Treystandi fyrir stjórn landsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 3. október 2024 07:30 Formanni Viðreisnar, Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, hefur orðið nokkuð tíðrætt á kjörtímabilinu um að það þurfi „einfaldlega að fara að stjórna þessu landi“ eins og hún til að mynda orðaði það í grein á Vísir.is fyrr á árinu. Þar beindi formaðurinn spjótum sínum að ríkisstjórninni sem sannarlega er hægt að gagnrýna fyrir ýmislegt. Hins vegar er vandséð að Þorgerði og flokki hennar væri betur treystandi fyrir stjórn landsins. Vert er að hafa í huga að meginstefna Viðreisnar, og í raun eina stefnumál flokksins sem allt annað tekur mið af, er innganga Íslands í Evrópusambandið. Með öðrum orðum er markmiðið að komast til valda einungis til þess að koma stjórn landsins úr landi í hendur einstaklinga sem íslenzkir kjósendur hefðu í raun ekkert yfir að segja en þó í flestum tilfellum einstaklinga sem hafa yfir höfuð ekkert lýðræðislegt umboð frá kjósendum. Fram kom einnig í máli Þorgerðar á landsfundi Viðreisnar nýverið að flokkurinn leggði áherzlu á frjálsan markað, sterkt efnahagskerfi í opnu alþjóðlegu samfélagi og að draga úr umfangi stjórnsýslunnar. Hins vegar vill Viðreisn á sama tíma að Ísland gangi í gamaldags tollabandalag sem stendur efnahagslega vægast sagt höllum fæti og sem þýddi að stórauka þyrfti umfang hins opinbera hér á landi. Samkvæmt gögnum þess sjálfs. Fimm prósent af alþingismanni Hversu fjölmenn ríki Evrópusambandsins eru ræður þannig fyrst og fremst vægi þeirra þegar ákvarðanir eru teknar innan þess. Því fámennari sem ríkin eru því minni möguleika eiga þau almennt á því að hafa áhrif á ákvarðanatökur á vettvangi sambandsins. Einróma samþykki ríkjanna sem eitt sinn var reglan í þeim efnum heyrir nú nánast til undantekninga og hægt að telja þau mál nánast á fingum annarrar handar. Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið yrði til að mynda vægi landsins á þingi þess 0,8% eða eins og að hafa einungis hálfan þingmann á Alþingi. Vægið yrði margfalt minna í ráðherraráði sambandsins,, sem gjarnan er álitið valdamesta stofnun þess, eða allajafna einungis um 0,08%. Á við 5% hlutdeild í alþingismanni. Þar á meðal þegar rætt væri um til dæmis sjávarútvegsmál og orkumál. Þetta er svokallað „sæti við borðið“. Hvað varðar framkvæmdastjórn Evrópusambandsins eiga ríki þess í raun ekki fulltrúa í henni. Þeir sem þar sitja eru fyrst og síðast embættismenn sambandsins enda með öllu óheimilt að ganga erinda heimalanda sinna. Hliðstætt á til dæmis við um forseta þings Evrópusambandsins. Einstaklingurinn sem vermir það sæti hverju sinni er ekki fulltrúi heimalands síns heldur aðeins þingflokksins sem hann tilheyrir í þinginu. Kemur ekki endilega á óvart Fólkið sem Viðreisn vill að taki við stjórn Íslands er sama fólkið og til dæmis gerði ófá ríki Evrópusambandið háð rússneskri orku og hunzaði ítrekuð varnaðarorð sem leitt hefur til mikilla efnahagserfiðleika innan þess. Ekki sízt í öflugasta hagkerfinu, Þýzkalandi. Sama fólkið og ber ábyrgð á viðvarandi efnahagsstöðnun innan sambandsins sem lýst hefur sér meðal annars í lágum vöxtum í því skyni að reyna að örva efnahagslífið. Til þess að fræðast um vægast sagt bágt efnahagsástand innan Evrópusambandsins, og einkum og sér í lagi innan evrusvæðisins, er ágæt byrjun að kynna sér tvær nýlegar skýrslur sem unnar voru fyrir sambandið. Annars vegar af Mario Draghi, fyrrverandi seðlabankastjóra þess, og hins vegar Enrico Letta, fyrrverandi forsætisráðherra Ítalíu. Fátt ef eitthvað er til marks um það að forystumenn Viðreisnar hafi kynnt sér þær. Hins vegar kemur jú ekki endilega á óvart að Viðreisn treysti sér ekki til þess að stjórna landinu og hafi fyrir vikið þá stefnu að komast í ríkisstjórn til þess fyrst og fremst að koma völdunum yfir íslenzkum málum í hendur Evrópusambandsins. Ekki þarf annað en að horfa til þess hvernig meirihlutinn í borgarstjórn Reykjavíkur með Viðreisn innanborðs hefur til að mynda haldið á fjármálum borgarinnar undanfarin ár. Minntist ekki á ESB og evruna Fróðlegt var annars að lesa grein sem Þorgerðar ritaði á Vísir.is fyrr í vikunni þar sem hún sagði Viðreisn tilbúna í kosningabaráttuna og reifaði áherzlur flokksins. Hins vegar minntist hún hvorki á Evrópusambandið né evruna. Mögulega hefur hún loks áttað sig á þeim veruleika að málið er ekki beinlínis ávísun á fleiri atkvæði. Fylgi Samfylkingarinnar stórjókst sem kunnugt er meðal annars eftir að málið var lagt til hliðar. Hitt er svo annað mál að þetta er ekki í fyrsta sinn sem Þorgerður sópar Evrópusambandinu undir teppið þegar það hefur hentað. Einungis fáum dögum eftir þingkosningarnar 2017 lýsti hún því þannig yfir að Viðreisn væri reiðubúin að falla frá áherzlu sinni á sambandið ef það gæti orðið til þess að flokkurinn kæmist í ríkisstjórn. Vafalaust hefur Þorgerður metið það sem svo að um pólitískan ómöguleika væri að ræða. Með öðrum orðum er veruleikinn sá að hvorki andstæðingar né stuðningsmenn inngöngu í Evrópusambandið geta þannig treyst Viðreisn fyrir atkvæði sínu í þeim efnum. Þá er sem fyrr segir deginum ljósara að ekki er hægt að treysta flokknum til þess að fara með stjórn landsins. Bæði í ljósi reynslunnar í Reykjavík og ekki síður þeirrar staðreyndar að forystumenn hans treysta ljóslega ekki einu sinni sjálfum sér til þess. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Mest lesið Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Formanni Viðreisnar, Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, hefur orðið nokkuð tíðrætt á kjörtímabilinu um að það þurfi „einfaldlega að fara að stjórna þessu landi“ eins og hún til að mynda orðaði það í grein á Vísir.is fyrr á árinu. Þar beindi formaðurinn spjótum sínum að ríkisstjórninni sem sannarlega er hægt að gagnrýna fyrir ýmislegt. Hins vegar er vandséð að Þorgerði og flokki hennar væri betur treystandi fyrir stjórn landsins. Vert er að hafa í huga að meginstefna Viðreisnar, og í raun eina stefnumál flokksins sem allt annað tekur mið af, er innganga Íslands í Evrópusambandið. Með öðrum orðum er markmiðið að komast til valda einungis til þess að koma stjórn landsins úr landi í hendur einstaklinga sem íslenzkir kjósendur hefðu í raun ekkert yfir að segja en þó í flestum tilfellum einstaklinga sem hafa yfir höfuð ekkert lýðræðislegt umboð frá kjósendum. Fram kom einnig í máli Þorgerðar á landsfundi Viðreisnar nýverið að flokkurinn leggði áherzlu á frjálsan markað, sterkt efnahagskerfi í opnu alþjóðlegu samfélagi og að draga úr umfangi stjórnsýslunnar. Hins vegar vill Viðreisn á sama tíma að Ísland gangi í gamaldags tollabandalag sem stendur efnahagslega vægast sagt höllum fæti og sem þýddi að stórauka þyrfti umfang hins opinbera hér á landi. Samkvæmt gögnum þess sjálfs. Fimm prósent af alþingismanni Hversu fjölmenn ríki Evrópusambandsins eru ræður þannig fyrst og fremst vægi þeirra þegar ákvarðanir eru teknar innan þess. Því fámennari sem ríkin eru því minni möguleika eiga þau almennt á því að hafa áhrif á ákvarðanatökur á vettvangi sambandsins. Einróma samþykki ríkjanna sem eitt sinn var reglan í þeim efnum heyrir nú nánast til undantekninga og hægt að telja þau mál nánast á fingum annarrar handar. Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið yrði til að mynda vægi landsins á þingi þess 0,8% eða eins og að hafa einungis hálfan þingmann á Alþingi. Vægið yrði margfalt minna í ráðherraráði sambandsins,, sem gjarnan er álitið valdamesta stofnun þess, eða allajafna einungis um 0,08%. Á við 5% hlutdeild í alþingismanni. Þar á meðal þegar rætt væri um til dæmis sjávarútvegsmál og orkumál. Þetta er svokallað „sæti við borðið“. Hvað varðar framkvæmdastjórn Evrópusambandsins eiga ríki þess í raun ekki fulltrúa í henni. Þeir sem þar sitja eru fyrst og síðast embættismenn sambandsins enda með öllu óheimilt að ganga erinda heimalanda sinna. Hliðstætt á til dæmis við um forseta þings Evrópusambandsins. Einstaklingurinn sem vermir það sæti hverju sinni er ekki fulltrúi heimalands síns heldur aðeins þingflokksins sem hann tilheyrir í þinginu. Kemur ekki endilega á óvart Fólkið sem Viðreisn vill að taki við stjórn Íslands er sama fólkið og til dæmis gerði ófá ríki Evrópusambandið háð rússneskri orku og hunzaði ítrekuð varnaðarorð sem leitt hefur til mikilla efnahagserfiðleika innan þess. Ekki sízt í öflugasta hagkerfinu, Þýzkalandi. Sama fólkið og ber ábyrgð á viðvarandi efnahagsstöðnun innan sambandsins sem lýst hefur sér meðal annars í lágum vöxtum í því skyni að reyna að örva efnahagslífið. Til þess að fræðast um vægast sagt bágt efnahagsástand innan Evrópusambandsins, og einkum og sér í lagi innan evrusvæðisins, er ágæt byrjun að kynna sér tvær nýlegar skýrslur sem unnar voru fyrir sambandið. Annars vegar af Mario Draghi, fyrrverandi seðlabankastjóra þess, og hins vegar Enrico Letta, fyrrverandi forsætisráðherra Ítalíu. Fátt ef eitthvað er til marks um það að forystumenn Viðreisnar hafi kynnt sér þær. Hins vegar kemur jú ekki endilega á óvart að Viðreisn treysti sér ekki til þess að stjórna landinu og hafi fyrir vikið þá stefnu að komast í ríkisstjórn til þess fyrst og fremst að koma völdunum yfir íslenzkum málum í hendur Evrópusambandsins. Ekki þarf annað en að horfa til þess hvernig meirihlutinn í borgarstjórn Reykjavíkur með Viðreisn innanborðs hefur til að mynda haldið á fjármálum borgarinnar undanfarin ár. Minntist ekki á ESB og evruna Fróðlegt var annars að lesa grein sem Þorgerðar ritaði á Vísir.is fyrr í vikunni þar sem hún sagði Viðreisn tilbúna í kosningabaráttuna og reifaði áherzlur flokksins. Hins vegar minntist hún hvorki á Evrópusambandið né evruna. Mögulega hefur hún loks áttað sig á þeim veruleika að málið er ekki beinlínis ávísun á fleiri atkvæði. Fylgi Samfylkingarinnar stórjókst sem kunnugt er meðal annars eftir að málið var lagt til hliðar. Hitt er svo annað mál að þetta er ekki í fyrsta sinn sem Þorgerður sópar Evrópusambandinu undir teppið þegar það hefur hentað. Einungis fáum dögum eftir þingkosningarnar 2017 lýsti hún því þannig yfir að Viðreisn væri reiðubúin að falla frá áherzlu sinni á sambandið ef það gæti orðið til þess að flokkurinn kæmist í ríkisstjórn. Vafalaust hefur Þorgerður metið það sem svo að um pólitískan ómöguleika væri að ræða. Með öðrum orðum er veruleikinn sá að hvorki andstæðingar né stuðningsmenn inngöngu í Evrópusambandið geta þannig treyst Viðreisn fyrir atkvæði sínu í þeim efnum. Þá er sem fyrr segir deginum ljósara að ekki er hægt að treysta flokknum til þess að fara með stjórn landsins. Bæði í ljósi reynslunnar í Reykjavík og ekki síður þeirrar staðreyndar að forystumenn hans treysta ljóslega ekki einu sinni sjálfum sér til þess. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun