Öryggi og sjálfbærni í ferðaþjónustu: Hvað segir ný könnun? Guðmundur Björnsson skrifar 28. október 2024 10:01 Undanfarið hefur töluvert verið fjallað um mikilvægi landvarða og leiðsögumanna í íslenskri ferðaþjónustu en ný könnun sem unnin var meðal starfsmanna á þessu sviði varpar ljósi á þær áskoranir sem steðja að þessum mikilvægu stéttum. Könnunin, sem nefnist Menntun og þjálfun: Sjónarmið landvarða og leiðsögumanna, gefur til kynna að meirihluti svarenda sé vel menntaður á ýmsum sviðum og séu reynslumiklir í störfum sínum, en að verulegar áskoranir snúa að öryggi, þjálfun, samskiptum og sjálfbærni í starfi þeirra. Menntun og reynsla þátttakenda Af niðurstöðum könnunarinnar má sjá að flestir svarendur hafa áratuga reynslu og meira en helmingur þeirra hefur lokið bakkalár- eða meistaragráðu. Samt sem áður kemur fram verulegur skortur á þekkingu og formlegri þjálfun í lykilatriðum á borð við öryggismál, umhverfistúlkun* og hvernig eigi að ferðast án ummerkja** (Leave No Trace). Það vekur upp spurningar um hvort við séum að bjóða upp á nægilega menntun og símenntun á þessum sviðum, sem eru nauðsynleg til að tryggja fagleg vinnubrögð og náttúruvernd. Öryggi í ferðaþjónustu Einn helsti áhersluþáttur könnunarinnar snýr að öryggi. Þó að margir svarendur séu meðvitaðir um nauðsyn öryggisáætlana kemur í ljós að stór hluti þeirra hefur ekki fengið kynningu á öryggisáætlunum fyrir sín svæði og jafnvel enn færri hafa tekið þátt í gerð þeirra. Þetta er áhyggjuefni, sérstaklega í ljósi þess að ferðamenn eru oft á ferð á afskekktum og hættulegum svæðum þar sem öryggisþættir þurfa að vera í fyrirrúmi. Þetta kallar á aukna samvinnu milli stjórnvalda, ferðafyrirtækja og leiðsögumanna til að bæta öryggisreglur og miðlun þeirra. Sjálfbærni og umhverfisvitund í störfum landvarða og leiðsögumanna Sjálfbærni er lykilatriði í íslenskri ferðaþjónustu og landverðir og leiðsögumenn gegna þar mjög mikilvægu hlutverki í að fræða ferðamenn um náttúruvernd. Umhverfistúlkun er öflugt verkfæri til að veita ferðamönnum dýpri skilning á náttúrunni en könnun sýnir að mun fleiri gætu nýtt sér hana í störfum sínum. Eins er að þrátt fyrir að margir noti Ferðast án ummerkja aðferðir reglulega er kallað eftir meiri þjálfun og stuðningi við að miðla þessum aðferðum til ferðamanna. Aukið fræðsluefni, skipulagðari þjálfun og tækni geta stuðlað að aukinni umhverfisvitund meðal ferðamanna og hjálpað til við að vernda viðkvæm náttúrusvæði Íslands. Leiðsögumenn gegna þar lykilhlutverki í sjálfbærri ferðaþjónustu og framtíðarskipulagi hennar. Tækifæri til nýsköpunar Það er augljóst að nýjungar í tækni geta hjálpað til við að styrkja ferðaþjónustuna. Notkun stafrænnar tækni, s.s. hljóðleiðsagna, sýndarveruleika og fræðslufunda, hefur lítið verið nýtt hingað til. Þátttakendur í könnuninni nefna að beinar útskýringar og upplýsingaskilti séu algengustu leiðirnar til að miðla upplýsingum en rafrænir miðlar og hljóðleiðsagnir gætu orðið mikilvægur hluti af framtíð ferðaþjónustunnar. Með slíkum nýjungum má stuðla að betri upplifun ferðamanna og tryggja að þeir fái fræðslu á áhrifaríkan hátt. Áskoranir framtíðarinnar Þrátt fyrir jákvæðar niðurstöður hvað varðar reynslu og þekkingu svarenda kom skýrt fram að þeir standa frammi fyrir áskorunum sem snúa að samskiptum við ferðamenn, álagi og takmörkuðum stuðningi frá atvinnurekendum. Stór hluti þátttakenda í könnuninni telur einnig að ferðaþjónustan þurfi að vera betur skipulögð til að draga úr streitu og álagi, auk þess sem lagt er til að innviðir séu efldir til að mæta vaxandi ferðamannafjölda og umferð. Opin umræða á Þjóðarspegli HÍ Föstudaginn 1. nóvember n.k. verður nánar fjallað um þessa könnun í Þjóðarspeglinum í Háskóla Íslands, þar sem rýnt verður í niðurstöðurnar og þær áskoranir ræddar sem landverðir og leiðsögumenn standa frammi fyrir í störfum sínum. Þar mun einnig verða fjallað um mögulegar lausnir til að bæta öryggi, menntun og sjálfbærni í ferðaþjónustunni. Þessi umræða er mikilvæg fyrir framtíð ferðaþjónustunnar á Íslandi og hvernig við getum stutt við þá sem starfa í þessum lykilhlutverkum. Greinin byggir á könnun sem varpar ljósi á mikilvæg málefni sem þarf að ræða frekar – og er augljóslega kominn tími til að bregðast við þessum áskorunum á faglegan og metnaðarfullan hátt. Niðurlag: Ferðaþjónustan er ein af helstu atvinnugreinum á Íslandi og það skiptir miklu máli að störf innan ferðaþjónustunnar séu metin að verðleikum, hvort sem um er að ræða menntun, þjálfun eða öryggismál. Þetta er ekki aðeins mikilvægt fyrir starfsfólkið sjálft heldur einnig fyrir þá ferðamenn sem sækja landið heim í leit að upplifun, fróðleik og náttúruundrum. * Umhverfistúlkun er fræðsluaðferð sem miðar að því að skapa dýpri tengsl milli fólks og umhverfisins. Hún felst í því að miðla upplýsingum um náttúru, menningu og sögu svæða á lifandi og áhugaverðan hátt, þannig að fólk öðlist betri skilning, virðingu og ábyrgð gagnvart umhverfinu. ** Ferðast án ummerkja (Leave No Trace) er náttúruverndaraðferð sem leggur áherslu á að ferðamenn skilji ekki eftir sig ummerki í náttúrunni. Markmiðið er að lágmarka umhverfisáhrif með því að fylgja siðareglum um ábyrga hegðun, svo sem að taka allt rusl með sér, fylgja göngustígum, fara varlega um gróður og virða villt dýralíf og aðra ferðamenn. Nánar á https://anummerkja.is. Höfundur er aðjúnkt í ferðamálafræði við HÍ og faglegur umsjónarmaður leiðsögunáms hjá Endurmenntun Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Sjá meira
Undanfarið hefur töluvert verið fjallað um mikilvægi landvarða og leiðsögumanna í íslenskri ferðaþjónustu en ný könnun sem unnin var meðal starfsmanna á þessu sviði varpar ljósi á þær áskoranir sem steðja að þessum mikilvægu stéttum. Könnunin, sem nefnist Menntun og þjálfun: Sjónarmið landvarða og leiðsögumanna, gefur til kynna að meirihluti svarenda sé vel menntaður á ýmsum sviðum og séu reynslumiklir í störfum sínum, en að verulegar áskoranir snúa að öryggi, þjálfun, samskiptum og sjálfbærni í starfi þeirra. Menntun og reynsla þátttakenda Af niðurstöðum könnunarinnar má sjá að flestir svarendur hafa áratuga reynslu og meira en helmingur þeirra hefur lokið bakkalár- eða meistaragráðu. Samt sem áður kemur fram verulegur skortur á þekkingu og formlegri þjálfun í lykilatriðum á borð við öryggismál, umhverfistúlkun* og hvernig eigi að ferðast án ummerkja** (Leave No Trace). Það vekur upp spurningar um hvort við séum að bjóða upp á nægilega menntun og símenntun á þessum sviðum, sem eru nauðsynleg til að tryggja fagleg vinnubrögð og náttúruvernd. Öryggi í ferðaþjónustu Einn helsti áhersluþáttur könnunarinnar snýr að öryggi. Þó að margir svarendur séu meðvitaðir um nauðsyn öryggisáætlana kemur í ljós að stór hluti þeirra hefur ekki fengið kynningu á öryggisáætlunum fyrir sín svæði og jafnvel enn færri hafa tekið þátt í gerð þeirra. Þetta er áhyggjuefni, sérstaklega í ljósi þess að ferðamenn eru oft á ferð á afskekktum og hættulegum svæðum þar sem öryggisþættir þurfa að vera í fyrirrúmi. Þetta kallar á aukna samvinnu milli stjórnvalda, ferðafyrirtækja og leiðsögumanna til að bæta öryggisreglur og miðlun þeirra. Sjálfbærni og umhverfisvitund í störfum landvarða og leiðsögumanna Sjálfbærni er lykilatriði í íslenskri ferðaþjónustu og landverðir og leiðsögumenn gegna þar mjög mikilvægu hlutverki í að fræða ferðamenn um náttúruvernd. Umhverfistúlkun er öflugt verkfæri til að veita ferðamönnum dýpri skilning á náttúrunni en könnun sýnir að mun fleiri gætu nýtt sér hana í störfum sínum. Eins er að þrátt fyrir að margir noti Ferðast án ummerkja aðferðir reglulega er kallað eftir meiri þjálfun og stuðningi við að miðla þessum aðferðum til ferðamanna. Aukið fræðsluefni, skipulagðari þjálfun og tækni geta stuðlað að aukinni umhverfisvitund meðal ferðamanna og hjálpað til við að vernda viðkvæm náttúrusvæði Íslands. Leiðsögumenn gegna þar lykilhlutverki í sjálfbærri ferðaþjónustu og framtíðarskipulagi hennar. Tækifæri til nýsköpunar Það er augljóst að nýjungar í tækni geta hjálpað til við að styrkja ferðaþjónustuna. Notkun stafrænnar tækni, s.s. hljóðleiðsagna, sýndarveruleika og fræðslufunda, hefur lítið verið nýtt hingað til. Þátttakendur í könnuninni nefna að beinar útskýringar og upplýsingaskilti séu algengustu leiðirnar til að miðla upplýsingum en rafrænir miðlar og hljóðleiðsagnir gætu orðið mikilvægur hluti af framtíð ferðaþjónustunnar. Með slíkum nýjungum má stuðla að betri upplifun ferðamanna og tryggja að þeir fái fræðslu á áhrifaríkan hátt. Áskoranir framtíðarinnar Þrátt fyrir jákvæðar niðurstöður hvað varðar reynslu og þekkingu svarenda kom skýrt fram að þeir standa frammi fyrir áskorunum sem snúa að samskiptum við ferðamenn, álagi og takmörkuðum stuðningi frá atvinnurekendum. Stór hluti þátttakenda í könnuninni telur einnig að ferðaþjónustan þurfi að vera betur skipulögð til að draga úr streitu og álagi, auk þess sem lagt er til að innviðir séu efldir til að mæta vaxandi ferðamannafjölda og umferð. Opin umræða á Þjóðarspegli HÍ Föstudaginn 1. nóvember n.k. verður nánar fjallað um þessa könnun í Þjóðarspeglinum í Háskóla Íslands, þar sem rýnt verður í niðurstöðurnar og þær áskoranir ræddar sem landverðir og leiðsögumenn standa frammi fyrir í störfum sínum. Þar mun einnig verða fjallað um mögulegar lausnir til að bæta öryggi, menntun og sjálfbærni í ferðaþjónustunni. Þessi umræða er mikilvæg fyrir framtíð ferðaþjónustunnar á Íslandi og hvernig við getum stutt við þá sem starfa í þessum lykilhlutverkum. Greinin byggir á könnun sem varpar ljósi á mikilvæg málefni sem þarf að ræða frekar – og er augljóslega kominn tími til að bregðast við þessum áskorunum á faglegan og metnaðarfullan hátt. Niðurlag: Ferðaþjónustan er ein af helstu atvinnugreinum á Íslandi og það skiptir miklu máli að störf innan ferðaþjónustunnar séu metin að verðleikum, hvort sem um er að ræða menntun, þjálfun eða öryggismál. Þetta er ekki aðeins mikilvægt fyrir starfsfólkið sjálft heldur einnig fyrir þá ferðamenn sem sækja landið heim í leit að upplifun, fróðleik og náttúruundrum. * Umhverfistúlkun er fræðsluaðferð sem miðar að því að skapa dýpri tengsl milli fólks og umhverfisins. Hún felst í því að miðla upplýsingum um náttúru, menningu og sögu svæða á lifandi og áhugaverðan hátt, þannig að fólk öðlist betri skilning, virðingu og ábyrgð gagnvart umhverfinu. ** Ferðast án ummerkja (Leave No Trace) er náttúruverndaraðferð sem leggur áherslu á að ferðamenn skilji ekki eftir sig ummerki í náttúrunni. Markmiðið er að lágmarka umhverfisáhrif með því að fylgja siðareglum um ábyrga hegðun, svo sem að taka allt rusl með sér, fylgja göngustígum, fara varlega um gróður og virða villt dýralíf og aðra ferðamenn. Nánar á https://anummerkja.is. Höfundur er aðjúnkt í ferðamálafræði við HÍ og faglegur umsjónarmaður leiðsögunáms hjá Endurmenntun Háskóla Íslands.
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun