Viljum við það besta fyrir börnin okkar? Hilmar Þór Sigurjónsson skrifar 17. febrúar 2025 12:00 Ef þú myndir spyrja dóttur mína Lailu Sif hvað hún ætlar að verða þegar hún verður stór þá mun hún segja þér að hún ætli að verða kennari. Það er yndisleg tilfinning að sjá hana taka hálf-fullorðna nemendur mína upp að töflu og láta þau reikna erfiðu stærðfræðidæmin sem hún gerir sjálf í þriðja bekk; 3 sinnum 5, 115 plús 45, 30 epli mínus 14, og svo framvegis. Hún var um daginn sjálf nýkomin úr foreldraviðtali í eigin skóla, kom með mér í minn skóla, settist við hliðina á 17 ára stelpu með blað og blýant og spurði „hvernig líður þér?“. Ég held að hún yrði frábær kennari og mér liði vel með að vita af henni í eilífðar skólanum eins og pabbi sinn. Þetta er nefnilega best í heimi; að vinna með og að hafa áhrif á ungt fólk. Ég get ekki lýst því hvað það er gefandi, skemmtilegt, fjölbreytt en líka krefjandi, þreytandi og stundum átakanlegt að vera hleypt inn í líf ungs fólks og vera treyst fyrir þeim. Hefði Messi orðið bestur í heimi ef hann hefði verið með lélega þjálfara? Við þekkjum það úr íþróttunum að þjálfarinn er mikilvægur fyrir þroska leikmannsins. Ef þú lest viðtöl við flest af okkar besta íþróttafólki nefnir það stuðning fjölskyldunnar númer eitt og svo þjálfarana númer tvö. Þjálfarinn sem er afskiptalaus, nennir ekki að spjalla, nennir ekki að hvetja, vill bara setja upp sínar keilur, keyra sína æfingu og fara svo heim án þess að horfa í augun á neinum - hann er ekki að fara að móta neinn. Oft kallaður keiluþjálfari. Nútímaþjálfarinn er fær í mannlegum samskiptum og er markþjálfi, sálfræðingur, leikgreinir, læknir, íþróttafræðingur og er stanslaust að afla sér nýrrar þekkingar. Hann veit að ef hann býr til umhverfi fyrir leikmanninn til að þrífast þá mun hann þrífast. Hann kveikir neistann en slekkur ekki í honum. Nútímakennarinn er að búa til sjálfstraust, hugrekki og áhuga nemendans til að vilja læra meira. Kveikja þennan neista, skapa vilja til að læra, selja áhuga á að kafa dýpra í efnið, kenna börnum hvernig á að líða vel. Lærdómur á ekki að vera dómur, það á að vera lífstíll og hluti af sjálfinu okkar að afla okkur nýrrar þekkingar. Og eins og þjálfarinn þá getur góður kennari kveikt þennan neista og lélegur kennari getur auðveldlega slökkt hann. Minn aðal ótti er einmitt að falla í andstæðuna við nútímakennarann; að standa þarna uppi á töflu og tala endalaust út í loftið án þess að nokkur nenni mér því ég er sjálfur svo áhugalaus, leggja svo fyrir krossaprófið sem allir hata, þola ekki vinnuna mína, sofna fúll öll kvöld og endurtaka svo leikinn næsta dag. Þá einfaldlega þarf ég að stíga til hliðar og finna mér annað að gera en að kenna. Það þarf nefnilega að búa til pláss fyrir góða fólkið og það er dauðafæri að gera það núna. Mótunaraðilar í lífi barns þíns skipta máli. Það þarf að koma næstu kynslóð enn hærra en þeirri fyrri - við eigum öll að vera foreldrabetrungar og þess vegna þurfum við okkar besta fólk í samfélaginu til vinna með ungu fólki. Við eigum að vera með sérfræðinga með börnunum. Klárt fólk. Faglært fólk. Fólk sem hlakkar til að mæta í vinnuna. Fólk sem brennur fyrir starf sitt og er stanslaust að uppfæra sig. Okkar besta fólk á að vera í kennslu. Þannig tökum við næsta skref sem samfélag. Hvernig fáum við fleiri kennara? Vandamálið er samt að ég er að horfa á stéttina mína hverfa hægt og bítandi því sama hvað fólk segir um fimm mánaða sumarfríið mitt, þriggja mánaða jólafríið, fjögurra mánaða páskafríið og öll níu vetrarfríin, þá er það greinilega ekki það sem trekkir að. Fólk er bara ekki að slást um lausar stöður í skólum, þrátt fyrir að kennarar virðist vera í fríi 13 mánuði af 12 miðað við það sem ég heyri. Hlutfall grunnskólakennara í grunnskólum er búið að breytast úr 96% þegar ég var sjálfur í grunnskóla niður í 81% nú þegar dóttir mín er þar. Á leikskólum eru leikskólakennarar nú 24% af starfsfólki á leikskóla en þeir voru 37% þegar dóttir mín fæddist. Réttindalausum kennurum í framhaldsskóla hefur fjölgað um 37% síðan ég útskrifaðist úr FB. Þetta ferli er hræðilegur spírall sem það verður erfiðara að snúa við eftir því sem tíminn líður. Það á að vera vel launað að þroska ungt fólk og það á að vera hvati fyrir ungt fólk að vilja verða kennarar. Það á að vera erfitt að verða kennari. Það á að vera erfitt að starfa sem kennari. Það á að vera auðvelt að skipta út kennurum sem nenna þessu ekki lengur [skoðun mín á verndun stjórnsýslulaga á starfsöryggi opinberra starfsmanna er kannski efni í annan pistil]. Framtíð landsins er í húfi og allt þarf að hækka hjá þeim sem koma að menntun barna, ekki bara laun heldur líka standardinn. Uppfæra flotann og manna bátana betur. Við getum fengið meira af okkar besta fólki í skólana með því að hækka launin. Peningar tala nefnilega. Í kjölfarið á því kemur meira af hæfara fólki inn. Í kjölfarið á því hækkar standardinn. Í kjölfarið verðum við betri í samanburði við aðra. Þessar staðhæfingar eru ekki úr lausu lofti gripnar því að svona þjóðarsáttmálar hafa verið gerðir í ríkjum í kringum okkur, þau ríki sem við viljum miða okkur við. Skref hafa verið tekin í rétta átt en það hefur bara ekki verið staðið við loforðin. Lenging kennaranámsins 2007 átti að skila launahækkunum sem komu ekki; samkomulagi um skerðingu lífeyrisréttinda 2016 átti að fylgja launahækkanir sem viðsemjendur (umbjóðendur okkar allra - ríki og sveitarfélög) virðast ætla að svíkja. Það er brostið traust og eðlilega er þá gripið til þeirra fáu vopna sem launfólk hefur - að neita að mæta í vinnuna. Viljum við það besta fyrir börnin okkar? Dóttir mín yrði örugglega frábær kennari og ég á eftir að opna dyrnar fyrir henni að vinna með ungu fólki. Kannski ákveður hún svo eitthvað allt annað og ég mun styðja hana í öllu sama inn um hvaða dyr hún fer. Mig langar að hún haldi áfram að horfa upp til kennara og skóla og elski að læra áfram. Ég er bara svo hræddur um að hún endi á að segja mér, eins og svo margir klárustu vinir mínir hafa sagt mér, „sko mig langar alveg að verða kennari en ég bara get ekki hugsað mér launin,“ og það er alveg rétt hjá þeim. Hugarfarið hefur verið full mikið í „æj, ég fer þá bara að kenna“ og við þurfum að breyta því í „ég ætla að fara að kenna“ og með því kemur þetta hjá okkur á ekkert of mörgum árum. Eða ég held það allavega. Við sem samfélag þurfum að ákveða hvort að við ætlum að vera metnaðarfull fyrir börnin okkar eða ekki. Þetta er ekki spurning um einhverja letingja í kulnun sem vilja gráðugir grípa í hærri laun fyrir ekkert. Hugsum lengra og dýpra en það. Stöndum sem samfélag með kennurum og tökum saman ákvörðun um að gera samfélagið betra til lengri tíma. Viðsemjendur kennara erum við öll, samninganefnd ríkis og sveitarfélaga starfa í umboði okkar allra. Við erum að semja við kennara, ekki þau. Ég mun, sem foreldri barns á leikskóla í Kópavogi, standa þétt við bakið á þeim frábæru og metnaðarfullu kennurum sem fara í verkfall 3. mars og ég mun öskra enn hærra fyrir þeirra hönd á næstu vikum. Höfundur er faðir og framhaldsskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Skóla- og menntamál Mest lesið Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Sjá meira
Ef þú myndir spyrja dóttur mína Lailu Sif hvað hún ætlar að verða þegar hún verður stór þá mun hún segja þér að hún ætli að verða kennari. Það er yndisleg tilfinning að sjá hana taka hálf-fullorðna nemendur mína upp að töflu og láta þau reikna erfiðu stærðfræðidæmin sem hún gerir sjálf í þriðja bekk; 3 sinnum 5, 115 plús 45, 30 epli mínus 14, og svo framvegis. Hún var um daginn sjálf nýkomin úr foreldraviðtali í eigin skóla, kom með mér í minn skóla, settist við hliðina á 17 ára stelpu með blað og blýant og spurði „hvernig líður þér?“. Ég held að hún yrði frábær kennari og mér liði vel með að vita af henni í eilífðar skólanum eins og pabbi sinn. Þetta er nefnilega best í heimi; að vinna með og að hafa áhrif á ungt fólk. Ég get ekki lýst því hvað það er gefandi, skemmtilegt, fjölbreytt en líka krefjandi, þreytandi og stundum átakanlegt að vera hleypt inn í líf ungs fólks og vera treyst fyrir þeim. Hefði Messi orðið bestur í heimi ef hann hefði verið með lélega þjálfara? Við þekkjum það úr íþróttunum að þjálfarinn er mikilvægur fyrir þroska leikmannsins. Ef þú lest viðtöl við flest af okkar besta íþróttafólki nefnir það stuðning fjölskyldunnar númer eitt og svo þjálfarana númer tvö. Þjálfarinn sem er afskiptalaus, nennir ekki að spjalla, nennir ekki að hvetja, vill bara setja upp sínar keilur, keyra sína æfingu og fara svo heim án þess að horfa í augun á neinum - hann er ekki að fara að móta neinn. Oft kallaður keiluþjálfari. Nútímaþjálfarinn er fær í mannlegum samskiptum og er markþjálfi, sálfræðingur, leikgreinir, læknir, íþróttafræðingur og er stanslaust að afla sér nýrrar þekkingar. Hann veit að ef hann býr til umhverfi fyrir leikmanninn til að þrífast þá mun hann þrífast. Hann kveikir neistann en slekkur ekki í honum. Nútímakennarinn er að búa til sjálfstraust, hugrekki og áhuga nemendans til að vilja læra meira. Kveikja þennan neista, skapa vilja til að læra, selja áhuga á að kafa dýpra í efnið, kenna börnum hvernig á að líða vel. Lærdómur á ekki að vera dómur, það á að vera lífstíll og hluti af sjálfinu okkar að afla okkur nýrrar þekkingar. Og eins og þjálfarinn þá getur góður kennari kveikt þennan neista og lélegur kennari getur auðveldlega slökkt hann. Minn aðal ótti er einmitt að falla í andstæðuna við nútímakennarann; að standa þarna uppi á töflu og tala endalaust út í loftið án þess að nokkur nenni mér því ég er sjálfur svo áhugalaus, leggja svo fyrir krossaprófið sem allir hata, þola ekki vinnuna mína, sofna fúll öll kvöld og endurtaka svo leikinn næsta dag. Þá einfaldlega þarf ég að stíga til hliðar og finna mér annað að gera en að kenna. Það þarf nefnilega að búa til pláss fyrir góða fólkið og það er dauðafæri að gera það núna. Mótunaraðilar í lífi barns þíns skipta máli. Það þarf að koma næstu kynslóð enn hærra en þeirri fyrri - við eigum öll að vera foreldrabetrungar og þess vegna þurfum við okkar besta fólk í samfélaginu til vinna með ungu fólki. Við eigum að vera með sérfræðinga með börnunum. Klárt fólk. Faglært fólk. Fólk sem hlakkar til að mæta í vinnuna. Fólk sem brennur fyrir starf sitt og er stanslaust að uppfæra sig. Okkar besta fólk á að vera í kennslu. Þannig tökum við næsta skref sem samfélag. Hvernig fáum við fleiri kennara? Vandamálið er samt að ég er að horfa á stéttina mína hverfa hægt og bítandi því sama hvað fólk segir um fimm mánaða sumarfríið mitt, þriggja mánaða jólafríið, fjögurra mánaða páskafríið og öll níu vetrarfríin, þá er það greinilega ekki það sem trekkir að. Fólk er bara ekki að slást um lausar stöður í skólum, þrátt fyrir að kennarar virðist vera í fríi 13 mánuði af 12 miðað við það sem ég heyri. Hlutfall grunnskólakennara í grunnskólum er búið að breytast úr 96% þegar ég var sjálfur í grunnskóla niður í 81% nú þegar dóttir mín er þar. Á leikskólum eru leikskólakennarar nú 24% af starfsfólki á leikskóla en þeir voru 37% þegar dóttir mín fæddist. Réttindalausum kennurum í framhaldsskóla hefur fjölgað um 37% síðan ég útskrifaðist úr FB. Þetta ferli er hræðilegur spírall sem það verður erfiðara að snúa við eftir því sem tíminn líður. Það á að vera vel launað að þroska ungt fólk og það á að vera hvati fyrir ungt fólk að vilja verða kennarar. Það á að vera erfitt að verða kennari. Það á að vera erfitt að starfa sem kennari. Það á að vera auðvelt að skipta út kennurum sem nenna þessu ekki lengur [skoðun mín á verndun stjórnsýslulaga á starfsöryggi opinberra starfsmanna er kannski efni í annan pistil]. Framtíð landsins er í húfi og allt þarf að hækka hjá þeim sem koma að menntun barna, ekki bara laun heldur líka standardinn. Uppfæra flotann og manna bátana betur. Við getum fengið meira af okkar besta fólki í skólana með því að hækka launin. Peningar tala nefnilega. Í kjölfarið á því kemur meira af hæfara fólki inn. Í kjölfarið á því hækkar standardinn. Í kjölfarið verðum við betri í samanburði við aðra. Þessar staðhæfingar eru ekki úr lausu lofti gripnar því að svona þjóðarsáttmálar hafa verið gerðir í ríkjum í kringum okkur, þau ríki sem við viljum miða okkur við. Skref hafa verið tekin í rétta átt en það hefur bara ekki verið staðið við loforðin. Lenging kennaranámsins 2007 átti að skila launahækkunum sem komu ekki; samkomulagi um skerðingu lífeyrisréttinda 2016 átti að fylgja launahækkanir sem viðsemjendur (umbjóðendur okkar allra - ríki og sveitarfélög) virðast ætla að svíkja. Það er brostið traust og eðlilega er þá gripið til þeirra fáu vopna sem launfólk hefur - að neita að mæta í vinnuna. Viljum við það besta fyrir börnin okkar? Dóttir mín yrði örugglega frábær kennari og ég á eftir að opna dyrnar fyrir henni að vinna með ungu fólki. Kannski ákveður hún svo eitthvað allt annað og ég mun styðja hana í öllu sama inn um hvaða dyr hún fer. Mig langar að hún haldi áfram að horfa upp til kennara og skóla og elski að læra áfram. Ég er bara svo hræddur um að hún endi á að segja mér, eins og svo margir klárustu vinir mínir hafa sagt mér, „sko mig langar alveg að verða kennari en ég bara get ekki hugsað mér launin,“ og það er alveg rétt hjá þeim. Hugarfarið hefur verið full mikið í „æj, ég fer þá bara að kenna“ og við þurfum að breyta því í „ég ætla að fara að kenna“ og með því kemur þetta hjá okkur á ekkert of mörgum árum. Eða ég held það allavega. Við sem samfélag þurfum að ákveða hvort að við ætlum að vera metnaðarfull fyrir börnin okkar eða ekki. Þetta er ekki spurning um einhverja letingja í kulnun sem vilja gráðugir grípa í hærri laun fyrir ekkert. Hugsum lengra og dýpra en það. Stöndum sem samfélag með kennurum og tökum saman ákvörðun um að gera samfélagið betra til lengri tíma. Viðsemjendur kennara erum við öll, samninganefnd ríkis og sveitarfélaga starfa í umboði okkar allra. Við erum að semja við kennara, ekki þau. Ég mun, sem foreldri barns á leikskóla í Kópavogi, standa þétt við bakið á þeim frábæru og metnaðarfullu kennurum sem fara í verkfall 3. mars og ég mun öskra enn hærra fyrir þeirra hönd á næstu vikum. Höfundur er faðir og framhaldsskólakennari.
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun