Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar 27. september 2024 12:03 Ungt fólk er að upplifa mjög margt í fyrsta skipti, meðal annars margar nýjar tilfinningar sem þau kunna illa eða jafnvel alls ekki að takast á við. En ef samfélagið okkar skapar aðstæður sem gefa börnum og ungmennum rík tækifæri til þess að efla geðheilsuna, þroskast og blómstra á eigin forsendum og rækta bæði sjálfsmynd sína og styrkleika verða þau sífellt betur í stakk búin til að takast á við nýjar eða erfiðar tilfinningar. Til að stuðla að þessum þroska er mikilvægt að við séum jafn óhrædd við að tala um geðheilsu og andlega líðan eins og þá líkamlegu. Þannig læra börn og ungmenni betur og betur að takast á við lífið og allt sem það hefur upp á að bjóða. Það þýðir líka að við þurfum að vera óhrædd við að taka spjallið um erfiðar og flóknar tilfinningar, rétt eins og allar aðrar, því það er óhjákvæmilegt að ungt fólk upplifi vanlíðan á einhverjum tímapunkti því það er hluti af lífinu og við þurfum að læra að takast á við það. Bjargráð gegn vanlíðan Það eru til nokkur einföld ráð sem geta hjálpað fólki að takast á við mikla vanlíðan. Það er fyrst og fremst mjög gagnlegt fyrir okkur öll, sérstaklega ungmenni, að tala við einhvern sem maður treystir og segja frá líðaninni og hugsunum. Gefum ungmennum í kringum okkur gaum, ert þú aðilinn í þínu nærumhverfi sem hægt er að leita til? Það er líka mikilvægt að reyna að vera í kringum fólk frekar en að einangra sig. Munum að það er styrkleikamerki að leita sér hjálpar og enginn skömm í því að líða illa. Svo er gagnlegt að minna sig á að tilfinningar og hugsanir okkar eru eins og fljót, á sífelldu skriði og alltaf að breytast. Líðan getur því verið allt önnur á morgun en í dag og jafnvel eftir klukkustund. Þess vegna er best að taka bara eitt skref í einu og komast gegnum daginn, enda getur það auðveldlega verið yfirþyrmandi að hugsa of mikið um hlutina eða horfa langt fram í tímann. Það er mismunandi eftir einstaklingum hvað hjálpar hverjum og einum, hvað virkar best og hvað fólki finnst gott að gera þegar því líður illa. En oft getur það reynst fólki hjálplegt að gera það sem hefur áður veitt ánægju eða hefur reynst vel til að ná jafnvægi á líðan. En það er um leið gott að huga að því að bjargráðin sem maður notar bæti helst líðan til lengri tíma litið, en ekki bara um stundarsakir. Sjálfsvígshugsanir eru merki um þörf á aðstoð Í sumum tilfellum getur vanlíðan orðið það mikil að fólk upplifi sjálfsvígshugsanir. Þær geta verið allt frá óljósum tilfinningum og hugsunum um að vilja ekki lifa lengur þó að viðkomandi sé ekki í raun að hugsa um að enda líf sitt, yfir í sterkar og alvarlegar sjálfsvígshugsanir. Sjálfsvígshugsanir eru alltaf merki um mikla vanlíðan og að einstaklingur þurfi á aðstoð að halda. Þess vegna skiptir miklu máli að segja einhverjum sem maður treystir frá slíkum hugsunum, hvort sem það er vinur, fjölskyldumeðlimur, kennari, vinnufélagi eða einhver annar. Sjálfsvígshugsanir eru ekkert til að skammast sín fyrir, en því miður er svo mikið af fólki sem líður illa að þær eru nokkuð algengar. Við hjá Hjálparsímanum 1717 og netspjallinu 1717.is höfum til að mynda tekið á móti miklum fjölda samtala um sjálfsvígshugsanir síðustu árin. Árið 2022 voru samtölin 1127 og árið 2023 voru þau 1413, þar af 490 við ungmenni sem voru undir 25 ára aldri. Hvernig á að ræða sjálfsvígshugsanir? Ef það er grunur eða vitneskja um mikla vanlíðan hjá einstaklingi er bæði nauðsynlegt og hjálplegt að spyrja beint út í sjálfsvígshugsanir. Rannsóknir sýna að slíkar spurningar hafa ekki fælandi eða ögrandi áhrif á einstakling í sjálfsvígshugleiðingum. Hins vegar þarf að spyrja slíkra spurninga af nærgætni og virðingu. Með því að spyrja viðkomandi beint út í eðli hugsananna og tíðni þeirra gefur það honum tækifæri á að spegla þær með öðrum einstaklingi, sem veitir oft ákveðinn létti. Mikilvægt er að viðurkenna þá vanlíðan sem einstaklingurinn er að upplifa og benda á hvar hægt er að fá aðstoð. Það er alltaf hægt að leita til eftirfarandi aðila: Hjálparsíma Rauða krossins 1717 og netspjallið 1717.is Pieta síminn 552-2218 Símaráðgjöf Heilsuveru 1700 og netspjallið heilsuvera.is Höfundur er Sandra Björk Birgisdóttir, verkefnastjóri hjá Hjálparsíma Rauða krossins - 1717. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geðheilbrigði Börn og uppeldi Mest lesið Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson Skoðun Okkar lágkúrulega illska Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Halldór 23.8.2025 Halldór Skoðun Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Ungt fólk er að upplifa mjög margt í fyrsta skipti, meðal annars margar nýjar tilfinningar sem þau kunna illa eða jafnvel alls ekki að takast á við. En ef samfélagið okkar skapar aðstæður sem gefa börnum og ungmennum rík tækifæri til þess að efla geðheilsuna, þroskast og blómstra á eigin forsendum og rækta bæði sjálfsmynd sína og styrkleika verða þau sífellt betur í stakk búin til að takast á við nýjar eða erfiðar tilfinningar. Til að stuðla að þessum þroska er mikilvægt að við séum jafn óhrædd við að tala um geðheilsu og andlega líðan eins og þá líkamlegu. Þannig læra börn og ungmenni betur og betur að takast á við lífið og allt sem það hefur upp á að bjóða. Það þýðir líka að við þurfum að vera óhrædd við að taka spjallið um erfiðar og flóknar tilfinningar, rétt eins og allar aðrar, því það er óhjákvæmilegt að ungt fólk upplifi vanlíðan á einhverjum tímapunkti því það er hluti af lífinu og við þurfum að læra að takast á við það. Bjargráð gegn vanlíðan Það eru til nokkur einföld ráð sem geta hjálpað fólki að takast á við mikla vanlíðan. Það er fyrst og fremst mjög gagnlegt fyrir okkur öll, sérstaklega ungmenni, að tala við einhvern sem maður treystir og segja frá líðaninni og hugsunum. Gefum ungmennum í kringum okkur gaum, ert þú aðilinn í þínu nærumhverfi sem hægt er að leita til? Það er líka mikilvægt að reyna að vera í kringum fólk frekar en að einangra sig. Munum að það er styrkleikamerki að leita sér hjálpar og enginn skömm í því að líða illa. Svo er gagnlegt að minna sig á að tilfinningar og hugsanir okkar eru eins og fljót, á sífelldu skriði og alltaf að breytast. Líðan getur því verið allt önnur á morgun en í dag og jafnvel eftir klukkustund. Þess vegna er best að taka bara eitt skref í einu og komast gegnum daginn, enda getur það auðveldlega verið yfirþyrmandi að hugsa of mikið um hlutina eða horfa langt fram í tímann. Það er mismunandi eftir einstaklingum hvað hjálpar hverjum og einum, hvað virkar best og hvað fólki finnst gott að gera þegar því líður illa. En oft getur það reynst fólki hjálplegt að gera það sem hefur áður veitt ánægju eða hefur reynst vel til að ná jafnvægi á líðan. En það er um leið gott að huga að því að bjargráðin sem maður notar bæti helst líðan til lengri tíma litið, en ekki bara um stundarsakir. Sjálfsvígshugsanir eru merki um þörf á aðstoð Í sumum tilfellum getur vanlíðan orðið það mikil að fólk upplifi sjálfsvígshugsanir. Þær geta verið allt frá óljósum tilfinningum og hugsunum um að vilja ekki lifa lengur þó að viðkomandi sé ekki í raun að hugsa um að enda líf sitt, yfir í sterkar og alvarlegar sjálfsvígshugsanir. Sjálfsvígshugsanir eru alltaf merki um mikla vanlíðan og að einstaklingur þurfi á aðstoð að halda. Þess vegna skiptir miklu máli að segja einhverjum sem maður treystir frá slíkum hugsunum, hvort sem það er vinur, fjölskyldumeðlimur, kennari, vinnufélagi eða einhver annar. Sjálfsvígshugsanir eru ekkert til að skammast sín fyrir, en því miður er svo mikið af fólki sem líður illa að þær eru nokkuð algengar. Við hjá Hjálparsímanum 1717 og netspjallinu 1717.is höfum til að mynda tekið á móti miklum fjölda samtala um sjálfsvígshugsanir síðustu árin. Árið 2022 voru samtölin 1127 og árið 2023 voru þau 1413, þar af 490 við ungmenni sem voru undir 25 ára aldri. Hvernig á að ræða sjálfsvígshugsanir? Ef það er grunur eða vitneskja um mikla vanlíðan hjá einstaklingi er bæði nauðsynlegt og hjálplegt að spyrja beint út í sjálfsvígshugsanir. Rannsóknir sýna að slíkar spurningar hafa ekki fælandi eða ögrandi áhrif á einstakling í sjálfsvígshugleiðingum. Hins vegar þarf að spyrja slíkra spurninga af nærgætni og virðingu. Með því að spyrja viðkomandi beint út í eðli hugsananna og tíðni þeirra gefur það honum tækifæri á að spegla þær með öðrum einstaklingi, sem veitir oft ákveðinn létti. Mikilvægt er að viðurkenna þá vanlíðan sem einstaklingurinn er að upplifa og benda á hvar hægt er að fá aðstoð. Það er alltaf hægt að leita til eftirfarandi aðila: Hjálparsíma Rauða krossins 1717 og netspjallið 1717.is Pieta síminn 552-2218 Símaráðgjöf Heilsuveru 1700 og netspjallið heilsuvera.is Höfundur er Sandra Björk Birgisdóttir, verkefnastjóri hjá Hjálparsíma Rauða krossins - 1717.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar