Gefum öllum séns Bragi Þór Thoroddsen skrifar 1. mars 2024 07:30 Undirritaður er áhugamaður um tungumál. Sem stúdent af málabraut er í farteski undirritaðs gutl í ensku, dönsku, frönsku og þýsku auk einhverrar innsýnar í okkar ylhýra. En í framhaldsnámi kom að því að latína varð einnig áhugamál þó ekki hafi farið fyrir námi í þeim fræðum ennþá. Latína gagnast mörgum og ekki síst starfsstéttum þar sem unnið er yfir landamæri og þvert á tungumál – hugtök í læknisfræði, lögfræði, náttúrufræðum, samskiptum viðskiptalífs og fleiri greinum samnýta þar alþjóðlegt tungumál sem þó enginn talar nema til skrauts. Fyrirgefið, jú, kirkjunnar menn í hinum ýmsu kimum jarðar. Eins og svo margir aðrir, líkt og alnetið ber vott um og ekki síst samfélagsmiðlar, hefur undirritaður líka áhuga á fólki og samfélagi. Eftir útskrift úr lagadeild hefur undirritaður notið þeirrar gæfu að starfa meira og minna með fólk og samfélag. Samfélag bæði innlendra og erlendra ríkisborgara. Lykillinn að slíkum samskiptum felst, eins og orðið felur í sér, í tungu sem báðir eða allir skilja. Ef vel á að takast. Íslenskt samfélag er lifandi og í sífelldri þróun. Það er tungumálið okkar líka – íslenskan. En vegna smæðar okkar samfélags á Íslandi er ekki sjálfgefið að íslenska verði um aldur og ævi það tungumál sem hún er fyrir okkur. Við erum örþjóð í stórum heimi, sem þó er ekki stærri en svo að samskipti margra á daglegum grunni eru beint á fundum og gegnum miðla á alls konar tungumálum. Heimurinn minnkaði og stækkaði um leið og alnetið haslaði sér völl. Heimur okkar í dag er annar en hann var á 8. og 9. áratug síðustu aldar þar sem erlend tunga heyrðist helst í sjónvarpi, í kvikmyndasýningum, af afspilun á spólum hinna ýmsu myndbandaleiga landsins. Og þá sjaldan að fólk brá sér af bæ út fyrir landsteinana. Við sem erum eilítið yfir þrítugu ólumst upp við takmarkað aðgengi að erlendu efni fyrstu æviárin, þó auðvitað hafi það verið misjafnt. Þá á ég við okkur, snar-íslensk, með innlendan bakgrunn og uppruna. Samfélag okkar hefur breyst mikið á stuttum tíma. Hlutfall fólks af erlendum uppruna er orðið hærra en það var fyrir þrjátíu árum og fer hækkandi. Tölfræði. Erlendir ríkisborgarar eiga greiðari aðgang að landinu í leit að tækifærum og atvinnu gegnum hluta fjórfrelsis Evrópusambandsins sem leiðir af samningi okkar um óbeina aðild frá samningnum um Evrópska efnahagssvæðið. Auðlegð landsins og sú staðreynd að við njótum auglýsingar fyrir náttúrufegurð og frjálslyndi laðar að sér fólk, sem er vel. Og fantar heimsins framleiða flóttafólk og jarðveg sem beinir til okkar fólki í leit að skjóli og ákjósanlegum stað til að búa fyrir sig og sína. Og miklu fleira til, þið þekkið þetta allt, hér hefur undanfarna áratugi orðið gjörbreyting á samsetningu íslenskrar þjóðar sem hefur sitt eigið tungumál þó fámenn sé. Birtingarmyndin frá nafla undirritaðs er sláandi. Staðreyndin er sú að í sveitarfélaginu sem undirritaður veitir framkvæmdarstjórn eru um 33% íbúa af erlendum uppruna. Fjölmenningarsamfélag sem sveitarfélagið Súðavíkurhreppur er stolt af og reynir sífellt eftir mætti að gera betra. En virkni í samfélaginu og endurspeglun í stjórn og aðkomu að sveitarfélaginu er ekki í takt við fjölda þeirra íbúa sem teljast til nýbúa eða erlendra. Í þeirri viðleytni að efla þann hluta íbúa höfum við tekið fegins hendi átaki sem ber yfirskriftina Gefum íslensku séns. Áhugi og árangur af átakinu er eftirtektarverður og ávinningur, ef til tekst, er langtum verðmætari en tilkostnaður og fyrirhöfn. Það er mikill mannauður í fólki sem til okkar flytur og ættum við að þiggja þann mannauð með þökkum, samfélaginu og okkur öllum til heilla. Og um leið, vonandi fylgir lífsfylling og hagsæld fyrir þá sem læra íslensku, þurfum við að gefa íslensku séns, í stað þess að grípa til enskunnar, hvers tungumáls kannski hvorugur kann góð skil á. Það afhjúpar okkur sem vonda samfélagskennara og hjálpar lítið við skilning á íslensku sé enska sífellt notuð. Höfundur er sveitarstjóri Súðavíkurhrepps. Grein þessi er liður í greinaröð á vegum Gefum íslensku séns – íslenskuvænt samfélag rituðum af fólki sem lætur sig íslenskuna varða og vill bjóða fólk sem hingað flyst velkomið í íslenskt (mál)samfélag með íslenskuna og brosið að vopni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bragi Þór Thoroddsen Íslensk tunga Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo Skoðun Sögufölsun eytt í kyrrþey Hjörtur Hjartarson Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon Skoðun Skoðun Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Sjá meira
Undirritaður er áhugamaður um tungumál. Sem stúdent af málabraut er í farteski undirritaðs gutl í ensku, dönsku, frönsku og þýsku auk einhverrar innsýnar í okkar ylhýra. En í framhaldsnámi kom að því að latína varð einnig áhugamál þó ekki hafi farið fyrir námi í þeim fræðum ennþá. Latína gagnast mörgum og ekki síst starfsstéttum þar sem unnið er yfir landamæri og þvert á tungumál – hugtök í læknisfræði, lögfræði, náttúrufræðum, samskiptum viðskiptalífs og fleiri greinum samnýta þar alþjóðlegt tungumál sem þó enginn talar nema til skrauts. Fyrirgefið, jú, kirkjunnar menn í hinum ýmsu kimum jarðar. Eins og svo margir aðrir, líkt og alnetið ber vott um og ekki síst samfélagsmiðlar, hefur undirritaður líka áhuga á fólki og samfélagi. Eftir útskrift úr lagadeild hefur undirritaður notið þeirrar gæfu að starfa meira og minna með fólk og samfélag. Samfélag bæði innlendra og erlendra ríkisborgara. Lykillinn að slíkum samskiptum felst, eins og orðið felur í sér, í tungu sem báðir eða allir skilja. Ef vel á að takast. Íslenskt samfélag er lifandi og í sífelldri þróun. Það er tungumálið okkar líka – íslenskan. En vegna smæðar okkar samfélags á Íslandi er ekki sjálfgefið að íslenska verði um aldur og ævi það tungumál sem hún er fyrir okkur. Við erum örþjóð í stórum heimi, sem þó er ekki stærri en svo að samskipti margra á daglegum grunni eru beint á fundum og gegnum miðla á alls konar tungumálum. Heimurinn minnkaði og stækkaði um leið og alnetið haslaði sér völl. Heimur okkar í dag er annar en hann var á 8. og 9. áratug síðustu aldar þar sem erlend tunga heyrðist helst í sjónvarpi, í kvikmyndasýningum, af afspilun á spólum hinna ýmsu myndbandaleiga landsins. Og þá sjaldan að fólk brá sér af bæ út fyrir landsteinana. Við sem erum eilítið yfir þrítugu ólumst upp við takmarkað aðgengi að erlendu efni fyrstu æviárin, þó auðvitað hafi það verið misjafnt. Þá á ég við okkur, snar-íslensk, með innlendan bakgrunn og uppruna. Samfélag okkar hefur breyst mikið á stuttum tíma. Hlutfall fólks af erlendum uppruna er orðið hærra en það var fyrir þrjátíu árum og fer hækkandi. Tölfræði. Erlendir ríkisborgarar eiga greiðari aðgang að landinu í leit að tækifærum og atvinnu gegnum hluta fjórfrelsis Evrópusambandsins sem leiðir af samningi okkar um óbeina aðild frá samningnum um Evrópska efnahagssvæðið. Auðlegð landsins og sú staðreynd að við njótum auglýsingar fyrir náttúrufegurð og frjálslyndi laðar að sér fólk, sem er vel. Og fantar heimsins framleiða flóttafólk og jarðveg sem beinir til okkar fólki í leit að skjóli og ákjósanlegum stað til að búa fyrir sig og sína. Og miklu fleira til, þið þekkið þetta allt, hér hefur undanfarna áratugi orðið gjörbreyting á samsetningu íslenskrar þjóðar sem hefur sitt eigið tungumál þó fámenn sé. Birtingarmyndin frá nafla undirritaðs er sláandi. Staðreyndin er sú að í sveitarfélaginu sem undirritaður veitir framkvæmdarstjórn eru um 33% íbúa af erlendum uppruna. Fjölmenningarsamfélag sem sveitarfélagið Súðavíkurhreppur er stolt af og reynir sífellt eftir mætti að gera betra. En virkni í samfélaginu og endurspeglun í stjórn og aðkomu að sveitarfélaginu er ekki í takt við fjölda þeirra íbúa sem teljast til nýbúa eða erlendra. Í þeirri viðleytni að efla þann hluta íbúa höfum við tekið fegins hendi átaki sem ber yfirskriftina Gefum íslensku séns. Áhugi og árangur af átakinu er eftirtektarverður og ávinningur, ef til tekst, er langtum verðmætari en tilkostnaður og fyrirhöfn. Það er mikill mannauður í fólki sem til okkar flytur og ættum við að þiggja þann mannauð með þökkum, samfélaginu og okkur öllum til heilla. Og um leið, vonandi fylgir lífsfylling og hagsæld fyrir þá sem læra íslensku, þurfum við að gefa íslensku séns, í stað þess að grípa til enskunnar, hvers tungumáls kannski hvorugur kann góð skil á. Það afhjúpar okkur sem vonda samfélagskennara og hjálpar lítið við skilning á íslensku sé enska sífellt notuð. Höfundur er sveitarstjóri Súðavíkurhrepps. Grein þessi er liður í greinaröð á vegum Gefum íslensku séns – íslenskuvænt samfélag rituðum af fólki sem lætur sig íslenskuna varða og vill bjóða fólk sem hingað flyst velkomið í íslenskt (mál)samfélag með íslenskuna og brosið að vopni.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar