Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar 23. apríl 2025 10:30 Nýlega birtist greinin „Fjárfestum í hjúkrun“ eftir Ólaf Guðbjörn Skúlason, framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítala. Þar kemur m.a. fram hversu mikilvægt það er að tryggja viðunandi mönnun hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða innan spítalans. Auðvitað taka allir undir slíkt markmið og höfum við hjá Sjúkraliðafélaginu talað okkur hás undanfarin misseri um mikilvægi mönnunar. Það er erfitt að vera ósammála slíkum sjónarmiðum. Við þurfum öflugri stuðning, hærri laun, bætt vinnuumhverfi og stefnu sem miðar að því að tryggja langtímaaðsókn í hjúkrunar- og sjúkraliðanám og starfsánægju þeirra sem fyrir eru í faginu. En í þessari umræðu, sem oft hefur tilhneigingu til að einblína einvörðungu á hjúkrunarfræðinga sem vissulega gegna lykilhlutverki, gleymist stundum annað fagfólk innan heilbrigðiskerfisins sem standa einnig í framlínu umönnunar. Þar ber hæst að nefna sjúkraliða. Það er hins vegar fagnaðarefni að í umræddri grein er mikilvægi sjúkraliða dregið fram. Hins vegar neyðist ég í þessu ljósi til að gagnrýna Landspítalann fyrir eitt veigamikið atriði. Hér er ég að tala um þann hóp sjúkraliða sem hefur lokið eða er að ljúka diplómanámi frá Háskólanum á Akureyri, sem veitir sérhæfða þekkingu í m.a. öldrunarhjúkrun og geðheilbrigðisþjónustu. Þetta eru þau tvö svið sem ítrekað er kallað eftir betri þjónustu innan spítalans. Diplómanám fyrir sjúkraliða er eitt mikilvægasta skrefið sem stigið hefur verið í átt að faglegri uppbyggingu sjúkraliðastarfsins á síðari árum. Þetta nám býður sjúkraliðum upp á dýpri innsýn í heildræna hjúkrun, hagnýta geðheilbrigðisþjónustu og nýjustu strauma í umönnun aldraðra og fólks með langvinna sjúkdóma. Í ljósi þess hve margir sjúkraliðar vinna náið með sjúklingum er þessi sérhæfing afar mikilvæg. Hvað gerist eftir námið? En hvað gerist þegar sjúkraliðar ljúka þessu námi? Í of mörgum tilvikum, lítið sem ekkert. Starfslýsingar breytast ekki, laun hækka ekki, störfin verða ekki til og nýja þekkingin er hvorki viðurkennd né nýtt. Þetta á sér stað ekki síst á stærstu heilbrigðisstofnun landsins, Landspítalanum. Þrátt fyrir að þessi stofnun sé leiðandi innan heilbrigðiskerfisins, hefur hún hingað til verið afar treg til að viðurkenna þetta menntunarstig og færni þessara einstaklinga með formlegum hætti. Það er ekki aðeins óréttlát afstaða gagnvart fagfólki sem hefur lagt tíma, fyrirhöfn og fjármagn í að mennta sig frekar. Hún er einnig skaðleg fyrir heilbrigðiskerfið sjálft. Ef við erum alvara með að fjárfesta í heilbrigðisþjónustu, þá verðum við að horfa til heildarinnar. Það gengur ekki að hvetja fólk til náms og síðan hunsa afleiðingarnar. Ef diplómanám sjúkraliða er ekki virt í starfi, þá erum við að senda tvíræð skilaboð: „Við viljum hæfari starfsmenn, en við erum ekki tilbúin að umbuna þeim fyrir hæfni sína.“ Þetta er alvarlegt kerfisvandamál. Það hefur bein áhrif á starfsánægju, starfsöryggi og til lengri tíma einnig á aðsókn í störf innan sjúkraliðastéttarinnar. Þegar fólk sér að meiri menntun leiðir ekki til aukinna tækifæra né virðingar í starfi, minnkar hvati til framþróunar og brottfall eykst. Auk þess er þekking sjúkraliða með diplómanám ekki bara einhver „lúxus“. Hún getur skipt sköpum fyrir gæði þjónustunnar. Sérhæfing í öldrunarhjúkrun, geðheilbrigði og sérhæfðri hjúkrun getur létt álagi af hjúkrunarfræðingum og læknum, stutt betur við fjölskyldur og aukið samfellu í þjónustu við viðkvæma hópa sem er einmitt það sem heilbrigðisstefna stjórnvalda segist leggja áherslu á. Hvað þarf að gera? Það þarf þrjú meginatriði til að rétta af þessa stöðu: Í fyrsta lagi verða Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir að endurskoða starfslýsingar og búa til „raunverulega starfsþróun“ og „stöður“ sem endurspegla aukna menntun og sérhæfingu sjúkraliða. Þetta þarf að fylgja með viðeigandi hækkun í launum og ábyrgð. Stjórnvöld hafa nú þegar viðurkennt þennan hóp sérhæfðra sjúkraliða með sérstakri reglugerðarbreytingu en núna þurfa stofnanir, og ekki síst Landspítalinn að fylgja því eftir. Í annan stað þarf aðgerðaáætlun um samþættingu nýrrar þekkingar. Stofnanir þurfa að vinna markvisst að því að nýta hæfni sérhæfðu sjúkraliðanna. Það þýðir að skipuleggja teymisvinnu betur, nýta sjúkraliða í greiningu, eftirfylgd og endurhæfingu, og styðja við þá í símenntun og faglegu rými. Í þriðja lagi verður samvinna hjúkrunarfræðinga, lækna, sjúkraliða og annarra heilbrigðisstarfsmanna að byggja á gagnkvæmri virðingu. Við getum ekki byggt sterkt kerfi á stéttaskiptingu þar sem sumar raddir eru meira metnar en aðrar. Allir þurfa að fá tækifæri til að leggja sitt af mörkum. Fjárfestum í öllu fagfólki hjúkrunar Það er rétt að við þurfum að fjárfesta í hjúkrun eins og framkvæmdstjóri hjúkrunar á Landspítala kallaði eftir í grein sinni. En það má ekki verða að þröngri sýn. Við verðum að fjárfesta í öllu því fagfólki sem sinnir hjúkrun, þ.m.t. hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og sjúkraliðum með viðbótarmenntun. Það er lágmarkskrafa að Landspítalinn nýti þann mannauð sem nú þegar er til staðar og viðurkenni diplómanám sjúkraliða. Landspítali og aðrar heilbrigðisstofnanir þurfa að taka frumkvæði, ekki vera eftirbátar. Það krefst hugrekkis, skipulagningar og virðingar fyrir þeim sem þjóna sjúklingum dag hvern með fagmennsku, færni og síaukinni hæfni. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sandra B. Franks Landspítalinn Mest lesið Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Skoðun Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Sjá meira
Nýlega birtist greinin „Fjárfestum í hjúkrun“ eftir Ólaf Guðbjörn Skúlason, framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítala. Þar kemur m.a. fram hversu mikilvægt það er að tryggja viðunandi mönnun hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða innan spítalans. Auðvitað taka allir undir slíkt markmið og höfum við hjá Sjúkraliðafélaginu talað okkur hás undanfarin misseri um mikilvægi mönnunar. Það er erfitt að vera ósammála slíkum sjónarmiðum. Við þurfum öflugri stuðning, hærri laun, bætt vinnuumhverfi og stefnu sem miðar að því að tryggja langtímaaðsókn í hjúkrunar- og sjúkraliðanám og starfsánægju þeirra sem fyrir eru í faginu. En í þessari umræðu, sem oft hefur tilhneigingu til að einblína einvörðungu á hjúkrunarfræðinga sem vissulega gegna lykilhlutverki, gleymist stundum annað fagfólk innan heilbrigðiskerfisins sem standa einnig í framlínu umönnunar. Þar ber hæst að nefna sjúkraliða. Það er hins vegar fagnaðarefni að í umræddri grein er mikilvægi sjúkraliða dregið fram. Hins vegar neyðist ég í þessu ljósi til að gagnrýna Landspítalann fyrir eitt veigamikið atriði. Hér er ég að tala um þann hóp sjúkraliða sem hefur lokið eða er að ljúka diplómanámi frá Háskólanum á Akureyri, sem veitir sérhæfða þekkingu í m.a. öldrunarhjúkrun og geðheilbrigðisþjónustu. Þetta eru þau tvö svið sem ítrekað er kallað eftir betri þjónustu innan spítalans. Diplómanám fyrir sjúkraliða er eitt mikilvægasta skrefið sem stigið hefur verið í átt að faglegri uppbyggingu sjúkraliðastarfsins á síðari árum. Þetta nám býður sjúkraliðum upp á dýpri innsýn í heildræna hjúkrun, hagnýta geðheilbrigðisþjónustu og nýjustu strauma í umönnun aldraðra og fólks með langvinna sjúkdóma. Í ljósi þess hve margir sjúkraliðar vinna náið með sjúklingum er þessi sérhæfing afar mikilvæg. Hvað gerist eftir námið? En hvað gerist þegar sjúkraliðar ljúka þessu námi? Í of mörgum tilvikum, lítið sem ekkert. Starfslýsingar breytast ekki, laun hækka ekki, störfin verða ekki til og nýja þekkingin er hvorki viðurkennd né nýtt. Þetta á sér stað ekki síst á stærstu heilbrigðisstofnun landsins, Landspítalanum. Þrátt fyrir að þessi stofnun sé leiðandi innan heilbrigðiskerfisins, hefur hún hingað til verið afar treg til að viðurkenna þetta menntunarstig og færni þessara einstaklinga með formlegum hætti. Það er ekki aðeins óréttlát afstaða gagnvart fagfólki sem hefur lagt tíma, fyrirhöfn og fjármagn í að mennta sig frekar. Hún er einnig skaðleg fyrir heilbrigðiskerfið sjálft. Ef við erum alvara með að fjárfesta í heilbrigðisþjónustu, þá verðum við að horfa til heildarinnar. Það gengur ekki að hvetja fólk til náms og síðan hunsa afleiðingarnar. Ef diplómanám sjúkraliða er ekki virt í starfi, þá erum við að senda tvíræð skilaboð: „Við viljum hæfari starfsmenn, en við erum ekki tilbúin að umbuna þeim fyrir hæfni sína.“ Þetta er alvarlegt kerfisvandamál. Það hefur bein áhrif á starfsánægju, starfsöryggi og til lengri tíma einnig á aðsókn í störf innan sjúkraliðastéttarinnar. Þegar fólk sér að meiri menntun leiðir ekki til aukinna tækifæra né virðingar í starfi, minnkar hvati til framþróunar og brottfall eykst. Auk þess er þekking sjúkraliða með diplómanám ekki bara einhver „lúxus“. Hún getur skipt sköpum fyrir gæði þjónustunnar. Sérhæfing í öldrunarhjúkrun, geðheilbrigði og sérhæfðri hjúkrun getur létt álagi af hjúkrunarfræðingum og læknum, stutt betur við fjölskyldur og aukið samfellu í þjónustu við viðkvæma hópa sem er einmitt það sem heilbrigðisstefna stjórnvalda segist leggja áherslu á. Hvað þarf að gera? Það þarf þrjú meginatriði til að rétta af þessa stöðu: Í fyrsta lagi verða Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir að endurskoða starfslýsingar og búa til „raunverulega starfsþróun“ og „stöður“ sem endurspegla aukna menntun og sérhæfingu sjúkraliða. Þetta þarf að fylgja með viðeigandi hækkun í launum og ábyrgð. Stjórnvöld hafa nú þegar viðurkennt þennan hóp sérhæfðra sjúkraliða með sérstakri reglugerðarbreytingu en núna þurfa stofnanir, og ekki síst Landspítalinn að fylgja því eftir. Í annan stað þarf aðgerðaáætlun um samþættingu nýrrar þekkingar. Stofnanir þurfa að vinna markvisst að því að nýta hæfni sérhæfðu sjúkraliðanna. Það þýðir að skipuleggja teymisvinnu betur, nýta sjúkraliða í greiningu, eftirfylgd og endurhæfingu, og styðja við þá í símenntun og faglegu rými. Í þriðja lagi verður samvinna hjúkrunarfræðinga, lækna, sjúkraliða og annarra heilbrigðisstarfsmanna að byggja á gagnkvæmri virðingu. Við getum ekki byggt sterkt kerfi á stéttaskiptingu þar sem sumar raddir eru meira metnar en aðrar. Allir þurfa að fá tækifæri til að leggja sitt af mörkum. Fjárfestum í öllu fagfólki hjúkrunar Það er rétt að við þurfum að fjárfesta í hjúkrun eins og framkvæmdstjóri hjúkrunar á Landspítala kallaði eftir í grein sinni. En það má ekki verða að þröngri sýn. Við verðum að fjárfesta í öllu því fagfólki sem sinnir hjúkrun, þ.m.t. hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og sjúkraliðum með viðbótarmenntun. Það er lágmarkskrafa að Landspítalinn nýti þann mannauð sem nú þegar er til staðar og viðurkenni diplómanám sjúkraliða. Landspítali og aðrar heilbrigðisstofnanir þurfa að taka frumkvæði, ekki vera eftirbátar. Það krefst hugrekkis, skipulagningar og virðingar fyrir þeim sem þjóna sjúklingum dag hvern með fagmennsku, færni og síaukinni hæfni. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands.
Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir skrifar
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar