Hlutverk og sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi Guðbjörg Elísa Hafsteinsdóttir skrifar 4. mars 2025 16:00 Í ljósi stríðsins í Úkraínu og ákvörðunar ríkisstjórnar Íslands um að fjármagna vopnakaup henni til stuðnings er mikilvægt að skoða mögulegar afleiðingar slíkrar stefnu. Jafnframt vaknar spurningin: Er sjálfsmynd okkar Íslendinga ekki lengur sú að vera hlutlaus friðflytjandi þjóð á alþjóðavísu, eins og hún hefur verið í aldanna rás? Hætta á að draga Ísland inn í alþjóðleg átök Með því að styðja beint við hernaðarlegar aðgerðir í Úkraínu er Ísland að auka þátttöku sína í alþjóðlegum átökum. Fjármögnun á vopnum getur haft í för með sér að Ísland verði talið beinn aðili að stríðinu og gæti þar með orðið skotmark, líkt og aðrar þjóðir sem veita slíkan stuðning. Þetta vekur spurningar um öryggi landsins og hvort við séum ómeðvitað að færa okkur nær hættusvæði í alþjóðapólitíkinni. Erum við að taka skref sem geta haft ófyrirséðar afleiðingar fyrir frið og stöðugleika í okkar eigin samfélagi? Fjárhagslegar afleiðingar fyrir innviði Íslands Það að veita fjármagn til hernaðar í öðru ríki getur einnig haft áhrif á forgangsröðun innanlands. Þegar ríkissjóður ráðstafar fjármunum í slíkan stuðning, skapast hætta á að minna fé renni til grunnþjónustu eins og heilbrigðiskerfisins, menntunar og félagslegrar aðstoðar. Við sjáum þegar merki um þetta, þar sem mikilvægum stofnunum og hjálparsamtökum hefur verið skertur stuðningur eða þau jafnvel lögð niður vegna fjárskorts. Þessi þróun hefur þegar valdið óánægju meðal almennings, og umræðan um forgangsröðun stjórnvalda í fjármálum verður sífellt háværari. Spurningar um þjóðarsjálfsmynd og hlutverk Íslands Þessi stefnubreyting vekur áleitnar spurningar um sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi. Er þetta í alvöru sú staða sem við viljum vera í? Erum við orðin að þjóð sem tekur virkan þátt í stríðsátökum? Hingað til höfum við einkum verið þekkt fyrir friðarstefnu, mannúðaraðstoð og diplómatíska milligöngu. Við höfum verið aðilar að NATO, en það hefur hingað til verið á forsendum varnarbandalags, frekar en beinnar þátttöku í hernaði. Nú vaknar spurningin hvort þessi grundvallarafstaða sé að breytast. Mikilvægi opinnar umræðu og lýðræðislegrar ákvarðanatöku Að því sögðu er brýnt að þjóðin fái að taka þátt í umræðu um stefnu sína í alþjóðamálum og hvernig hún vill móta framtíð sína. Slíkar ákvarðanir hafa víðtækar afleiðingar og því ætti að tryggja að öllum sjónarmiðum sé varpað fram. Ætti jafnvel að bera slíka stefnubreytingu undir þjóðaratkvæðagreiðslu? Þegar Ísland tekur ákvarðanir sem breyta sjálfsmynd þess og stöðu í heiminum, ætti almenningur að fá að hafa rödd í því ferli. Höfundur er söngkona, lagahöfundur og stjórnmálafræðinemi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Utanríkismál Innrás Rússa í Úkraínu Öryggis- og varnarmál NATO Mest lesið Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Borgarstefna kallar á aðgerðir og fjármagn Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller skrifar Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar Skoðun Blóðtaka er ekki landbúnaður Guðrún Scheving Thorsteinsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson skrifar Skoðun 764/O9A: Kannt þú að vernda barnið á netinu? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Opinberir starfsmenn kjósa síður áminningarskyldu Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Er gervigreindarprestur trúlaus eða trúaður? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson skrifar Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Á hvorum endanum viljum við byrja að skera af? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Fyrirmyndar forvarnarstefna í Mosfellsbæ Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Kína mun ekki bjarga Vesturlöndum að þessu sinni Sæþór Randalsson skrifar Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Glerbrotin í ryksugupokanum Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar Skoðun Draghi-skýrslan og veikleikar Íslands Pawel Bartoszek skrifar Sjá meira
Í ljósi stríðsins í Úkraínu og ákvörðunar ríkisstjórnar Íslands um að fjármagna vopnakaup henni til stuðnings er mikilvægt að skoða mögulegar afleiðingar slíkrar stefnu. Jafnframt vaknar spurningin: Er sjálfsmynd okkar Íslendinga ekki lengur sú að vera hlutlaus friðflytjandi þjóð á alþjóðavísu, eins og hún hefur verið í aldanna rás? Hætta á að draga Ísland inn í alþjóðleg átök Með því að styðja beint við hernaðarlegar aðgerðir í Úkraínu er Ísland að auka þátttöku sína í alþjóðlegum átökum. Fjármögnun á vopnum getur haft í för með sér að Ísland verði talið beinn aðili að stríðinu og gæti þar með orðið skotmark, líkt og aðrar þjóðir sem veita slíkan stuðning. Þetta vekur spurningar um öryggi landsins og hvort við séum ómeðvitað að færa okkur nær hættusvæði í alþjóðapólitíkinni. Erum við að taka skref sem geta haft ófyrirséðar afleiðingar fyrir frið og stöðugleika í okkar eigin samfélagi? Fjárhagslegar afleiðingar fyrir innviði Íslands Það að veita fjármagn til hernaðar í öðru ríki getur einnig haft áhrif á forgangsröðun innanlands. Þegar ríkissjóður ráðstafar fjármunum í slíkan stuðning, skapast hætta á að minna fé renni til grunnþjónustu eins og heilbrigðiskerfisins, menntunar og félagslegrar aðstoðar. Við sjáum þegar merki um þetta, þar sem mikilvægum stofnunum og hjálparsamtökum hefur verið skertur stuðningur eða þau jafnvel lögð niður vegna fjárskorts. Þessi þróun hefur þegar valdið óánægju meðal almennings, og umræðan um forgangsröðun stjórnvalda í fjármálum verður sífellt háværari. Spurningar um þjóðarsjálfsmynd og hlutverk Íslands Þessi stefnubreyting vekur áleitnar spurningar um sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi. Er þetta í alvöru sú staða sem við viljum vera í? Erum við orðin að þjóð sem tekur virkan þátt í stríðsátökum? Hingað til höfum við einkum verið þekkt fyrir friðarstefnu, mannúðaraðstoð og diplómatíska milligöngu. Við höfum verið aðilar að NATO, en það hefur hingað til verið á forsendum varnarbandalags, frekar en beinnar þátttöku í hernaði. Nú vaknar spurningin hvort þessi grundvallarafstaða sé að breytast. Mikilvægi opinnar umræðu og lýðræðislegrar ákvarðanatöku Að því sögðu er brýnt að þjóðin fái að taka þátt í umræðu um stefnu sína í alþjóðamálum og hvernig hún vill móta framtíð sína. Slíkar ákvarðanir hafa víðtækar afleiðingar og því ætti að tryggja að öllum sjónarmiðum sé varpað fram. Ætti jafnvel að bera slíka stefnubreytingu undir þjóðaratkvæðagreiðslu? Þegar Ísland tekur ákvarðanir sem breyta sjálfsmynd þess og stöðu í heiminum, ætti almenningur að fá að hafa rödd í því ferli. Höfundur er söngkona, lagahöfundur og stjórnmálafræðinemi.
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar
Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar
Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar
Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun