Kjósum Björn Þorsteinsson sem næsta rektor Háskóla Íslands! Geir Sigurðsson skrifar 5. mars 2025 22:01 Rektorskjör er á næsta leiti við Háskóla Íslands og margir frambærilegir frambjóðendur í kjöri sem líkast til veldur útbreiddum valkvíða. Um leið og Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki, tilkynnti um framboð sitt velktist ég þó ekki lengur í vafa um hver hlyti mitt atkvæði. Ég er vissulega ekki „hlutlaus“, því við Björn höfum verið góðir vinir í vel á fjórða áratug. En fyrir þessari löngu og góðu vináttu eru svo sannarlega ástæður og margar þeirra gera hann sömuleiðis að óumdeilanlega besta frambjóðandanum í rektorskjörinu. Fyrir það fyrsta er Björn ein allra heiðarlegasta manneskjan sem ég hef kynnst á lífsleiðinni. Hann er einnig ein sú djúpvitrasta í víðum skilningi þess orðs og býr yfir bæði málefnalegri rökvísi og tilfinningagreind. Mannkostir Björns eru ótvíræðir og dýrmætir og veit ég að þeir sem hann þekkja og hafa starfað með honum taka heilshugar undir með mér. Spyrjið þá bara. Björn er ekki í rektorsframboði fyrir sjálfan sig. Hann er raunar merkilega laus við sérplægni sem er eiginlega afrek á þessum síðustu og verstu tímum þar sem þröng síngirni virðist nánast vera álitin aðdáunarverð dyggð. Sú reisn sem Björn hefur til að bera felst þvert á móti í því að hann leitast jafnan við að styðja baki við aðra og hefja þá til vegs og virðingar með margvíslegum hætti. Allt frá því að við vorum ungir stúdentar við Háskóla Íslands á tíunda áratug síðustu aldar hefur Björn látið sig málefni og hagsmuni Háskólans varða og að loknu doktorsprófi kom aldrei annað til greina hjá honum en að starfa við Háskóla Íslands, þótt hann hefði vafalaust getað valið úr stöðum við háskóla víða um heim. Framboði hans til rektors nú mætti lýsa sem nokkurs konar „köllun“ til að vinna í þágu þessara málefna og hagsmuna á viðsjárverðum tímum. Að öðrum frambjóðendum ólöstuðum tel ég hann hafa á þeim sérlega djúpan og breiðan skilning. Þann skilning hefur hann mótað með sér í öllum þeim vandasömu stjórnsýslu- og trúnaðarstörfum sem hann hefur gegnt í gegnum tíðina sem starfsmaður Háskólans. Allir sem hafa unnið með honum í þeim störfum vita vel hversu útsjónarsamur hann er í að finna lausnir sem sætta andstæð sjónarmið en eru jafnframt sanngjarnar og skynsamlegar. Velgengnin sem hann hefur notið í stjórnsýslustörfum einkennast af þeim hæfileika hans til ákveðinnar heildarhugsunar sem ekki margir hafa til að bera. Efni doktorsritgerðar Björns sem hann skrifaði í heimspeki við Parísarháskóla var eitt af hans hjartans málum, réttlæti, og þessi fræðilega áhersla litar jafnframt hversdagslegan hugsunarhátt hans og mannleg samskipti, því allt það sem hann tekur sér fyrir hendur markast af djúpri trú hans á mikilvægi réttlætishugsjónarinnar. Það birtist glögglega í þeim fjölmörgu störfum hans og verkefnum sem snúist hafa um lýðræði og margbreytileika mannlífs. Það er engin tilviljun að eitt þeirra mála sem Björn setur á oddinn í kosningabaráttu sinni er að taka sérstaklega utan um starfsfólk sem sér um að halda byggingum Háskólans hreinum og snyrtilegum, binda enda á það arðrán og þá firringu sem hlýst af útvistun slíkra starfa og gera það að fullgildu samstarfsfólki okkar hinna. Björn kemur auga á það sem aðrir missa sjónar á. Hann sér heildarmyndina, skilur mikilvægi þess að öllu starfsfólki líði vel og stuðlar að því að efla liðsheildina. Hann er svo sannarlega enginn fræðimaður í fílabeinsturni, heldur hefur allt frá námsárum sínum fylgt þeirri sannfæringu sinni að fræðin og vísindin, hvaða nafni sem þau nefnast, eigi að leiða til betra – og réttlátara – samfélags hér og nú. Og þá víkur loks sögunni að hlutverki Háskóla Íslands, bæði í íslensku samfélagi sem utan þess. Sérstaða Háskólans á Íslandi hefur ávallt verið Birni hugleikin. Hann vill að þessi sérstaða og þau hlutverk sem henni fylgir njóti meiri sannmælis, bæði meðal stjórnvalda og í samfélaginu öllu. Háskólinn er eini alhliða háskóli landsins sem hefur upp á bjóða fjölmargar en lífsnauðsynlegar greinar sem fullyrða má að verði aldrei kenndar við aðra háskóla á Íslandi. Í baráttunni fyrir betri fjármögnun Háskólans þarf að gera stjórnvöldum þessa mikilvægu sérstöðu ljósa og fá samfélagið með sér í lið. En til að rækja skyldur sínar gagnvart íslensku samfélagi verður Háskólinn að viðhalda og helst styrkja þá alþjóðatengingu sem núverandi og fyrri stjórnendum Háskólans hefur tekist að rækta á undangengnum áratugum. Þetta kallar á auknar fjárfestingar en ég dreg mjög í efa að nokkur taki Birni fram í að færa sannfærandi og málefnaleg rök fyrir nauðsyn þeirra og mikilvægi. Björn yrði sérlega glæsilegur og öflugur rektor Háskóla Íslands. Hann hefur afgerandi burði til að auka enn á virðingu Háskólans innan samfélagsins í heild og tryggja stuðning við hann til frekari framsóknar. En Björn hefur ekki síður skýra sýn á það hvernig gera megi Háskólann að enn betri vinnustað sem þar með getur laðað til sín framúrskarandi fólk á öllum sviðum starfseminnar til að taka þátt í því eilífðarverkefni sem Háskólinn er. Verkefnið er eitt og leiðirnar margar en ég treysti engum betur en Birni fyrir því vandasama verkefni að samþætta þær svo úr verði samstíga heild. Höfundur er prófessor á Hugvísindasviði Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rektorskjör við Háskóla Íslands Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Sjá meira
Rektorskjör er á næsta leiti við Háskóla Íslands og margir frambærilegir frambjóðendur í kjöri sem líkast til veldur útbreiddum valkvíða. Um leið og Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki, tilkynnti um framboð sitt velktist ég þó ekki lengur í vafa um hver hlyti mitt atkvæði. Ég er vissulega ekki „hlutlaus“, því við Björn höfum verið góðir vinir í vel á fjórða áratug. En fyrir þessari löngu og góðu vináttu eru svo sannarlega ástæður og margar þeirra gera hann sömuleiðis að óumdeilanlega besta frambjóðandanum í rektorskjörinu. Fyrir það fyrsta er Björn ein allra heiðarlegasta manneskjan sem ég hef kynnst á lífsleiðinni. Hann er einnig ein sú djúpvitrasta í víðum skilningi þess orðs og býr yfir bæði málefnalegri rökvísi og tilfinningagreind. Mannkostir Björns eru ótvíræðir og dýrmætir og veit ég að þeir sem hann þekkja og hafa starfað með honum taka heilshugar undir með mér. Spyrjið þá bara. Björn er ekki í rektorsframboði fyrir sjálfan sig. Hann er raunar merkilega laus við sérplægni sem er eiginlega afrek á þessum síðustu og verstu tímum þar sem þröng síngirni virðist nánast vera álitin aðdáunarverð dyggð. Sú reisn sem Björn hefur til að bera felst þvert á móti í því að hann leitast jafnan við að styðja baki við aðra og hefja þá til vegs og virðingar með margvíslegum hætti. Allt frá því að við vorum ungir stúdentar við Háskóla Íslands á tíunda áratug síðustu aldar hefur Björn látið sig málefni og hagsmuni Háskólans varða og að loknu doktorsprófi kom aldrei annað til greina hjá honum en að starfa við Háskóla Íslands, þótt hann hefði vafalaust getað valið úr stöðum við háskóla víða um heim. Framboði hans til rektors nú mætti lýsa sem nokkurs konar „köllun“ til að vinna í þágu þessara málefna og hagsmuna á viðsjárverðum tímum. Að öðrum frambjóðendum ólöstuðum tel ég hann hafa á þeim sérlega djúpan og breiðan skilning. Þann skilning hefur hann mótað með sér í öllum þeim vandasömu stjórnsýslu- og trúnaðarstörfum sem hann hefur gegnt í gegnum tíðina sem starfsmaður Háskólans. Allir sem hafa unnið með honum í þeim störfum vita vel hversu útsjónarsamur hann er í að finna lausnir sem sætta andstæð sjónarmið en eru jafnframt sanngjarnar og skynsamlegar. Velgengnin sem hann hefur notið í stjórnsýslustörfum einkennast af þeim hæfileika hans til ákveðinnar heildarhugsunar sem ekki margir hafa til að bera. Efni doktorsritgerðar Björns sem hann skrifaði í heimspeki við Parísarháskóla var eitt af hans hjartans málum, réttlæti, og þessi fræðilega áhersla litar jafnframt hversdagslegan hugsunarhátt hans og mannleg samskipti, því allt það sem hann tekur sér fyrir hendur markast af djúpri trú hans á mikilvægi réttlætishugsjónarinnar. Það birtist glögglega í þeim fjölmörgu störfum hans og verkefnum sem snúist hafa um lýðræði og margbreytileika mannlífs. Það er engin tilviljun að eitt þeirra mála sem Björn setur á oddinn í kosningabaráttu sinni er að taka sérstaklega utan um starfsfólk sem sér um að halda byggingum Háskólans hreinum og snyrtilegum, binda enda á það arðrán og þá firringu sem hlýst af útvistun slíkra starfa og gera það að fullgildu samstarfsfólki okkar hinna. Björn kemur auga á það sem aðrir missa sjónar á. Hann sér heildarmyndina, skilur mikilvægi þess að öllu starfsfólki líði vel og stuðlar að því að efla liðsheildina. Hann er svo sannarlega enginn fræðimaður í fílabeinsturni, heldur hefur allt frá námsárum sínum fylgt þeirri sannfæringu sinni að fræðin og vísindin, hvaða nafni sem þau nefnast, eigi að leiða til betra – og réttlátara – samfélags hér og nú. Og þá víkur loks sögunni að hlutverki Háskóla Íslands, bæði í íslensku samfélagi sem utan þess. Sérstaða Háskólans á Íslandi hefur ávallt verið Birni hugleikin. Hann vill að þessi sérstaða og þau hlutverk sem henni fylgir njóti meiri sannmælis, bæði meðal stjórnvalda og í samfélaginu öllu. Háskólinn er eini alhliða háskóli landsins sem hefur upp á bjóða fjölmargar en lífsnauðsynlegar greinar sem fullyrða má að verði aldrei kenndar við aðra háskóla á Íslandi. Í baráttunni fyrir betri fjármögnun Háskólans þarf að gera stjórnvöldum þessa mikilvægu sérstöðu ljósa og fá samfélagið með sér í lið. En til að rækja skyldur sínar gagnvart íslensku samfélagi verður Háskólinn að viðhalda og helst styrkja þá alþjóðatengingu sem núverandi og fyrri stjórnendum Háskólans hefur tekist að rækta á undangengnum áratugum. Þetta kallar á auknar fjárfestingar en ég dreg mjög í efa að nokkur taki Birni fram í að færa sannfærandi og málefnaleg rök fyrir nauðsyn þeirra og mikilvægi. Björn yrði sérlega glæsilegur og öflugur rektor Háskóla Íslands. Hann hefur afgerandi burði til að auka enn á virðingu Háskólans innan samfélagsins í heild og tryggja stuðning við hann til frekari framsóknar. En Björn hefur ekki síður skýra sýn á það hvernig gera megi Háskólann að enn betri vinnustað sem þar með getur laðað til sín framúrskarandi fólk á öllum sviðum starfseminnar til að taka þátt í því eilífðarverkefni sem Háskólinn er. Verkefnið er eitt og leiðirnar margar en ég treysti engum betur en Birni fyrir því vandasama verkefni að samþætta þær svo úr verði samstíga heild. Höfundur er prófessor á Hugvísindasviði Háskóla Íslands.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun