Fjarnám sem valkostur = farsæld fyrir alla nemendur Björn Gísli Erlingsson skrifar 17. nóvember 2023 15:00 Fyrir stuttu var umfjöllun um menntamál í Kveik í ríkissjónvarpinu. Þar kom m.a. fram að íslenska skólakerfið hafi lítið þróast í gegnum árin. Nemendur sitja þétt saman í kennslustofunni, misjafnlega móttækir fyrir því sem kennarinn hefur fram að færa. Sumir virðast vera að hugsa um eitthvað allt annað og aðrir á nálum yfir því að þeir verði „teknir upp“ og látnir svara næstu spurningu. Umsjónarmanni Kveiks varð líka tíðrætt um áherslur á utanbókarlærdóm í skólum og að lítið hafi breyst öldum saman í þessum efnum. Ekki hefur rannsóknarteymi Kveiks farið víða að þessu sinni þar sem ekki var fjallað neitt um þær aðferðir sem kennarar eru að þróa út um allt land á borð við verkefnamiðað nám, leiðsagnarmat og nú að undanförnu eru kennarar að kynna sér gervigreind og hvernig hún mun breyta skólastarfi í nánustu framtíð. Þó eru jú blikur á lofti og nauðsynlegt að gera betur. Nýlegar tölur sýna Evrópumet Íslendinga í brottfalli drengja úr námi á aldrinum 18-24 ára. Drengir sem einmitt passa mögulega ekki nægilega vel inn í skólakerfið. Já, nemendahópurinn er misjafnlega samansettur. Það sem hentar einum, hentar öðrum ekki eins vel. Sem betur fer hefur mikið gerst á síðustu árum í átt til einstaklingsmiðaðrar kennslu, lokaprófum hefur fækkað og í staðinn komið áður nefnt verkefnamiðað nám og leiðsagnarnám þar sem vinna nemandans er í aðalhlutverki. Ein leið til að koma til móts við misjafnar þarfir nemenda er fjarnám. Þakklátir nemendur Það er fjölbreyttur hópur nemenda sem sækir fjarnám í Menntaskólanum á Egilsstöðum. Á 25 ára ferli mínum sem kennari í ME hef ég kennt nemendum sem af ýmsum ástæðum kjósa fjarnám eða þurfa þess vegna ýmiskonar aðstæðna í lífi þeirra. Töluvert er um að nemendur sem eiga við veikindi að stríða, andleg sem líkamleg, sæki í fjarnám. Nýbakaðar ungar mæður sem eiga ekki heiman gengt, ungir íþróttamenn sem eru að stíga sín fyrstu skref í atvinnumennsku út í heimi, aðrir koma fögum ekki inn í stundaskrá og taka því áfanga í fjarnámi til að seinka ekki útskrift, iðnaðarmenn sem vantar einn til tvo áfanga til að klára svo þeir sem passa ekki inn í „kassann“ að sitja á skólabekk. Þá er algengt að nemendur sem hrökkluðust úr námi snúi aftur með þessum möguleika. Það er gefandi að kenna þessu fólki og fá fullt af þökkum fyrir að bjóða upp á slíka kennslu. Með nýjustu kennsluforritum er hægt að halda uppi fjölbreyttri kennslu til þessa hóps. Það er einmitt það sem nemendur okkar hrósa okkur meðal annars fyrir, fjölbreytni í kennsluaðferðum í stað sjálfnáms með stóru lokaprófi eins og fjarnám áður var. Lengi hefur verið boðið upp á fjarnám við ME sem þýðir að við skólann starfar fólk sem hefur áratuga reynslu á þessu sviði og margir leggja mikinn metnað í kennsluna enda hefur orðspor skólans vegna þessa verið gott. Menntastefna = sparnaður Frá því að ég byrjaði að kenna hefur stefna stjórnvalda snúist um hvernig hægt sé að hagræða sem mest og spara í skólakerfinu en minna fer fyrir fjármagni í nýsköpun og þróun nýrra aðferða. Það má segja að helstu innspýtingar fjármagns inn í framhaldsskólakerfið sé fengið með verkföllum kennara sem hefur a.m.k. orðið til þess að þeir þurfa ekki að vinna aðra vinnu og getað nýtt krafta sína einvörðu í kennsluna. Fjármögnun fjarkennslu í framhaldsskólum snýst einmitt um þetta hvort ríkið viðurkenni gæði fjarnáms og farsæld líka fyrir þá nemendur sem passa ekki inn í „kassann“, skólastofuna. Skemmst er líka að minnast hvað allir rómuðu fjarnámið á tímum Covid-19 faraldursins og væri því ekki gagnlegt að halda áfram að þróa þá tækni sem menn kynntust þar? Fjarkennsla = fjarvinna => Byggðastefna Byggðastefna er fyrirbæri sem reglulega heyrist á meðal þingmanna á Alþingi að minnsta kosti rétt fyrir kosningar. Eitt sem talið er góð byggðastefna er að fjölga háskólamenntuðu fólki út á landi meðal annars með ýmiskonar fjarvinnu sem fólk getur unnið hvar sem er. Stytting náms til stúdentsprófs fyrir nokkrum árum var ein af þeim aðgerðum sem virkuðu í öfuga átt við þá stefnu. Nemendum fækkaði um u.þ.b. fjórðung í framhaldsskólum sem hafði fyrir vikið neikvæð áhrif á reksturinn. Skólastofur voru illa nýttar og erfitt varð að fylla upp í vinnuskyldu kennara. Í ME hefur tekist að halda í horfinu með því að bjóða upp á blöndu af stað- og fjarnámi. Flestir námshópar eru því blandaðir og jafnvel nokkrir kenndir alveg í fjarkennslu. Vandamálið við þetta er að ef vel á að vera kostar þetta meiri vinnu fyrir kennarann. Af hverju dýrara? Vandamálið við fjarnámið er að það kostar aukavinnu fyrir kennarann. Hann þarf að svara tölvupósti, gera sérstök verkefni sem henta fjarnemendum, setja upp fjarkennsluforrit, taka upp kennslumyndbönd og fleira. Nokkrir skólar hafa greitt kennurum sérstaklega fyrir þessa vinnu og með því þróað þessa frábæru leið til að koma til móts við nemendur og minnka brottfall úr námi. Árum saman hafa skólastjórnendur ME og kennarar talað yfir daufum eyrum stjórnmálamanna um að veita fjármagni til fjarkennslu. Allir sem heimsækja okkur eru mjög uppveðraðir yfir þeirri vinnu sem fram fer í þessum efnum en lítið virðist koma úr því. Nei, ríkið hefur þvert á móti dregið úr greiðslum vegna fjarnema um 30% þar sem þeir slíta ekki gólfum stofnunarinnar né eyða klósettpappír. Jú, þeir benda líka á að þessir nemendur þurfi ekki á annarri þjónustu að halda. Þjónustu á borð við námsráðgjöf, aðstoð vegna tölvumála og fl. Staðreyndin er samt allt önnur því talverður tími námsráðgjafa fer í mál fjarnema í ME og ófáir tímar kerfisstjóra fer í skráningu og vandamál vegna tölvumála fjarnemenda. Þá er sérstakur fjarnámsstjóri í (50-75% starfshlutfalli)? við skólann. Fjarnám sem farsæld nemenda Í þessari grein hef ég reynt að sýna fram á að fjarnám sé vaxandi valkostur fyrir fjölda nemenda sem af einhverjum ástæðum á erfitt með að sækja nám í staðnámi. Víða um land eru skólar sem hafa reynt að halda í horfinu eftir styttingu framhaldsskólans með því að bjóða upp á fjarnám til að halda í þann mannauð sem þar er. Það hljóta því allir að hagnast á því að stjórnvöld viðurkenni þessa þróunarvinnu skólanna og greiði fyrir það auka álag sem kennarar leggja á sig til að koma til móts við þennan nemendahóp. Um leið hlúa að þessum skólum á landsbyggðinni og auka menntun þjóðarinnar. Höfundur er framhaldsskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Framhaldsskólar Skóla - og menntamál Mest lesið Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson Skoðun Skoðun Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason skrifar Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal skrifar Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Ógn og ofbeldi á vinnustöðum – hvað er til ráða Gísli Níls Einarsson skrifar Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar Skoðun Lýðræði og samfélagsmiðlar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Sjá meira
Fyrir stuttu var umfjöllun um menntamál í Kveik í ríkissjónvarpinu. Þar kom m.a. fram að íslenska skólakerfið hafi lítið þróast í gegnum árin. Nemendur sitja þétt saman í kennslustofunni, misjafnlega móttækir fyrir því sem kennarinn hefur fram að færa. Sumir virðast vera að hugsa um eitthvað allt annað og aðrir á nálum yfir því að þeir verði „teknir upp“ og látnir svara næstu spurningu. Umsjónarmanni Kveiks varð líka tíðrætt um áherslur á utanbókarlærdóm í skólum og að lítið hafi breyst öldum saman í þessum efnum. Ekki hefur rannsóknarteymi Kveiks farið víða að þessu sinni þar sem ekki var fjallað neitt um þær aðferðir sem kennarar eru að þróa út um allt land á borð við verkefnamiðað nám, leiðsagnarmat og nú að undanförnu eru kennarar að kynna sér gervigreind og hvernig hún mun breyta skólastarfi í nánustu framtíð. Þó eru jú blikur á lofti og nauðsynlegt að gera betur. Nýlegar tölur sýna Evrópumet Íslendinga í brottfalli drengja úr námi á aldrinum 18-24 ára. Drengir sem einmitt passa mögulega ekki nægilega vel inn í skólakerfið. Já, nemendahópurinn er misjafnlega samansettur. Það sem hentar einum, hentar öðrum ekki eins vel. Sem betur fer hefur mikið gerst á síðustu árum í átt til einstaklingsmiðaðrar kennslu, lokaprófum hefur fækkað og í staðinn komið áður nefnt verkefnamiðað nám og leiðsagnarnám þar sem vinna nemandans er í aðalhlutverki. Ein leið til að koma til móts við misjafnar þarfir nemenda er fjarnám. Þakklátir nemendur Það er fjölbreyttur hópur nemenda sem sækir fjarnám í Menntaskólanum á Egilsstöðum. Á 25 ára ferli mínum sem kennari í ME hef ég kennt nemendum sem af ýmsum ástæðum kjósa fjarnám eða þurfa þess vegna ýmiskonar aðstæðna í lífi þeirra. Töluvert er um að nemendur sem eiga við veikindi að stríða, andleg sem líkamleg, sæki í fjarnám. Nýbakaðar ungar mæður sem eiga ekki heiman gengt, ungir íþróttamenn sem eru að stíga sín fyrstu skref í atvinnumennsku út í heimi, aðrir koma fögum ekki inn í stundaskrá og taka því áfanga í fjarnámi til að seinka ekki útskrift, iðnaðarmenn sem vantar einn til tvo áfanga til að klára svo þeir sem passa ekki inn í „kassann“ að sitja á skólabekk. Þá er algengt að nemendur sem hrökkluðust úr námi snúi aftur með þessum möguleika. Það er gefandi að kenna þessu fólki og fá fullt af þökkum fyrir að bjóða upp á slíka kennslu. Með nýjustu kennsluforritum er hægt að halda uppi fjölbreyttri kennslu til þessa hóps. Það er einmitt það sem nemendur okkar hrósa okkur meðal annars fyrir, fjölbreytni í kennsluaðferðum í stað sjálfnáms með stóru lokaprófi eins og fjarnám áður var. Lengi hefur verið boðið upp á fjarnám við ME sem þýðir að við skólann starfar fólk sem hefur áratuga reynslu á þessu sviði og margir leggja mikinn metnað í kennsluna enda hefur orðspor skólans vegna þessa verið gott. Menntastefna = sparnaður Frá því að ég byrjaði að kenna hefur stefna stjórnvalda snúist um hvernig hægt sé að hagræða sem mest og spara í skólakerfinu en minna fer fyrir fjármagni í nýsköpun og þróun nýrra aðferða. Það má segja að helstu innspýtingar fjármagns inn í framhaldsskólakerfið sé fengið með verkföllum kennara sem hefur a.m.k. orðið til þess að þeir þurfa ekki að vinna aðra vinnu og getað nýtt krafta sína einvörðu í kennsluna. Fjármögnun fjarkennslu í framhaldsskólum snýst einmitt um þetta hvort ríkið viðurkenni gæði fjarnáms og farsæld líka fyrir þá nemendur sem passa ekki inn í „kassann“, skólastofuna. Skemmst er líka að minnast hvað allir rómuðu fjarnámið á tímum Covid-19 faraldursins og væri því ekki gagnlegt að halda áfram að þróa þá tækni sem menn kynntust þar? Fjarkennsla = fjarvinna => Byggðastefna Byggðastefna er fyrirbæri sem reglulega heyrist á meðal þingmanna á Alþingi að minnsta kosti rétt fyrir kosningar. Eitt sem talið er góð byggðastefna er að fjölga háskólamenntuðu fólki út á landi meðal annars með ýmiskonar fjarvinnu sem fólk getur unnið hvar sem er. Stytting náms til stúdentsprófs fyrir nokkrum árum var ein af þeim aðgerðum sem virkuðu í öfuga átt við þá stefnu. Nemendum fækkaði um u.þ.b. fjórðung í framhaldsskólum sem hafði fyrir vikið neikvæð áhrif á reksturinn. Skólastofur voru illa nýttar og erfitt varð að fylla upp í vinnuskyldu kennara. Í ME hefur tekist að halda í horfinu með því að bjóða upp á blöndu af stað- og fjarnámi. Flestir námshópar eru því blandaðir og jafnvel nokkrir kenndir alveg í fjarkennslu. Vandamálið við þetta er að ef vel á að vera kostar þetta meiri vinnu fyrir kennarann. Af hverju dýrara? Vandamálið við fjarnámið er að það kostar aukavinnu fyrir kennarann. Hann þarf að svara tölvupósti, gera sérstök verkefni sem henta fjarnemendum, setja upp fjarkennsluforrit, taka upp kennslumyndbönd og fleira. Nokkrir skólar hafa greitt kennurum sérstaklega fyrir þessa vinnu og með því þróað þessa frábæru leið til að koma til móts við nemendur og minnka brottfall úr námi. Árum saman hafa skólastjórnendur ME og kennarar talað yfir daufum eyrum stjórnmálamanna um að veita fjármagni til fjarkennslu. Allir sem heimsækja okkur eru mjög uppveðraðir yfir þeirri vinnu sem fram fer í þessum efnum en lítið virðist koma úr því. Nei, ríkið hefur þvert á móti dregið úr greiðslum vegna fjarnema um 30% þar sem þeir slíta ekki gólfum stofnunarinnar né eyða klósettpappír. Jú, þeir benda líka á að þessir nemendur þurfi ekki á annarri þjónustu að halda. Þjónustu á borð við námsráðgjöf, aðstoð vegna tölvumála og fl. Staðreyndin er samt allt önnur því talverður tími námsráðgjafa fer í mál fjarnema í ME og ófáir tímar kerfisstjóra fer í skráningu og vandamál vegna tölvumála fjarnemenda. Þá er sérstakur fjarnámsstjóri í (50-75% starfshlutfalli)? við skólann. Fjarnám sem farsæld nemenda Í þessari grein hef ég reynt að sýna fram á að fjarnám sé vaxandi valkostur fyrir fjölda nemenda sem af einhverjum ástæðum á erfitt með að sækja nám í staðnámi. Víða um land eru skólar sem hafa reynt að halda í horfinu eftir styttingu framhaldsskólans með því að bjóða upp á fjarnám til að halda í þann mannauð sem þar er. Það hljóta því allir að hagnast á því að stjórnvöld viðurkenni þessa þróunarvinnu skólanna og greiði fyrir það auka álag sem kennarar leggja á sig til að koma til móts við þennan nemendahóp. Um leið hlúa að þessum skólum á landsbyggðinni og auka menntun þjóðarinnar. Höfundur er framhaldsskólakennari.
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar
Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun