Fjarnám sem valkostur = farsæld fyrir alla nemendur Björn Gísli Erlingsson skrifar 17. nóvember 2023 15:00 Fyrir stuttu var umfjöllun um menntamál í Kveik í ríkissjónvarpinu. Þar kom m.a. fram að íslenska skólakerfið hafi lítið þróast í gegnum árin. Nemendur sitja þétt saman í kennslustofunni, misjafnlega móttækir fyrir því sem kennarinn hefur fram að færa. Sumir virðast vera að hugsa um eitthvað allt annað og aðrir á nálum yfir því að þeir verði „teknir upp“ og látnir svara næstu spurningu. Umsjónarmanni Kveiks varð líka tíðrætt um áherslur á utanbókarlærdóm í skólum og að lítið hafi breyst öldum saman í þessum efnum. Ekki hefur rannsóknarteymi Kveiks farið víða að þessu sinni þar sem ekki var fjallað neitt um þær aðferðir sem kennarar eru að þróa út um allt land á borð við verkefnamiðað nám, leiðsagnarmat og nú að undanförnu eru kennarar að kynna sér gervigreind og hvernig hún mun breyta skólastarfi í nánustu framtíð. Þó eru jú blikur á lofti og nauðsynlegt að gera betur. Nýlegar tölur sýna Evrópumet Íslendinga í brottfalli drengja úr námi á aldrinum 18-24 ára. Drengir sem einmitt passa mögulega ekki nægilega vel inn í skólakerfið. Já, nemendahópurinn er misjafnlega samansettur. Það sem hentar einum, hentar öðrum ekki eins vel. Sem betur fer hefur mikið gerst á síðustu árum í átt til einstaklingsmiðaðrar kennslu, lokaprófum hefur fækkað og í staðinn komið áður nefnt verkefnamiðað nám og leiðsagnarnám þar sem vinna nemandans er í aðalhlutverki. Ein leið til að koma til móts við misjafnar þarfir nemenda er fjarnám. Þakklátir nemendur Það er fjölbreyttur hópur nemenda sem sækir fjarnám í Menntaskólanum á Egilsstöðum. Á 25 ára ferli mínum sem kennari í ME hef ég kennt nemendum sem af ýmsum ástæðum kjósa fjarnám eða þurfa þess vegna ýmiskonar aðstæðna í lífi þeirra. Töluvert er um að nemendur sem eiga við veikindi að stríða, andleg sem líkamleg, sæki í fjarnám. Nýbakaðar ungar mæður sem eiga ekki heiman gengt, ungir íþróttamenn sem eru að stíga sín fyrstu skref í atvinnumennsku út í heimi, aðrir koma fögum ekki inn í stundaskrá og taka því áfanga í fjarnámi til að seinka ekki útskrift, iðnaðarmenn sem vantar einn til tvo áfanga til að klára svo þeir sem passa ekki inn í „kassann“ að sitja á skólabekk. Þá er algengt að nemendur sem hrökkluðust úr námi snúi aftur með þessum möguleika. Það er gefandi að kenna þessu fólki og fá fullt af þökkum fyrir að bjóða upp á slíka kennslu. Með nýjustu kennsluforritum er hægt að halda uppi fjölbreyttri kennslu til þessa hóps. Það er einmitt það sem nemendur okkar hrósa okkur meðal annars fyrir, fjölbreytni í kennsluaðferðum í stað sjálfnáms með stóru lokaprófi eins og fjarnám áður var. Lengi hefur verið boðið upp á fjarnám við ME sem þýðir að við skólann starfar fólk sem hefur áratuga reynslu á þessu sviði og margir leggja mikinn metnað í kennsluna enda hefur orðspor skólans vegna þessa verið gott. Menntastefna = sparnaður Frá því að ég byrjaði að kenna hefur stefna stjórnvalda snúist um hvernig hægt sé að hagræða sem mest og spara í skólakerfinu en minna fer fyrir fjármagni í nýsköpun og þróun nýrra aðferða. Það má segja að helstu innspýtingar fjármagns inn í framhaldsskólakerfið sé fengið með verkföllum kennara sem hefur a.m.k. orðið til þess að þeir þurfa ekki að vinna aðra vinnu og getað nýtt krafta sína einvörðu í kennsluna. Fjármögnun fjarkennslu í framhaldsskólum snýst einmitt um þetta hvort ríkið viðurkenni gæði fjarnáms og farsæld líka fyrir þá nemendur sem passa ekki inn í „kassann“, skólastofuna. Skemmst er líka að minnast hvað allir rómuðu fjarnámið á tímum Covid-19 faraldursins og væri því ekki gagnlegt að halda áfram að þróa þá tækni sem menn kynntust þar? Fjarkennsla = fjarvinna => Byggðastefna Byggðastefna er fyrirbæri sem reglulega heyrist á meðal þingmanna á Alþingi að minnsta kosti rétt fyrir kosningar. Eitt sem talið er góð byggðastefna er að fjölga háskólamenntuðu fólki út á landi meðal annars með ýmiskonar fjarvinnu sem fólk getur unnið hvar sem er. Stytting náms til stúdentsprófs fyrir nokkrum árum var ein af þeim aðgerðum sem virkuðu í öfuga átt við þá stefnu. Nemendum fækkaði um u.þ.b. fjórðung í framhaldsskólum sem hafði fyrir vikið neikvæð áhrif á reksturinn. Skólastofur voru illa nýttar og erfitt varð að fylla upp í vinnuskyldu kennara. Í ME hefur tekist að halda í horfinu með því að bjóða upp á blöndu af stað- og fjarnámi. Flestir námshópar eru því blandaðir og jafnvel nokkrir kenndir alveg í fjarkennslu. Vandamálið við þetta er að ef vel á að vera kostar þetta meiri vinnu fyrir kennarann. Af hverju dýrara? Vandamálið við fjarnámið er að það kostar aukavinnu fyrir kennarann. Hann þarf að svara tölvupósti, gera sérstök verkefni sem henta fjarnemendum, setja upp fjarkennsluforrit, taka upp kennslumyndbönd og fleira. Nokkrir skólar hafa greitt kennurum sérstaklega fyrir þessa vinnu og með því þróað þessa frábæru leið til að koma til móts við nemendur og minnka brottfall úr námi. Árum saman hafa skólastjórnendur ME og kennarar talað yfir daufum eyrum stjórnmálamanna um að veita fjármagni til fjarkennslu. Allir sem heimsækja okkur eru mjög uppveðraðir yfir þeirri vinnu sem fram fer í þessum efnum en lítið virðist koma úr því. Nei, ríkið hefur þvert á móti dregið úr greiðslum vegna fjarnema um 30% þar sem þeir slíta ekki gólfum stofnunarinnar né eyða klósettpappír. Jú, þeir benda líka á að þessir nemendur þurfi ekki á annarri þjónustu að halda. Þjónustu á borð við námsráðgjöf, aðstoð vegna tölvumála og fl. Staðreyndin er samt allt önnur því talverður tími námsráðgjafa fer í mál fjarnema í ME og ófáir tímar kerfisstjóra fer í skráningu og vandamál vegna tölvumála fjarnemenda. Þá er sérstakur fjarnámsstjóri í (50-75% starfshlutfalli)? við skólann. Fjarnám sem farsæld nemenda Í þessari grein hef ég reynt að sýna fram á að fjarnám sé vaxandi valkostur fyrir fjölda nemenda sem af einhverjum ástæðum á erfitt með að sækja nám í staðnámi. Víða um land eru skólar sem hafa reynt að halda í horfinu eftir styttingu framhaldsskólans með því að bjóða upp á fjarnám til að halda í þann mannauð sem þar er. Það hljóta því allir að hagnast á því að stjórnvöld viðurkenni þessa þróunarvinnu skólanna og greiði fyrir það auka álag sem kennarar leggja á sig til að koma til móts við þennan nemendahóp. Um leið hlúa að þessum skólum á landsbyggðinni og auka menntun þjóðarinnar. Höfundur er framhaldsskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Framhaldsskólar Skóla - og menntamál Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Fyrir stuttu var umfjöllun um menntamál í Kveik í ríkissjónvarpinu. Þar kom m.a. fram að íslenska skólakerfið hafi lítið þróast í gegnum árin. Nemendur sitja þétt saman í kennslustofunni, misjafnlega móttækir fyrir því sem kennarinn hefur fram að færa. Sumir virðast vera að hugsa um eitthvað allt annað og aðrir á nálum yfir því að þeir verði „teknir upp“ og látnir svara næstu spurningu. Umsjónarmanni Kveiks varð líka tíðrætt um áherslur á utanbókarlærdóm í skólum og að lítið hafi breyst öldum saman í þessum efnum. Ekki hefur rannsóknarteymi Kveiks farið víða að þessu sinni þar sem ekki var fjallað neitt um þær aðferðir sem kennarar eru að þróa út um allt land á borð við verkefnamiðað nám, leiðsagnarmat og nú að undanförnu eru kennarar að kynna sér gervigreind og hvernig hún mun breyta skólastarfi í nánustu framtíð. Þó eru jú blikur á lofti og nauðsynlegt að gera betur. Nýlegar tölur sýna Evrópumet Íslendinga í brottfalli drengja úr námi á aldrinum 18-24 ára. Drengir sem einmitt passa mögulega ekki nægilega vel inn í skólakerfið. Já, nemendahópurinn er misjafnlega samansettur. Það sem hentar einum, hentar öðrum ekki eins vel. Sem betur fer hefur mikið gerst á síðustu árum í átt til einstaklingsmiðaðrar kennslu, lokaprófum hefur fækkað og í staðinn komið áður nefnt verkefnamiðað nám og leiðsagnarnám þar sem vinna nemandans er í aðalhlutverki. Ein leið til að koma til móts við misjafnar þarfir nemenda er fjarnám. Þakklátir nemendur Það er fjölbreyttur hópur nemenda sem sækir fjarnám í Menntaskólanum á Egilsstöðum. Á 25 ára ferli mínum sem kennari í ME hef ég kennt nemendum sem af ýmsum ástæðum kjósa fjarnám eða þurfa þess vegna ýmiskonar aðstæðna í lífi þeirra. Töluvert er um að nemendur sem eiga við veikindi að stríða, andleg sem líkamleg, sæki í fjarnám. Nýbakaðar ungar mæður sem eiga ekki heiman gengt, ungir íþróttamenn sem eru að stíga sín fyrstu skref í atvinnumennsku út í heimi, aðrir koma fögum ekki inn í stundaskrá og taka því áfanga í fjarnámi til að seinka ekki útskrift, iðnaðarmenn sem vantar einn til tvo áfanga til að klára svo þeir sem passa ekki inn í „kassann“ að sitja á skólabekk. Þá er algengt að nemendur sem hrökkluðust úr námi snúi aftur með þessum möguleika. Það er gefandi að kenna þessu fólki og fá fullt af þökkum fyrir að bjóða upp á slíka kennslu. Með nýjustu kennsluforritum er hægt að halda uppi fjölbreyttri kennslu til þessa hóps. Það er einmitt það sem nemendur okkar hrósa okkur meðal annars fyrir, fjölbreytni í kennsluaðferðum í stað sjálfnáms með stóru lokaprófi eins og fjarnám áður var. Lengi hefur verið boðið upp á fjarnám við ME sem þýðir að við skólann starfar fólk sem hefur áratuga reynslu á þessu sviði og margir leggja mikinn metnað í kennsluna enda hefur orðspor skólans vegna þessa verið gott. Menntastefna = sparnaður Frá því að ég byrjaði að kenna hefur stefna stjórnvalda snúist um hvernig hægt sé að hagræða sem mest og spara í skólakerfinu en minna fer fyrir fjármagni í nýsköpun og þróun nýrra aðferða. Það má segja að helstu innspýtingar fjármagns inn í framhaldsskólakerfið sé fengið með verkföllum kennara sem hefur a.m.k. orðið til þess að þeir þurfa ekki að vinna aðra vinnu og getað nýtt krafta sína einvörðu í kennsluna. Fjármögnun fjarkennslu í framhaldsskólum snýst einmitt um þetta hvort ríkið viðurkenni gæði fjarnáms og farsæld líka fyrir þá nemendur sem passa ekki inn í „kassann“, skólastofuna. Skemmst er líka að minnast hvað allir rómuðu fjarnámið á tímum Covid-19 faraldursins og væri því ekki gagnlegt að halda áfram að þróa þá tækni sem menn kynntust þar? Fjarkennsla = fjarvinna => Byggðastefna Byggðastefna er fyrirbæri sem reglulega heyrist á meðal þingmanna á Alþingi að minnsta kosti rétt fyrir kosningar. Eitt sem talið er góð byggðastefna er að fjölga háskólamenntuðu fólki út á landi meðal annars með ýmiskonar fjarvinnu sem fólk getur unnið hvar sem er. Stytting náms til stúdentsprófs fyrir nokkrum árum var ein af þeim aðgerðum sem virkuðu í öfuga átt við þá stefnu. Nemendum fækkaði um u.þ.b. fjórðung í framhaldsskólum sem hafði fyrir vikið neikvæð áhrif á reksturinn. Skólastofur voru illa nýttar og erfitt varð að fylla upp í vinnuskyldu kennara. Í ME hefur tekist að halda í horfinu með því að bjóða upp á blöndu af stað- og fjarnámi. Flestir námshópar eru því blandaðir og jafnvel nokkrir kenndir alveg í fjarkennslu. Vandamálið við þetta er að ef vel á að vera kostar þetta meiri vinnu fyrir kennarann. Af hverju dýrara? Vandamálið við fjarnámið er að það kostar aukavinnu fyrir kennarann. Hann þarf að svara tölvupósti, gera sérstök verkefni sem henta fjarnemendum, setja upp fjarkennsluforrit, taka upp kennslumyndbönd og fleira. Nokkrir skólar hafa greitt kennurum sérstaklega fyrir þessa vinnu og með því þróað þessa frábæru leið til að koma til móts við nemendur og minnka brottfall úr námi. Árum saman hafa skólastjórnendur ME og kennarar talað yfir daufum eyrum stjórnmálamanna um að veita fjármagni til fjarkennslu. Allir sem heimsækja okkur eru mjög uppveðraðir yfir þeirri vinnu sem fram fer í þessum efnum en lítið virðist koma úr því. Nei, ríkið hefur þvert á móti dregið úr greiðslum vegna fjarnema um 30% þar sem þeir slíta ekki gólfum stofnunarinnar né eyða klósettpappír. Jú, þeir benda líka á að þessir nemendur þurfi ekki á annarri þjónustu að halda. Þjónustu á borð við námsráðgjöf, aðstoð vegna tölvumála og fl. Staðreyndin er samt allt önnur því talverður tími námsráðgjafa fer í mál fjarnema í ME og ófáir tímar kerfisstjóra fer í skráningu og vandamál vegna tölvumála fjarnemenda. Þá er sérstakur fjarnámsstjóri í (50-75% starfshlutfalli)? við skólann. Fjarnám sem farsæld nemenda Í þessari grein hef ég reynt að sýna fram á að fjarnám sé vaxandi valkostur fyrir fjölda nemenda sem af einhverjum ástæðum á erfitt með að sækja nám í staðnámi. Víða um land eru skólar sem hafa reynt að halda í horfinu eftir styttingu framhaldsskólans með því að bjóða upp á fjarnám til að halda í þann mannauð sem þar er. Það hljóta því allir að hagnast á því að stjórnvöld viðurkenni þessa þróunarvinnu skólanna og greiði fyrir það auka álag sem kennarar leggja á sig til að koma til móts við þennan nemendahóp. Um leið hlúa að þessum skólum á landsbyggðinni og auka menntun þjóðarinnar. Höfundur er framhaldsskólakennari.
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar