Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar 23. apríl 2025 10:30 Nýlega birtist greinin „Fjárfestum í hjúkrun“ eftir Ólaf Guðbjörn Skúlason, framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítala. Þar kemur m.a. fram hversu mikilvægt það er að tryggja viðunandi mönnun hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða innan spítalans. Auðvitað taka allir undir slíkt markmið og höfum við hjá Sjúkraliðafélaginu talað okkur hás undanfarin misseri um mikilvægi mönnunar. Það er erfitt að vera ósammála slíkum sjónarmiðum. Við þurfum öflugri stuðning, hærri laun, bætt vinnuumhverfi og stefnu sem miðar að því að tryggja langtímaaðsókn í hjúkrunar- og sjúkraliðanám og starfsánægju þeirra sem fyrir eru í faginu. En í þessari umræðu, sem oft hefur tilhneigingu til að einblína einvörðungu á hjúkrunarfræðinga sem vissulega gegna lykilhlutverki, gleymist stundum annað fagfólk innan heilbrigðiskerfisins sem standa einnig í framlínu umönnunar. Þar ber hæst að nefna sjúkraliða. Það er hins vegar fagnaðarefni að í umræddri grein er mikilvægi sjúkraliða dregið fram. Hins vegar neyðist ég í þessu ljósi til að gagnrýna Landspítalann fyrir eitt veigamikið atriði. Hér er ég að tala um þann hóp sjúkraliða sem hefur lokið eða er að ljúka diplómanámi frá Háskólanum á Akureyri, sem veitir sérhæfða þekkingu í m.a. öldrunarhjúkrun og geðheilbrigðisþjónustu. Þetta eru þau tvö svið sem ítrekað er kallað eftir betri þjónustu innan spítalans. Diplómanám fyrir sjúkraliða er eitt mikilvægasta skrefið sem stigið hefur verið í átt að faglegri uppbyggingu sjúkraliðastarfsins á síðari árum. Þetta nám býður sjúkraliðum upp á dýpri innsýn í heildræna hjúkrun, hagnýta geðheilbrigðisþjónustu og nýjustu strauma í umönnun aldraðra og fólks með langvinna sjúkdóma. Í ljósi þess hve margir sjúkraliðar vinna náið með sjúklingum er þessi sérhæfing afar mikilvæg. Hvað gerist eftir námið? En hvað gerist þegar sjúkraliðar ljúka þessu námi? Í of mörgum tilvikum, lítið sem ekkert. Starfslýsingar breytast ekki, laun hækka ekki, störfin verða ekki til og nýja þekkingin er hvorki viðurkennd né nýtt. Þetta á sér stað ekki síst á stærstu heilbrigðisstofnun landsins, Landspítalanum. Þrátt fyrir að þessi stofnun sé leiðandi innan heilbrigðiskerfisins, hefur hún hingað til verið afar treg til að viðurkenna þetta menntunarstig og færni þessara einstaklinga með formlegum hætti. Það er ekki aðeins óréttlát afstaða gagnvart fagfólki sem hefur lagt tíma, fyrirhöfn og fjármagn í að mennta sig frekar. Hún er einnig skaðleg fyrir heilbrigðiskerfið sjálft. Ef við erum alvara með að fjárfesta í heilbrigðisþjónustu, þá verðum við að horfa til heildarinnar. Það gengur ekki að hvetja fólk til náms og síðan hunsa afleiðingarnar. Ef diplómanám sjúkraliða er ekki virt í starfi, þá erum við að senda tvíræð skilaboð: „Við viljum hæfari starfsmenn, en við erum ekki tilbúin að umbuna þeim fyrir hæfni sína.“ Þetta er alvarlegt kerfisvandamál. Það hefur bein áhrif á starfsánægju, starfsöryggi og til lengri tíma einnig á aðsókn í störf innan sjúkraliðastéttarinnar. Þegar fólk sér að meiri menntun leiðir ekki til aukinna tækifæra né virðingar í starfi, minnkar hvati til framþróunar og brottfall eykst. Auk þess er þekking sjúkraliða með diplómanám ekki bara einhver „lúxus“. Hún getur skipt sköpum fyrir gæði þjónustunnar. Sérhæfing í öldrunarhjúkrun, geðheilbrigði og sérhæfðri hjúkrun getur létt álagi af hjúkrunarfræðingum og læknum, stutt betur við fjölskyldur og aukið samfellu í þjónustu við viðkvæma hópa sem er einmitt það sem heilbrigðisstefna stjórnvalda segist leggja áherslu á. Hvað þarf að gera? Það þarf þrjú meginatriði til að rétta af þessa stöðu: Í fyrsta lagi verða Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir að endurskoða starfslýsingar og búa til „raunverulega starfsþróun“ og „stöður“ sem endurspegla aukna menntun og sérhæfingu sjúkraliða. Þetta þarf að fylgja með viðeigandi hækkun í launum og ábyrgð. Stjórnvöld hafa nú þegar viðurkennt þennan hóp sérhæfðra sjúkraliða með sérstakri reglugerðarbreytingu en núna þurfa stofnanir, og ekki síst Landspítalinn að fylgja því eftir. Í annan stað þarf aðgerðaáætlun um samþættingu nýrrar þekkingar. Stofnanir þurfa að vinna markvisst að því að nýta hæfni sérhæfðu sjúkraliðanna. Það þýðir að skipuleggja teymisvinnu betur, nýta sjúkraliða í greiningu, eftirfylgd og endurhæfingu, og styðja við þá í símenntun og faglegu rými. Í þriðja lagi verður samvinna hjúkrunarfræðinga, lækna, sjúkraliða og annarra heilbrigðisstarfsmanna að byggja á gagnkvæmri virðingu. Við getum ekki byggt sterkt kerfi á stéttaskiptingu þar sem sumar raddir eru meira metnar en aðrar. Allir þurfa að fá tækifæri til að leggja sitt af mörkum. Fjárfestum í öllu fagfólki hjúkrunar Það er rétt að við þurfum að fjárfesta í hjúkrun eins og framkvæmdstjóri hjúkrunar á Landspítala kallaði eftir í grein sinni. En það má ekki verða að þröngri sýn. Við verðum að fjárfesta í öllu því fagfólki sem sinnir hjúkrun, þ.m.t. hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og sjúkraliðum með viðbótarmenntun. Það er lágmarkskrafa að Landspítalinn nýti þann mannauð sem nú þegar er til staðar og viðurkenni diplómanám sjúkraliða. Landspítali og aðrar heilbrigðisstofnanir þurfa að taka frumkvæði, ekki vera eftirbátar. Það krefst hugrekkis, skipulagningar og virðingar fyrir þeim sem þjóna sjúklingum dag hvern með fagmennsku, færni og síaukinni hæfni. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sandra B. Franks Landspítalinn Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Bætt dagsbirta í Svansvottuðum byggingum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Nýlega birtist greinin „Fjárfestum í hjúkrun“ eftir Ólaf Guðbjörn Skúlason, framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítala. Þar kemur m.a. fram hversu mikilvægt það er að tryggja viðunandi mönnun hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða innan spítalans. Auðvitað taka allir undir slíkt markmið og höfum við hjá Sjúkraliðafélaginu talað okkur hás undanfarin misseri um mikilvægi mönnunar. Það er erfitt að vera ósammála slíkum sjónarmiðum. Við þurfum öflugri stuðning, hærri laun, bætt vinnuumhverfi og stefnu sem miðar að því að tryggja langtímaaðsókn í hjúkrunar- og sjúkraliðanám og starfsánægju þeirra sem fyrir eru í faginu. En í þessari umræðu, sem oft hefur tilhneigingu til að einblína einvörðungu á hjúkrunarfræðinga sem vissulega gegna lykilhlutverki, gleymist stundum annað fagfólk innan heilbrigðiskerfisins sem standa einnig í framlínu umönnunar. Þar ber hæst að nefna sjúkraliða. Það er hins vegar fagnaðarefni að í umræddri grein er mikilvægi sjúkraliða dregið fram. Hins vegar neyðist ég í þessu ljósi til að gagnrýna Landspítalann fyrir eitt veigamikið atriði. Hér er ég að tala um þann hóp sjúkraliða sem hefur lokið eða er að ljúka diplómanámi frá Háskólanum á Akureyri, sem veitir sérhæfða þekkingu í m.a. öldrunarhjúkrun og geðheilbrigðisþjónustu. Þetta eru þau tvö svið sem ítrekað er kallað eftir betri þjónustu innan spítalans. Diplómanám fyrir sjúkraliða er eitt mikilvægasta skrefið sem stigið hefur verið í átt að faglegri uppbyggingu sjúkraliðastarfsins á síðari árum. Þetta nám býður sjúkraliðum upp á dýpri innsýn í heildræna hjúkrun, hagnýta geðheilbrigðisþjónustu og nýjustu strauma í umönnun aldraðra og fólks með langvinna sjúkdóma. Í ljósi þess hve margir sjúkraliðar vinna náið með sjúklingum er þessi sérhæfing afar mikilvæg. Hvað gerist eftir námið? En hvað gerist þegar sjúkraliðar ljúka þessu námi? Í of mörgum tilvikum, lítið sem ekkert. Starfslýsingar breytast ekki, laun hækka ekki, störfin verða ekki til og nýja þekkingin er hvorki viðurkennd né nýtt. Þetta á sér stað ekki síst á stærstu heilbrigðisstofnun landsins, Landspítalanum. Þrátt fyrir að þessi stofnun sé leiðandi innan heilbrigðiskerfisins, hefur hún hingað til verið afar treg til að viðurkenna þetta menntunarstig og færni þessara einstaklinga með formlegum hætti. Það er ekki aðeins óréttlát afstaða gagnvart fagfólki sem hefur lagt tíma, fyrirhöfn og fjármagn í að mennta sig frekar. Hún er einnig skaðleg fyrir heilbrigðiskerfið sjálft. Ef við erum alvara með að fjárfesta í heilbrigðisþjónustu, þá verðum við að horfa til heildarinnar. Það gengur ekki að hvetja fólk til náms og síðan hunsa afleiðingarnar. Ef diplómanám sjúkraliða er ekki virt í starfi, þá erum við að senda tvíræð skilaboð: „Við viljum hæfari starfsmenn, en við erum ekki tilbúin að umbuna þeim fyrir hæfni sína.“ Þetta er alvarlegt kerfisvandamál. Það hefur bein áhrif á starfsánægju, starfsöryggi og til lengri tíma einnig á aðsókn í störf innan sjúkraliðastéttarinnar. Þegar fólk sér að meiri menntun leiðir ekki til aukinna tækifæra né virðingar í starfi, minnkar hvati til framþróunar og brottfall eykst. Auk þess er þekking sjúkraliða með diplómanám ekki bara einhver „lúxus“. Hún getur skipt sköpum fyrir gæði þjónustunnar. Sérhæfing í öldrunarhjúkrun, geðheilbrigði og sérhæfðri hjúkrun getur létt álagi af hjúkrunarfræðingum og læknum, stutt betur við fjölskyldur og aukið samfellu í þjónustu við viðkvæma hópa sem er einmitt það sem heilbrigðisstefna stjórnvalda segist leggja áherslu á. Hvað þarf að gera? Það þarf þrjú meginatriði til að rétta af þessa stöðu: Í fyrsta lagi verða Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir að endurskoða starfslýsingar og búa til „raunverulega starfsþróun“ og „stöður“ sem endurspegla aukna menntun og sérhæfingu sjúkraliða. Þetta þarf að fylgja með viðeigandi hækkun í launum og ábyrgð. Stjórnvöld hafa nú þegar viðurkennt þennan hóp sérhæfðra sjúkraliða með sérstakri reglugerðarbreytingu en núna þurfa stofnanir, og ekki síst Landspítalinn að fylgja því eftir. Í annan stað þarf aðgerðaáætlun um samþættingu nýrrar þekkingar. Stofnanir þurfa að vinna markvisst að því að nýta hæfni sérhæfðu sjúkraliðanna. Það þýðir að skipuleggja teymisvinnu betur, nýta sjúkraliða í greiningu, eftirfylgd og endurhæfingu, og styðja við þá í símenntun og faglegu rými. Í þriðja lagi verður samvinna hjúkrunarfræðinga, lækna, sjúkraliða og annarra heilbrigðisstarfsmanna að byggja á gagnkvæmri virðingu. Við getum ekki byggt sterkt kerfi á stéttaskiptingu þar sem sumar raddir eru meira metnar en aðrar. Allir þurfa að fá tækifæri til að leggja sitt af mörkum. Fjárfestum í öllu fagfólki hjúkrunar Það er rétt að við þurfum að fjárfesta í hjúkrun eins og framkvæmdstjóri hjúkrunar á Landspítala kallaði eftir í grein sinni. En það má ekki verða að þröngri sýn. Við verðum að fjárfesta í öllu því fagfólki sem sinnir hjúkrun, þ.m.t. hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og sjúkraliðum með viðbótarmenntun. Það er lágmarkskrafa að Landspítalinn nýti þann mannauð sem nú þegar er til staðar og viðurkenni diplómanám sjúkraliða. Landspítali og aðrar heilbrigðisstofnanir þurfa að taka frumkvæði, ekki vera eftirbátar. Það krefst hugrekkis, skipulagningar og virðingar fyrir þeim sem þjóna sjúklingum dag hvern með fagmennsku, færni og síaukinni hæfni. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands.
Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar