Snúið til betri vegar Bragi Bjarnason skrifar 3. mars 2025 10:00 Hluti af góðri stjórnsýslu sveitarfélaga er að upplýsa íbúa. Það á meðal annars við um þjónustu sem er í boði eða mikilvæg verkefni sem snerta hag okkar íbúa. Í Sveitarfélaginu Árborg höfum við verið í stóru verkefni undanfarin þrjú ár við að snúa verulegum hallarekstri til betri vegar. Undirritaður hefur skrifað nokkra upplýsingapistla á þessum tíma og geri slíkt áfram með það að markmiði að upplýsa íbúa og áhugasama um árangurinn og stöðu mála í dag. Brú til betri vegar Frá upphafi kjörtímabils, um mitt ár 2022 hefur markmið bæjarstjórnar verið að endurskipuleggja rekstur sveitarfélagsins. Eftir að hafa greint stöðuna betur og hvað þurfti að bæta, var lagt af stað vorið 2023 undir slagorðinu “Brú til betri vegar”. Gerð var aðgerðaáætlun um forgangsröðun fjármuna, hagræðingu, minni lántöku og tekjuaukandi aðgerðir sem áttu að skila sveitarfélaginu jákvæðri rekstrarniðurstöðu á næstu árum. Á þessum tíma var lausafjárstaða sveitarfélagsins grafalvarleg og þurfti að bregðast við hratt og vel. Aðgerðir fólust m.a. í fækkun stöðugilda, hagræðingu í daglegum rekstri, frestun og forgangsröðun framkvæmda, skammtímalántöku til að brúa lausafjárvanda, sölu eigna og lóða, endurskoðun gjaldskráa og álag á útsvar. Allt eru þetta aðgerðir sem gripið var til svo snúa mætti frá hallarekstri á fremur skömmum tíma en um leið viðhalda grunnþjónustu við íbúa. Aðgerðir að skila árangri Af fullri auðmýkt er hægt að staðhæfa að þær erfiðu aðgerðir sem samþykkt var að fara í séu að skila árangri. Samstillt átak kjörinna fulltrúa, starfsmanna og íbúa hefur í raun skilað sveitarfélaginu betri niðurstöðu en áætlanir gerðu ráð fyrir. Líkt og mynd 1 sýnir hefur rekstrinum verið snúið til jákvæðrar niðurstöðu og er hún umtalsverð á árinu 2024. Slíkt mætir uppsöfnuðum hallarekstri og lántöku áranna á undan. Rekstrarniðurstaða Árborgar 2016-2023, A- og B hluti ásamt áætlun til 2028. Það kom fram í máli ráðgjafa KPMG á kynningarfundi fjárhagsáætlunar í desember 2024 að Sveitarfélaginu Árborg hafi tekist á skemmri tíma en áætlað var að ná lögbundnu skuldaviðmiði og þriggja ára rekstrarjöfnuði. Þetta eru þeir tveir þættir sem sveitarfélög eiga að standast samkvæmt lögum. Enn er þó verk fyrir höndum og áfram þarf að bæta daglegan rekstur. Jákvætt er að kjarasamningar hafi náðst við fagstéttir á undanförnu ári og núna síðast við kennarasambandið. Í framhaldinu þarf að vinna að aðgerðum til að mæta kostnaðaraukningu án hækkun gjalda eða álaga á íbúa. Verkefni af þessum toga er sjaldnast lokið enda hlutverk bæjarfulltrúa að farið sé vel og af ábyrgð með almannafé. Þróun skuldaviðmiðs Árborgar sést vel á mynd 2. Til framtíðar stefnum við að því að það sé sem næst 100 prósent. Þannig sparast fjármunir í vaxtagreiðslur og nýtast í aðra þjónustu eða uppbyggingu. Skuldaviðmið (rauð lína) og -hlutfall (blá lína). Erfitt að auka álögur Kerfið er á margan hátt sérstakt og ég get ekki verið ánægður með það fyrirkomulag sem sveitarfélagið verður að fylgja vegna greiðslu álags á útsvarið. Þetta er engu að síður nauðsynleg ákvörðun sem skilaði sveitarfélaginu um einum milljarði í tekjur árið 2024. Tilgangurinn með slíku álagi er að tryggja lögbundna grunnþjónustu ásamt því að styrkja rekstur sveitarfélagsins til framtíðar í þeirri viðleitni að íbúar þurfi ekki að greiða upp skuldir fortíðar á þennan hátt. Það er auðvitað nokkuð sérstök staða sem við íbúar erum sett í, að greiða aukið álag næstum tveimur árum eftir að ákvörðun var tekin um slíkt í bæjarstjórn. Við fögnum áfangasigri þar sem þeir fjármunir hafa nýst við endurreisn fjárhags sveitarfélagsins. En við megum bara aldrei koma okkur í svona stöðu aftur. Raunveruleikinn fyrir okkur íbúa er engu síður sá að álagið greiðist eftirá við uppgjör skattsins frá 1. júní 2025. Greiðslurnar dreifast þó á allt að sjö mánuði og eru greiddar sjálfkrafa við launaútborgun. Eitt kjörtímabil er stuttur tími í rekstri sveitarfélags. Áherslur bæjarstjórnar geta breyst með nýju fólki. Meirihluti Sjálfstæðisflokksins og Áfram Árborgar hefur skýrt markmið; snúa rekstri sveitarfélagsins til betri vegar og er það markmið að nást. Ég vona innilega að lærdómur okkar á undanförnum árum og velheppnaðar breytingar á verkferlum verði til þess að Sveitarfélagið Árborg þurfi ekki auka skattlagningu á íbúa til að standa undir þjónustu sem því ber að veita - óháð því hvaða einstaklingar standa í brúnni. Höfundur er bæjarstjóri og oddviti Sjálfstæðisflokksins í Árborg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bragi Bjarnason Árborg Mest lesið Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Sjá meira
Hluti af góðri stjórnsýslu sveitarfélaga er að upplýsa íbúa. Það á meðal annars við um þjónustu sem er í boði eða mikilvæg verkefni sem snerta hag okkar íbúa. Í Sveitarfélaginu Árborg höfum við verið í stóru verkefni undanfarin þrjú ár við að snúa verulegum hallarekstri til betri vegar. Undirritaður hefur skrifað nokkra upplýsingapistla á þessum tíma og geri slíkt áfram með það að markmiði að upplýsa íbúa og áhugasama um árangurinn og stöðu mála í dag. Brú til betri vegar Frá upphafi kjörtímabils, um mitt ár 2022 hefur markmið bæjarstjórnar verið að endurskipuleggja rekstur sveitarfélagsins. Eftir að hafa greint stöðuna betur og hvað þurfti að bæta, var lagt af stað vorið 2023 undir slagorðinu “Brú til betri vegar”. Gerð var aðgerðaáætlun um forgangsröðun fjármuna, hagræðingu, minni lántöku og tekjuaukandi aðgerðir sem áttu að skila sveitarfélaginu jákvæðri rekstrarniðurstöðu á næstu árum. Á þessum tíma var lausafjárstaða sveitarfélagsins grafalvarleg og þurfti að bregðast við hratt og vel. Aðgerðir fólust m.a. í fækkun stöðugilda, hagræðingu í daglegum rekstri, frestun og forgangsröðun framkvæmda, skammtímalántöku til að brúa lausafjárvanda, sölu eigna og lóða, endurskoðun gjaldskráa og álag á útsvar. Allt eru þetta aðgerðir sem gripið var til svo snúa mætti frá hallarekstri á fremur skömmum tíma en um leið viðhalda grunnþjónustu við íbúa. Aðgerðir að skila árangri Af fullri auðmýkt er hægt að staðhæfa að þær erfiðu aðgerðir sem samþykkt var að fara í séu að skila árangri. Samstillt átak kjörinna fulltrúa, starfsmanna og íbúa hefur í raun skilað sveitarfélaginu betri niðurstöðu en áætlanir gerðu ráð fyrir. Líkt og mynd 1 sýnir hefur rekstrinum verið snúið til jákvæðrar niðurstöðu og er hún umtalsverð á árinu 2024. Slíkt mætir uppsöfnuðum hallarekstri og lántöku áranna á undan. Rekstrarniðurstaða Árborgar 2016-2023, A- og B hluti ásamt áætlun til 2028. Það kom fram í máli ráðgjafa KPMG á kynningarfundi fjárhagsáætlunar í desember 2024 að Sveitarfélaginu Árborg hafi tekist á skemmri tíma en áætlað var að ná lögbundnu skuldaviðmiði og þriggja ára rekstrarjöfnuði. Þetta eru þeir tveir þættir sem sveitarfélög eiga að standast samkvæmt lögum. Enn er þó verk fyrir höndum og áfram þarf að bæta daglegan rekstur. Jákvætt er að kjarasamningar hafi náðst við fagstéttir á undanförnu ári og núna síðast við kennarasambandið. Í framhaldinu þarf að vinna að aðgerðum til að mæta kostnaðaraukningu án hækkun gjalda eða álaga á íbúa. Verkefni af þessum toga er sjaldnast lokið enda hlutverk bæjarfulltrúa að farið sé vel og af ábyrgð með almannafé. Þróun skuldaviðmiðs Árborgar sést vel á mynd 2. Til framtíðar stefnum við að því að það sé sem næst 100 prósent. Þannig sparast fjármunir í vaxtagreiðslur og nýtast í aðra þjónustu eða uppbyggingu. Skuldaviðmið (rauð lína) og -hlutfall (blá lína). Erfitt að auka álögur Kerfið er á margan hátt sérstakt og ég get ekki verið ánægður með það fyrirkomulag sem sveitarfélagið verður að fylgja vegna greiðslu álags á útsvarið. Þetta er engu að síður nauðsynleg ákvörðun sem skilaði sveitarfélaginu um einum milljarði í tekjur árið 2024. Tilgangurinn með slíku álagi er að tryggja lögbundna grunnþjónustu ásamt því að styrkja rekstur sveitarfélagsins til framtíðar í þeirri viðleitni að íbúar þurfi ekki að greiða upp skuldir fortíðar á þennan hátt. Það er auðvitað nokkuð sérstök staða sem við íbúar erum sett í, að greiða aukið álag næstum tveimur árum eftir að ákvörðun var tekin um slíkt í bæjarstjórn. Við fögnum áfangasigri þar sem þeir fjármunir hafa nýst við endurreisn fjárhags sveitarfélagsins. En við megum bara aldrei koma okkur í svona stöðu aftur. Raunveruleikinn fyrir okkur íbúa er engu síður sá að álagið greiðist eftirá við uppgjör skattsins frá 1. júní 2025. Greiðslurnar dreifast þó á allt að sjö mánuði og eru greiddar sjálfkrafa við launaútborgun. Eitt kjörtímabil er stuttur tími í rekstri sveitarfélags. Áherslur bæjarstjórnar geta breyst með nýju fólki. Meirihluti Sjálfstæðisflokksins og Áfram Árborgar hefur skýrt markmið; snúa rekstri sveitarfélagsins til betri vegar og er það markmið að nást. Ég vona innilega að lærdómur okkar á undanförnum árum og velheppnaðar breytingar á verkferlum verði til þess að Sveitarfélagið Árborg þurfi ekki auka skattlagningu á íbúa til að standa undir þjónustu sem því ber að veita - óháð því hvaða einstaklingar standa í brúnni. Höfundur er bæjarstjóri og oddviti Sjálfstæðisflokksins í Árborg.
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun