förnum vegi við Miðjarðar­hafið þótt ég hafi lengi alið þar manninn. Eins undarlegt og það kann að hljóma var það sársaukafull reynsla.

Meðan fjöldinn sefur

Í skjóli nætur hafa verið unnin spjöll á húsum á höfuðborgarsvæðinu. Einhver eða einhverjir þjóna lund sinni með þessum hætti.

Í anda Kennedy

Að loknum sumarfríum er daglegt líf að falla í reglubundinn farveg og haustið og veturinn handan við hornið.

Sjálfbærar nornaveiðar

Upp er risinn áhrifamikill hópur í samfélaginu sem trúir einlæglega á tilvist norna og vill leggja blátt bann við veiðum á þeim.

Kæri herra Skap ofsi

Nú hefur þú um nokkurt skeið stundað þá iðju að skvetta rauðri málningu á hús og bíla þeirra sem á einhvern hátt hafa tengst hinni íslensku útrás eða hinu íslenska bankahruni. Þetta gerir þú í skjóli nætur og lætur skapofsa þinn miskunnarlaust bitna á steindauðum hlutum þessa fólks. Nú ætla ég ekki að halda því fram að sumir af þessum einstaklingum eigi ekki skilið að láta skvetta einhverju á sig en hins vegar hefur það lítið að segja að skvetta í skjóli nætur á dauða hluti sem tryggðir eru bak og fyrir. Það er því eingöngu til þess fallið að valda okkur, almenningi, þér og mér, meira tjóni en orðið hefur.

Þjóðarskömmin

Þann 27. júlí síðastliðinn skýrði Morgunblaðið frá því, á forsíðu, að þróunarframlög Íslands yrðu skorin umtalsvert niður, og að þau yrðu langt fyrir neðan viðmið ESB. Nokkrar vikur hafa nú liðið og ég hef varla séð nokkur viðbrögð við þessari frétt, annaðhvort er flestum hér á Íslandi sama um þróunaraðstoð, eða þá að fréttin hefur drukknað í endalausum tíðindum af gjaldþrotum, Icesave, skuldum Íslands, fjármálamönnum með sviðna samvisku – ef þeir hafa þá samvisku. Framlag Íslands til þróunarríkja hefur ætíð verið vel undir því sem um hefur verið samið á alþjóðavettvangi, og samt höfum við verið í hópi ríkustu þjóða. Hvað skyldi það segja um hjartalag okkar?

Heimabrúk

Það er rétt hjá Steingrími J. Sigfússyni að orð Bjarna Benediktssonar um að ríkisstjórnin verði að segja af sér, fallist Bretar og Hollendingar ekki á fyrirvara Alþingis við Icesave-samningana, eru til heimabrúks í Valhöll. Þau þjónuðu ekki öðrum tilgangi en að vekja almennum sjálfstæðismönnum þá von í brjósti að ríkisstjórnin kynni að hrökklast frá á næstu vikum og að þeirra menn settust að völdum á ný.

Hressandi haustið

Það er farið að hausta. Þó að laufin séu ekki farin að falla ennþá ber golan með sér að stutt sé í næturfrostið. Loftið er svalt og hressandi og það ilmar allt öðruvísi en í sumar. Ef ná á að tína bláberin áður en þau skemmast þarf að hafa hraðar hendur. Skólarnir eru líka að byrja. Skólatöskur og pennaveski eru auglýst í gríð og erg í sjónvarpi og blöðum og lítið fólk með stórar töskur á bakinu er á ferðinni um allan bæ í flokkum. Fyrsti skóladagurinn er jafnan öruggt merki þess að sumarið sé liðið.

Icesave-frumvarpið til almennings

Icesave-frumvarpið er úr höndum Alþingis. Á www.kjosa.is er verið að safna undirskriftum við áskorun til forseta Íslands um að synja frumvarpinu staðfestingar þannig að almenningur geri út um málið í þjóðaratkvæða¬greiðslu. Meginrökin eru þríþætt:

Ráðleysi í stjórnarskrármálinu

Hljótt hefur verið á sumarþinginu um fjögur mál ríkisstjórnarinnar sem snerta stjórnskipunina, stjórnsýslu og kosningar. Öll lúta þau að verðugum viðfangsefnum þó að deila megi um efnistök í einstökum greinum.

Erlent fjármagn þarf til endurreisnar

Enginn vafi leikur á því að nýting endurnýjanlegra orkulinda hér á landi hefur á undanförnum áratugum bætt lífskjör íslensku þjóðarinnar og fært þjóðarbúinu dýrmætar framtíðareignir. Erlend fyrirtæki hafa fjárfest í orkufrekum iðnaði, sem greiðir góð laun og skapar margvísleg þjónustustörf að auki.

Íslensk prentlög eru úrelt

Allt frá því að Sigríður Rut Júlíusdóttir vann meiðyrðamál á hendur ritsjórum tímaritsins Hér og nú fyrir hönd Bubba Morthens hafa flóðgáttir lögsókna á prentmiðla opnast. Lögfræðingurinn Vilhjálm Hans Vilhjálmsson hefur nýtt sér veikleika prentlaganna sem Sigríður fann í Bubba málinu og límt hennar rökflutning á hin margvíslegustu mál en þó oft án árangurs.

Heilbrigð samkeppni

Árið 2003 seldi ríkissjóður Sementsverksmiðjuna hæstbjóðanda fyrir 68 milljónir króna. Kaupendur voru þrír með jafnan hlut, BM Vallá, Björgun og hið norska Norcem sem er í eigu eins stærsta sementsframleiðanda heims, Heidelberg Cement. Áður en til kom að kaupverðið væri reitt af hendi keypti ríkið til baka lítinn hlut í verksmiðjunni fyrir ríflega 500 milljónir króna! Þetta var auðvitað afar sérkennilegur gjörningur. Nettó söluverð Sementsverkmiðjunnar var því vel innan við mínus – segi og skrifa – 450 milljónir króna. Ríkið sumsé greiddi tæplega hálfan milljarð með verksmiðjunni, auk þess að taka á sig ýmsar aðrar skuldbindingar, þar á meðal lífeyrisréttindi. Þetta var sú forgjöf sem hið nýstofnaða fyrirtæki, Íslenskt sement – Sementsverksmiðjan, fékk til að geta stundað samkeppni gagnvart hinu danska Aalborg Portland á Íslandi. Þá var gerður samningur um sérkjör á raforkukaupum, auk þess sem verksmiðjan þarf ekki að greiða umhverfisskatt vegna útblásturs á CO2, þrátt fyrir að sementsframleiðendur í flestum löndum Evrópu þurfi að gera slíkt.

Taumhald á skepnum

Sú kenning hefur verið viðruð af og til undanfarna mánuði að í raun hafi ekkert verið að umgjörð viðskiptalífsins á Íslandi heldur hafi óvandaðir menn orðið þar of áhrifamiklir. Til þeirra megi rekja hrunið.

Vantar fleiri grunnskóla?

Meirihluti Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks í menntaráði Reykjavíkur samþykkti þann 26. ágúst sl. leyfi til reksturs Menntaskólans ehf., nýs einkarekins grunnskóla í Reykjavík. Fulltrúi Vinstri hreyfingarinnar - græns framboðs í menntaráði greiddi atkvæði gegn leyfisveitingunni. Afstaða VG endurspeglast í þeirri bókun sem lögð var fram við afgreiðslu málsins.

Lækningar og saga

Efnahagslíf heimsins hefur löngum markazt af miklum sveiflum. Í Bandaríkjunum gat framleiðsla á mann rokið upp um 10% eitt árið og hrapað um 5-10% önnur ár. Fjármálakreppur skullu á með 20 ára millibili eða þar um bil allar götur frá 1790 til 1929, þegar heimskreppan hélt innreið sína. Landsframleiðsla Bandaríkjanna skrapp saman um þriðjung 1929-33, og atvinnuleysi náði til fjórðungs mannaflans 1933. Evrópu reiddi engu betur af.

Stórslys í uppsiglingu á Suðurnesjum

Það er athyglisvert að á þeim tímum sem þjóðin þarf hvað mest á því að halda að glata ekki eigum sínum og auðlindum skuli standa fyrir dyrum í fullri alvöru að selja kanadísku einkafyrirtæki hlut í HS Orku - fyrirtæki sem sér um að veita grunnþjónustu til íbúa á Reykjanesi. Helstu rök þeirra sem vilja selja eru að auðlindirnar séu ekki framseldar til einkaaðila, heldur aðeins eignaréttur í framleiðslufyrirtækinu. Samt sem áður eignast hinn nýi eigandi afnot af auðlindinni til næstu 65 ára, framlengjanlegt til 65 ára í framhaldi af því.

Hagur barnanna er í húfi

Haustið er komið og grunnskólabörn sest á skólabekk. Rútínan færist yfir - hjá flestum. Enn glíma frístundaheimilin við mönnunar- og húsnæðisvanda sem gerir það að verkum að nokkur fjöldi barna er á biðlista. Þrátt fyrir að staðan á vinnumarkaði hafi gerbreyst frá síðasta ári og heilmikil vinna hafi átt sér stað hjá starfsfólki sviðanna til að fyrirbyggja vandann.

Erlent fjármagn - já takk

Kanadískt fyrirtæki Magma Energy hefur hug á að eignast 43% hlut til HS Orku. Sorgarsaga málsins nær allt til ársins 2006 þegar ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks veitti heimild fyrir sölu á 16% hlut ríkisins í Hitaveitu Suðurnesja (HS). Þrátt fyrir að auðlindirnar sjálfar væru þá í eigu fyrirtækisins, tryggði áðurnefnd ríkisstjórn að 16% hluturinn mætti ekki komast í hendur opinberra aðila. Þar með hófst einkavæðingarferli auðlinda hér á landi.

Fram í sviðsljósið

Tæp fjörutíu ár eru liðin frá fyrsta alþjóðlega stórmótinu í kvennaknattspyrnu. Það var árið 1971 í Mexíkó, þar sem haldin var óopinber heimsmeistarakeppni sterkustu landsliða þess tíma að viðstöddum tugum þúsunda áhorfenda. Þótt umgjörð mótsins hafi verið hin glæsilegasta, hefur knattspyrnuhreyfingin á liðnum árum kerfisbundið reynt að strika það út úr sögunni. Ástæðan er sú að á þessu fyrsta stórmóti, var kvennaknattspyrna öðrum þræði kynnt sem furðufyrirbæri til að skopast að. Keppt var með bleikum mörkum, leikmönnum var skipað að farða sig fyrir keppni og fjölmiðlar gerðu sér mat úr því að búningsklefar stúlknanna minntu helst á hárgreiðslu- og snyrtistofur.

Ábyrg efnanotkun

Efnaframleiðsla í heiminum hefur 400-faldast síðan 1930 og fer enn vaxandi. Afleiðingin er sú að allt í kringum okkur má finna margvísleg efni og efnasambönd sem geta borist í jarðveg, vatn og jafnvel safnast fyrir í mönnum og dýrum. Efni geta haft hættulega eiginleika, verið ertandi, ætandi og jafnvel eitruð og sýnt hefur verið fram á tengsl ýmissa efna við ákveðna sjúkdóma. Ríflega 100.000 efni og efnasambönd eru á markaði í dag og meirihluti þeirra hefur ekki þurft að fara í gegnum áhættumat. Til að bæta úr þessu hefur ný reglugerð, sem kallast REACH verið innleidd á Evrópska efnahagssvæðinu (EES). Hún tók gildi á Íslandi þann 6. júní 2008.

Námsgleði óskast

Í fyrrahaust fór sjónvarpsfréttamaður í Griffil og talaði við móður sem fannst dýrt að útbúa sex ára barnið sitt fyrir skólann. Blýantar voru dýrir, skólataskan líka og yddararnir keyrðu um þverbak. Barnið stóð þarna stóreygt hjá og ég velti því fyrir mér hvernig því liði undir þessum lestri. Það er eflaust gott að börn viti að hlutirnir kosti sitt en ekki get ég ímyndað mér að neinum fyndist gaman að sjá mömmu sína kaupa skóladótið með lunta og birtast síðan í sjónvarpinu í sama hamnum um kvöldið. Það á, jú, að vera gaman að byrja í skólanum.

Strandveiðar

Í sumar samþykkti Alþingi að leyfa strandveiðar sem ekki væru háðar því að menn ættu eða leigðu til sín kvóta. Það var fagnaðarefni.

Er afneitunin á enda?

Árni Páll Árnason félagsmálaráðherra hefur talað hvað mest gegn leiðréttingu skulda heimilanna og hugmyndum framsóknarmanna þess efnis. Það er þó alltaf ánægjulegt þegar menn snúa af villu síns vegar líkt og ráðherrann gerði í viðtali við Fréttablaðið um helgina. Þar sagði hann m.a.:

Afsakið meðan ég æli

Ákafamenn um afsökunarbeiðnir fara mikinn þessi dægrin. Varla er tekið það viðtal að viðmælandinn sé ekki krafinn um hvort hann telji sig skulda afsökunarbeiðni, eða hvort hann telji að einhverjir aðrir skuldi nú ekki slíkar beiðnir - og þá hverjir og hverjum. Fjármálaráðherra segir útrásar-víkinga eiga að biðjast afsökunar og nefnir Hreiðar Má. Sá telur sig ekki eiga að biðja þjóðina afsökunar og Hannes Hólmsteinn segir Steingrím eiga að biðjast afsökunar. Ögmundur telur síðan Hannes sjálfan eiga að biðjast afsökunar.

Að slökkva lífsneistann hjá fólki

Við upplifum margt sorglegt og mjög átakanlegt innan veggja Fjölskylduhjálpar Íslands.

Svo algjörlega úr takti við rest

Enn er ógjörningur að meta það fjárhagslega tjón sem hlaust af falli bankanna fyrir rúmum tíu mánuðum. Við vitum að gríðarlegir fjármunir töpuðust en í stóra samhenginu skiptir ekki öllu máli hve miklir nákvæmlega. Einhverjir munu samt dunda sér við það í framtíðinni að reikna dæmið til enda og þegar niðurstaðan liggur fyrir mun hún eflaust verða heimsmet.