Gervigreind er ekki sannleiksvél – en við getum gert svörin traustari Sigvaldi Einarsson skrifar 19. ágúst 2025 11:00 Brynjólfur Þorvarðsson hefur rétt fyrir sér að gervigreind kolfellur þegar hún er notuð í einföldu spjalli: hún gleymir, ruglar og býr jafnvel til. En lausnin er ekki að afskrifa tæknina – heldur að nota hana í réttum ham og með vönduðum spurningum. Þannig verður hún ekki uppspunasmiðja, heldur traustur aðstoðarmaður. Í nýlegri grein á Vísi gagnrýndi Brynjólfur GPT-5 fyrir að geta ekki svarað einföldum spurningum eins og hverjir væru ráðherrar í ríkisstjórn Íslands. Það er rétt: svör gervigreindar geta innihaldið villur. En með skýru verklagi og smá kunnáttu í spurnarforritun er hægt að gera svörin mun traustari. Hverjir eru „hamirnir“ í gervigreind? Mikilvægt er að almenningur viti að svörin ráðast mjög af því í hvaða ham gervigreindin er notuð: Spjallhamur (chat mode): Byggir á innri minni líkansins. Oft úrelt og ótraust. Leitarhamur (search mode): Nýtir rauntímaleit í opinberum gögnum á netinu. Djúprannsóknarhamur (deep research mode): Fer dýpra, safnar heimildum, ber saman gögn og athugar samræmi. 👉 Ef við viljum fá traust svör, eigum við að nota leit eða djúprannsóknarham – ekki eingöngu spjallham. Hvað er spurnarforritun? „Spurnarforritun“ (prompting) er listin að spyrja rétt.Þetta er í raun „forritun með orðum“: hvernig þú setur upp spurninguna ræður gæðum svarsins. Léleg spurning: „Hverjir eru ráðherrar?“ Góð spurning: „Teldu upp alla ráðherra í ríkisstjórn Íslands miðað við 17. ágúst 2025 samkvæmt opinberum gögnum Stjórnarráðsins. Settu hlekk í heimild.“ Fyrirmyndar-prompt sem þú getur prófað Ef þú vilt prófa gervigreind í leitarham geturðu sett upp spurninguna á eftirfarandi hátt: Hlutverk: Þú ert staðreyndagreiningaraðili.Verkefni: Teldu upp núverandi ráðherra í ríkisstjórn Íslands miðað við 17. ágúst 2025.Reglur: Byggðu eingöngu á opinberum heimildum (t.d. Stjórnarráðið). Fyrir hvert nafn skal fylgja beint textabrot úr heimild og hlekkur í uppruna. Ef engin sönnun finnst skal svara með orðinu „Óvíst“. Fjöldi ráðherra í svarinu verður að stemma við fjölda í heimildinni. Niðurstaða Gervigreind er ekki sannleiksvél. Hún getur búið til sannfærandi en röng svör. En með: réttum ham (leit eða djúprannsókn), vandaðri spurnarforritun, og gagnrýnni hugsun, getum við fengið svör sem standast próf sannleikans. Lokaáskorun til lesenda Spurðu þig næst þegar þú notar gervigreind: „Í hvaða ham er hún núna?“ og „Hvernig er spurningin mín orðuð?“Prófaðu síðan að nota fyrirmyndar-promptið hér að ofan. Þú munt sjá muninn – og upplifa hvernig gervigreind getur breyst úr hættulegri uppspunasmiðju í traustan aðstoðarmann. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind – á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Mest lesið Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Sjá meira
Brynjólfur Þorvarðsson hefur rétt fyrir sér að gervigreind kolfellur þegar hún er notuð í einföldu spjalli: hún gleymir, ruglar og býr jafnvel til. En lausnin er ekki að afskrifa tæknina – heldur að nota hana í réttum ham og með vönduðum spurningum. Þannig verður hún ekki uppspunasmiðja, heldur traustur aðstoðarmaður. Í nýlegri grein á Vísi gagnrýndi Brynjólfur GPT-5 fyrir að geta ekki svarað einföldum spurningum eins og hverjir væru ráðherrar í ríkisstjórn Íslands. Það er rétt: svör gervigreindar geta innihaldið villur. En með skýru verklagi og smá kunnáttu í spurnarforritun er hægt að gera svörin mun traustari. Hverjir eru „hamirnir“ í gervigreind? Mikilvægt er að almenningur viti að svörin ráðast mjög af því í hvaða ham gervigreindin er notuð: Spjallhamur (chat mode): Byggir á innri minni líkansins. Oft úrelt og ótraust. Leitarhamur (search mode): Nýtir rauntímaleit í opinberum gögnum á netinu. Djúprannsóknarhamur (deep research mode): Fer dýpra, safnar heimildum, ber saman gögn og athugar samræmi. 👉 Ef við viljum fá traust svör, eigum við að nota leit eða djúprannsóknarham – ekki eingöngu spjallham. Hvað er spurnarforritun? „Spurnarforritun“ (prompting) er listin að spyrja rétt.Þetta er í raun „forritun með orðum“: hvernig þú setur upp spurninguna ræður gæðum svarsins. Léleg spurning: „Hverjir eru ráðherrar?“ Góð spurning: „Teldu upp alla ráðherra í ríkisstjórn Íslands miðað við 17. ágúst 2025 samkvæmt opinberum gögnum Stjórnarráðsins. Settu hlekk í heimild.“ Fyrirmyndar-prompt sem þú getur prófað Ef þú vilt prófa gervigreind í leitarham geturðu sett upp spurninguna á eftirfarandi hátt: Hlutverk: Þú ert staðreyndagreiningaraðili.Verkefni: Teldu upp núverandi ráðherra í ríkisstjórn Íslands miðað við 17. ágúst 2025.Reglur: Byggðu eingöngu á opinberum heimildum (t.d. Stjórnarráðið). Fyrir hvert nafn skal fylgja beint textabrot úr heimild og hlekkur í uppruna. Ef engin sönnun finnst skal svara með orðinu „Óvíst“. Fjöldi ráðherra í svarinu verður að stemma við fjölda í heimildinni. Niðurstaða Gervigreind er ekki sannleiksvél. Hún getur búið til sannfærandi en röng svör. En með: réttum ham (leit eða djúprannsókn), vandaðri spurnarforritun, og gagnrýnni hugsun, getum við fengið svör sem standast próf sannleikans. Lokaáskorun til lesenda Spurðu þig næst þegar þú notar gervigreind: „Í hvaða ham er hún núna?“ og „Hvernig er spurningin mín orðuð?“Prófaðu síðan að nota fyrirmyndar-promptið hér að ofan. Þú munt sjá muninn – og upplifa hvernig gervigreind getur breyst úr hættulegri uppspunasmiðju í traustan aðstoðarmann. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind – á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur.
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun