Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar 2. október 2025 12:17 Á meðan Ísland tapar baráttunni við ríkisstyrkta offramleiðslu Kína á áli og kísil, horfa stærstu tæknifyrirtæki heims til landsins vegna grænnar orku. Við stöndum á tímamótum: Eigum við að halda áfram í vonlausri samkeppni eða grípa einstakt tækifæri til að verða leiðandi afl í gervigreindarbyltingunni? Tíminn til að velja er núna. Vonlaus barátta við Kína Staðreyndirnar tala sínu máli: Ísland getur aldrei keppt við Kína í framleiðslu á áli og kísil. Kína framleiðir yfir 60% af öllu áli heimsins – rúmlega 40 milljónir tonna á ári. Framleiðsla Íslands, 800–900 þúsund tonn, er aðeins 1,5% af heimsframleiðslunni – dropi í hafið. Þetta er ekki sanngjörn samkeppni heldur barátta við ofurefli. Kínversk stjórnvöld niðurgreiða sinn iðnað markvisst og hafa þannig þrýst heimsmarkaðsverði niður áratugum saman. Á sama tíma hafa Bandaríkin og Evrópusambandið gripið til verndartolla, 25–100%, til að verjast undirverðlagningu. Að halda áfram á þessari braut er ekki aðeins vonlaust – heldur sóun á dýrmætum tíma og orku. Heimurinn vill það sem við eigum Á meðan við festumst í iðnaði fortíðarinnar, keppast Google, Microsoft, Amazon og Meta við að tryggja sér það sem Ísland býr yfir: 100% græna orku. Þessi fyrirtæki fjárfesta milljörðum dollara árlega í gagnaver og gervigreindarverkefni sem krefjast endurnýjanlegrar orku. Ísland hefur allt sem þau leita að: Græna orku: Eina landið í heiminum með 100% endurnýjanlega raforkuframleiðslu. Náttúrulega kælingu: Lega landsins lækkar rekstrarkostnað gagnavera verulega. Tilbúna innviði: Ísland hefur þegar heimsklassa gagnaver og ljósleiðaratengingar með orkunýtni (PUE) sem er langt undir heimsmeðaltali. Fjárfestar hafa þegar séð ljósið. Fyrirtæki eins og Crusoe og Borealis Data Center hafa tryggt sér hundruð milljóna dollara í fjármögnun á Íslandi – og fleiri stór gervigreindarfyrirtæki eru á leiðinni. Spurningin er hvort við séum tilbúin að taka á móti þeim. Gríðarlegur ávinningur fyrir Ísland Skiptin úr áli og kísil yfir í gagnaver eru ekki aðeins rökrétt – þau eru þjóðhagslega og umhverfislega bráðnauðsynleg. Loftslagsáhrif: Með því að skipta út ál- og kísilverum fyrir gagnaver myndum við spara 1,5 milljón tonn af CO₂ árlega. Það eitt og sér nægir til að uppfylla þriðjung til helming af skuldbindingum Íslands í Parísarsáttmálanum fyrir 2030. Engin önnur einstök aðgerð hefði sambærileg áhrif. Efnahagsleg áhrif: Álframleiðsla nýtir 67% af allri raforku á Íslandi en skilar aðeins 5% af vergri landsframleiðslu. Gagnaver og gervigreindarvinnsla skila margfalt meiri verðmætasköpun fyrir hverja kílóvattstund. Þetta þýðir erlendar fjárfestingar, fleiri störf og hærri tekjur fyrir íslenskt samfélag. Fimmta iðnbyltingin bíður ekki Ísland er þegar í 5. sæti á heimsvísu í stafrænum breytingum og meðal fremstu þjóða í nýsköpun. Við höfum alla burði til að verða leiðandi afl í fimmtu iðnbyltingunni sem byggir á gervigreind, skammtatölvum og sjálfvirkni. En nú stendur allt á ákvörðun. Við getum haldið áfram að tapa fyrir Kína í iðnaði fortíðarinnar – eða nýtt einstaka stöðu okkar til að verða lykilþjóð í tækni framtíðarinnar. Tækifærið er hér. Það er gríðarlegt. En það bíður ekki að eilífu. Grípum það. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind – á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindar markþjálfi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Á meðan Ísland tapar baráttunni við ríkisstyrkta offramleiðslu Kína á áli og kísil, horfa stærstu tæknifyrirtæki heims til landsins vegna grænnar orku. Við stöndum á tímamótum: Eigum við að halda áfram í vonlausri samkeppni eða grípa einstakt tækifæri til að verða leiðandi afl í gervigreindarbyltingunni? Tíminn til að velja er núna. Vonlaus barátta við Kína Staðreyndirnar tala sínu máli: Ísland getur aldrei keppt við Kína í framleiðslu á áli og kísil. Kína framleiðir yfir 60% af öllu áli heimsins – rúmlega 40 milljónir tonna á ári. Framleiðsla Íslands, 800–900 þúsund tonn, er aðeins 1,5% af heimsframleiðslunni – dropi í hafið. Þetta er ekki sanngjörn samkeppni heldur barátta við ofurefli. Kínversk stjórnvöld niðurgreiða sinn iðnað markvisst og hafa þannig þrýst heimsmarkaðsverði niður áratugum saman. Á sama tíma hafa Bandaríkin og Evrópusambandið gripið til verndartolla, 25–100%, til að verjast undirverðlagningu. Að halda áfram á þessari braut er ekki aðeins vonlaust – heldur sóun á dýrmætum tíma og orku. Heimurinn vill það sem við eigum Á meðan við festumst í iðnaði fortíðarinnar, keppast Google, Microsoft, Amazon og Meta við að tryggja sér það sem Ísland býr yfir: 100% græna orku. Þessi fyrirtæki fjárfesta milljörðum dollara árlega í gagnaver og gervigreindarverkefni sem krefjast endurnýjanlegrar orku. Ísland hefur allt sem þau leita að: Græna orku: Eina landið í heiminum með 100% endurnýjanlega raforkuframleiðslu. Náttúrulega kælingu: Lega landsins lækkar rekstrarkostnað gagnavera verulega. Tilbúna innviði: Ísland hefur þegar heimsklassa gagnaver og ljósleiðaratengingar með orkunýtni (PUE) sem er langt undir heimsmeðaltali. Fjárfestar hafa þegar séð ljósið. Fyrirtæki eins og Crusoe og Borealis Data Center hafa tryggt sér hundruð milljóna dollara í fjármögnun á Íslandi – og fleiri stór gervigreindarfyrirtæki eru á leiðinni. Spurningin er hvort við séum tilbúin að taka á móti þeim. Gríðarlegur ávinningur fyrir Ísland Skiptin úr áli og kísil yfir í gagnaver eru ekki aðeins rökrétt – þau eru þjóðhagslega og umhverfislega bráðnauðsynleg. Loftslagsáhrif: Með því að skipta út ál- og kísilverum fyrir gagnaver myndum við spara 1,5 milljón tonn af CO₂ árlega. Það eitt og sér nægir til að uppfylla þriðjung til helming af skuldbindingum Íslands í Parísarsáttmálanum fyrir 2030. Engin önnur einstök aðgerð hefði sambærileg áhrif. Efnahagsleg áhrif: Álframleiðsla nýtir 67% af allri raforku á Íslandi en skilar aðeins 5% af vergri landsframleiðslu. Gagnaver og gervigreindarvinnsla skila margfalt meiri verðmætasköpun fyrir hverja kílóvattstund. Þetta þýðir erlendar fjárfestingar, fleiri störf og hærri tekjur fyrir íslenskt samfélag. Fimmta iðnbyltingin bíður ekki Ísland er þegar í 5. sæti á heimsvísu í stafrænum breytingum og meðal fremstu þjóða í nýsköpun. Við höfum alla burði til að verða leiðandi afl í fimmtu iðnbyltingunni sem byggir á gervigreind, skammtatölvum og sjálfvirkni. En nú stendur allt á ákvörðun. Við getum haldið áfram að tapa fyrir Kína í iðnaði fortíðarinnar – eða nýtt einstaka stöðu okkar til að verða lykilþjóð í tækni framtíðarinnar. Tækifærið er hér. Það er gríðarlegt. En það bíður ekki að eilífu. Grípum það. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind – á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindar markþjálfi.
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun