Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar 16. apríl 2025 18:00 Umræðan um menntun á Íslandi snýst oft á tíðum um sömu þættina aftur og aftur. Reglulega heyrast raddir með eða á móti samræmdum prófum, símanotkun, mælingum á námsárangri og umræðum um agaleysi í skólum. Þetta eru vissulega mikilvæg mál, en gæti verið að við séum að missa af aðalatriðinu? Hvað ef við færum umræðuna lengra og veltum því fyrir okkur hvað það er raunverulega sem við viljum að nemendur læri og hvernig við getum tryggt að hver nemandi fái að þróast í takt við sína eigin getu og áhugasvið? Hvað ef það sem við ættum að vera að ræða er hvernig við getum undirbúið börnin okkar sem best fyrir framtíð þar sem tækni eins og gervigreind mun leika lykilhlutverk? Af hverju erum við föst í umræðu um samræmd próf og mælingar? Samræmd próf eru byggð á þeirri gömlu hugmynd að allir nemendur þurfi að sanna getu sína á sama tíma, með sama prófinu. En eru þau raunverulega að sýna það sem skiptir máli? Er ekki líklegra að þau séu einfaldlega að meta getu til að taka próf? Færnismat, sem nú er í innleiðingu í íslenskum skólum, er mikilvægt skref í átt að framtíðarlausn – því það leggur grunn að einstaklingsmiðuðu, gagnadrifnu námi þar sem gervigreind getur blómstrað. Þetta er frábært skref í átt að því að búa til kerfi þar sem gervigreind getur hjálpað okkur að gera kennslu enn skilvirkari og persónulegri. Hvað þurfum við að ræða í staðinn? Það sem skiptir máli er hvernig við búum nemendur undir að takast á við raunveruleg verkefni, nýta gagnrýna hugsun, sýna frumkvæði, samvinnu og sköpun. Þetta eru færniþættir sem verða enn mikilvægari í heimi sem mótast af gervigreind. Gervigreind er ekki bara fyrir þá nemendur sem eru eftir á í námi. Þvert á móti gagnast hún jafnt þeim sem eru afburðanemendur. Hún getur stytt námstíma, veitt einstaklingsmiðaðar áskoranir og aukið dýpt og breidd námsins. Þetta hefði ég gjarnan viljað sjá á minni skólagöngu, þar sem mörg tækifæri fóru fram hjá mér einmitt vegna þess að ég þurfti að fylgja sömu námsskrá og allir aðrir. Dæmi um skóla sem eru þegar byrjaðir Skólar eins og Alpha School í Bandaríkjunum og Squirrel AI í Kína eru góð dæmi um hvernig gervigreind getur umbreytt skólastarfi. Þar er námsefni sniðið sérstaklega að þörfum hvers nemanda. Nemendur hjá Alpha School ljúka bóklegu námi á tveimur klukkustundum á dag og nýta síðan tímann sem sparast í skapandi verkefni, lífsleikni og færni sem undirbýr þau fyrir framtíðina og bætir líðan í skólanum. Skref sem við þurfum að taka nú þegar: Opna umræðuna: Við þurfum að ræða opinberlega hvernig gervigreind getur breytt menntun til hins betra. Styðja færnismat: Byggja á færnismatinu sem er nú þegar til staðar sem grunn fyrir innleiðingu gervigreindar sem mun efla það mat og búa til raunverulegt gagnadrifið námsumhverfi. Mennta kennara í notkun gervigreindar: Kennarar þurfa að fá viðeigandi þjálfun í notkun gervigreindar svo þeir geti nýtt hana sem verkfæri í kennslu. Byrja strax með tilraunaverkefni: Skólar ættu strax að fá tækifæri til að prófa gervigreind í afmörkuðum verkefnum og deila reynslu sinni. Setja raunverulega færni í forgrunn: Breyta viðhorfi frá einkunnum og prófum yfir í raunverulega færni sem mun skipta máli í framtíðinni. Það er tími til kominn að umræðan um menntamál snúist um það sem raunverulega skiptir máli. Með því að taka umræðuna á þetta stig getum við undirbúið nemendur betur fyrir framtíð þar sem gervigreind verður ekki ógn heldur frábært tækifæri fyrir alla. Spurningin er ekki hvort við ætlum að nýta gervigreind í skólum, heldur hvort við gerum það með ábyrgð og mannlegum gildum að leiðarljósi. Ef við viljum móta framtíðina sjálf, þá þurfum við að hefja samtalið núna og innleiða gervigreind í íslenskt skólakerfi af hugrekki, skýrri sýn og með framtíð barnanna okkar að leiðarljósi. Þessi grein er hluti greina raðar um gervigreind, fyrri greinar; Fækkum kennurum um 90% - Áhrif gervigreindar á menntun.Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík – Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði. – Hvernig gervigreind og snjallmenni munu breyta framtíðarskipulagi.Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum - Hagnýting gervigreindar í heilsu- og heilbrigðisgeiranum.Gervigreind í daglegu lífi: 15 dæmi - Áhrif gervigreindar á daglegt lífGervigreindin tekur yfir vinnustaðinn; 15 dæmi– Áhrif gervigreindar á vinnustaðina Höfundur er ráðgjafi í nýsköpun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Umræðan um menntun á Íslandi snýst oft á tíðum um sömu þættina aftur og aftur. Reglulega heyrast raddir með eða á móti samræmdum prófum, símanotkun, mælingum á námsárangri og umræðum um agaleysi í skólum. Þetta eru vissulega mikilvæg mál, en gæti verið að við séum að missa af aðalatriðinu? Hvað ef við færum umræðuna lengra og veltum því fyrir okkur hvað það er raunverulega sem við viljum að nemendur læri og hvernig við getum tryggt að hver nemandi fái að þróast í takt við sína eigin getu og áhugasvið? Hvað ef það sem við ættum að vera að ræða er hvernig við getum undirbúið börnin okkar sem best fyrir framtíð þar sem tækni eins og gervigreind mun leika lykilhlutverk? Af hverju erum við föst í umræðu um samræmd próf og mælingar? Samræmd próf eru byggð á þeirri gömlu hugmynd að allir nemendur þurfi að sanna getu sína á sama tíma, með sama prófinu. En eru þau raunverulega að sýna það sem skiptir máli? Er ekki líklegra að þau séu einfaldlega að meta getu til að taka próf? Færnismat, sem nú er í innleiðingu í íslenskum skólum, er mikilvægt skref í átt að framtíðarlausn – því það leggur grunn að einstaklingsmiðuðu, gagnadrifnu námi þar sem gervigreind getur blómstrað. Þetta er frábært skref í átt að því að búa til kerfi þar sem gervigreind getur hjálpað okkur að gera kennslu enn skilvirkari og persónulegri. Hvað þurfum við að ræða í staðinn? Það sem skiptir máli er hvernig við búum nemendur undir að takast á við raunveruleg verkefni, nýta gagnrýna hugsun, sýna frumkvæði, samvinnu og sköpun. Þetta eru færniþættir sem verða enn mikilvægari í heimi sem mótast af gervigreind. Gervigreind er ekki bara fyrir þá nemendur sem eru eftir á í námi. Þvert á móti gagnast hún jafnt þeim sem eru afburðanemendur. Hún getur stytt námstíma, veitt einstaklingsmiðaðar áskoranir og aukið dýpt og breidd námsins. Þetta hefði ég gjarnan viljað sjá á minni skólagöngu, þar sem mörg tækifæri fóru fram hjá mér einmitt vegna þess að ég þurfti að fylgja sömu námsskrá og allir aðrir. Dæmi um skóla sem eru þegar byrjaðir Skólar eins og Alpha School í Bandaríkjunum og Squirrel AI í Kína eru góð dæmi um hvernig gervigreind getur umbreytt skólastarfi. Þar er námsefni sniðið sérstaklega að þörfum hvers nemanda. Nemendur hjá Alpha School ljúka bóklegu námi á tveimur klukkustundum á dag og nýta síðan tímann sem sparast í skapandi verkefni, lífsleikni og færni sem undirbýr þau fyrir framtíðina og bætir líðan í skólanum. Skref sem við þurfum að taka nú þegar: Opna umræðuna: Við þurfum að ræða opinberlega hvernig gervigreind getur breytt menntun til hins betra. Styðja færnismat: Byggja á færnismatinu sem er nú þegar til staðar sem grunn fyrir innleiðingu gervigreindar sem mun efla það mat og búa til raunverulegt gagnadrifið námsumhverfi. Mennta kennara í notkun gervigreindar: Kennarar þurfa að fá viðeigandi þjálfun í notkun gervigreindar svo þeir geti nýtt hana sem verkfæri í kennslu. Byrja strax með tilraunaverkefni: Skólar ættu strax að fá tækifæri til að prófa gervigreind í afmörkuðum verkefnum og deila reynslu sinni. Setja raunverulega færni í forgrunn: Breyta viðhorfi frá einkunnum og prófum yfir í raunverulega færni sem mun skipta máli í framtíðinni. Það er tími til kominn að umræðan um menntamál snúist um það sem raunverulega skiptir máli. Með því að taka umræðuna á þetta stig getum við undirbúið nemendur betur fyrir framtíð þar sem gervigreind verður ekki ógn heldur frábært tækifæri fyrir alla. Spurningin er ekki hvort við ætlum að nýta gervigreind í skólum, heldur hvort við gerum það með ábyrgð og mannlegum gildum að leiðarljósi. Ef við viljum móta framtíðina sjálf, þá þurfum við að hefja samtalið núna og innleiða gervigreind í íslenskt skólakerfi af hugrekki, skýrri sýn og með framtíð barnanna okkar að leiðarljósi. Þessi grein er hluti greina raðar um gervigreind, fyrri greinar; Fækkum kennurum um 90% - Áhrif gervigreindar á menntun.Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík – Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði. – Hvernig gervigreind og snjallmenni munu breyta framtíðarskipulagi.Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum - Hagnýting gervigreindar í heilsu- og heilbrigðisgeiranum.Gervigreind í daglegu lífi: 15 dæmi - Áhrif gervigreindar á daglegt lífGervigreindin tekur yfir vinnustaðinn; 15 dæmi– Áhrif gervigreindar á vinnustaðina Höfundur er ráðgjafi í nýsköpun.
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar