Skoðun

Sofandi í bíl­skrjóðum við Al­þingi

Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar

Það hefur verið athyglisvert að fylgjast með málflutningi Sjálfstæðismanna á Alþingi, en þeir berjast nú sem aldrei fyrr í nafni frelsis og mannréttinda gegn félagslegum réttindum verkafólks. Aðferðir þeirra þurfa reyndar ekkert að koma á óvart, enda hefur flokkurinn löngum gengið erinda auðvaldsins. Einn fremsti skósveinn íhaldsins á Alþingi, Óli Björn Kárason, fylgdi nýverið úr hlaði frumvarpi Sjálfstæðisflokksins um félagafrelsi á íslenskum vinnumarkaði.

Megininntak frumvarpsins hjá illa upplýstum framsögumanni og samflokksmönnum hans er að koma á framfæri sterkum vilja flokksmanna frjálshyggjunnar um að brjóta niður samtakamátt verkafólks. Þeir ríku þurfi að græða meira til að viðhalda velferð á Íslandi, þeirra sé að skammta smælingjunum skítalaun og réttindi í þágu frjálshyggjunnar og smána íslensk stéttarfélög eins og mögulegt er. Að veikja stöðu þeirra sem barist hafa gegn ójöfnuði, óréttlæti og misskiptingu í samfélaginu, allt frá stofnun fyrstu stéttarfélaganna á Íslandi. Það sem fer fyrir brjóstið á varðhundum auðvaldsins er nákvæmlega það sem erlendar verkalýðshreyfingar öfunda okkur af. Það er að yfir 92% íslenskra launamanna skuli eiga aðild að stéttarfélögum, en það er það hæsta sem þekkist innan OECD ríkjanna.

Eitt af margþættum hlutverkum íslenskra stéttarfélaga er að fara með kynningu í grunnskóla og framhaldsskóla fyrir unga nemendur um vinnumarkaðinn, skattkerfið og tilgang stéttarfélaga, enda bíður unga fólksins í framtíðinni að taka þátt í krefjandi störfum á vinnumarkaði.

Að sjálfsögðu eru það eðlileg mannréttindi í lýðræðisríki að geta verið í öflugum og frjálsum stéttarfélögum sem í gegnum tíðina hafa byggt upp öryggisnet sem ætlað er að fanga sem flesta og veita fólki mannsæmandi afkomu og tryggingarvernd. Í dag er það þannig að menn geta gengið í stéttarfélag á Íslandi eða valið að standa utan þeirra. Velji menn að standa utan stéttarfélaga greiða þeir samt sem áður iðgjald til viðkomandi stéttarfélags. Það tryggir þeim öfluga og endurgjaldslausa þjónustu lendi þeir í ágreiningi við atvinnurekanda hvort sem það er vegna kjarasamningsbrota, slysa, veikinda o.fl., ásamt því að tryggja lágmarkskjör og aðkomu að réttindum í gegnum kjarasamninga og samninga við stjórnvöld. Þetta er einnig sérstaklega mikilvægt þegar í hlut á erlent verkafólk sem hingað flyst eða kemur hér tímabundið. Það er sá hópur sem veikast stendur á vinnumarkaði, en á rétt til og nýtir sér alla þjónustu stéttarfélaganna. Á hinum Norðurlöndunum er aðild þeirra að stéttarfélögum mjög lítil, staða þeirra veik og brotin gegn þeim hrikaleg.

Þegar sagan er skoðuð má sjá að verkalýðshreyfingin hefur í gegnum tíðina barist fyrir flestum þeim framfaramálum sem við búum við í dag, s.s. lífeyrissjóðakerfinu, almannatryggingarkerfinu, atvinnuleysisbótakerfinu, verkamannabústaðakerfinu, Bjargi-Íbúðafélagi, VIRK-starfsendurhæfingu, öflugu verðlagseftirliti og réttlátu skattkerfi. Það er að þeir tekjulægri beri lægri skatta en þeir tekjuhærri, sem hafa borð fyrir báru.

Í gegnum kjarasamninga hefur síðan náðst að tryggja fólki lágmarkskjör, veikindarétt, orlofsrétt, slysarétt og aðkomu að mikilvægum sjúkra- og starfsmenntasjóðum. Allur þessi ávinningur og meira til hefur náðst í gegnum öflug stéttarfélög á Íslandi til handa félagsmönnum, sem við megum vera stolt af.

Þá er hlutverk stéttarfélaga að standa vörð um hagsmuni félagsmanna og styðja við bakið á þeim sé brotið á þeirra kjarasamningsbundnu réttindum. Jafnframt því að tryggja að félagsmenn hafi ávallt aðgengi að lögfræðingum í gegnum félögin, gerist þess þörf. Það má heldur ekki gleyma öflugu vinnustaðaeftirliti stéttarfélaganna sem ætlað er stuðla að heilbrigðum vinnumarkaði, minni skattsvikum og þar með samkeppnishæfara atvinnulífi.

Það væri hollt fyrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins að fá sambærilega kynningu á mikilvægi stéttarfélaga og unga fólkið fær í skólum landsins, því svo virðist sem fáfræðin sé algjör hjá flutningsmönnum frumvarpsins.

Athygli vakti á dögunum að Bjarni Benediktsson formaður Sjálfstæðisflokksins tók ekki einvörðungu undir tilgang frumvarps um frjálsa stéttarfélagaaðild, heldur lagði hann sérstaka áherslu á mikilvægi þess að lækka lægstu laun á íslenskum vinnumarkaði, það er í ferðaþjónustu. Laun sem slefa rétt yfir 300.000,- kr. á mánuði fyrir fullt starf. Hafi maður einhvern tíma borið virðingu fyrir formanni Sjálfstæðisflokksins, er sú virðing öll. Fjármálaráðherra er greinilega í einhverjum öðrum víddum, umgengst ekki almennt verkafólk og hefur því engan skilning á stöðu þess fólks sem ekki getur skammtað sér arð og ofurlaun á diskinn eftir þörfum, eins og þekkt er úr hans nærumhverfi. Sú staðreynd er vægast sagt óhugguleg að formaður Sjálfstæðisflokksins og hans auðsveipu skósveinar séuætíð reiðubúnir að vaða eld og brennistein fyrir hina auðugu á kostnað vinnandi fólks, neytenda og heimilanna í landinu. Þetta er ekki sá Sjálfstæðisflokkur sem nafni hans og margir forverar fóru fyrir.

Á sama tíma og þingmenn Sjálfstæðisflokksins leggjast á árarnar með að kippa grundvellinum undan sterkri verkalýðshreyfingu á Íslandi gjamma Samtök atvinnulífsins á hliðarlínunni og krefjast þess að Vinnulöggjöfin verði endurskoðuð til að veikja stöðu launafólks enn frekar. Markmiðið samtakanna er að fjölga félagslegum undirboðum og kjarasamningsbrotum á íslenskum vinnumarkaði með veikari verkalýðshreyfingu. Það er á skjön við stefnu þeirra alvöru fyrirtækja sem vilja viðhalda samkeppnishæfum vinnumarkaði og hræðast samkeppnisstöðuna nái tillögur þeirra eigin samtaka fram að ganga. Þess vegna þarf ekki að koma á óvart að samtökin séu klofin í dag og eigi hugsanlega eftir að liðast frekar í sundur.

Framsögumanni Sjálfstæðisflokksins sem talaði fyrir niðurrifi íslenskrar verkalýðshreyfingar í ræðustól Alþingis var mjög tíðrætt um vinnumarkaðsmódelið á Norðurlöndunum. Taldi hann það fremra því íslenska og þangað ættu menn að horfa, því þannig væri hægt að efla starfsemi stéttarfélaga á Íslandi. Er ekki allt í lagi?

Að sjálfsögðu er þetta mjög athyglisvert í ljósi þess sem ég nefndi hér að framan, að erlend verkalýðssamtök horfa til Íslands sem fyrirmyndarsamfélags hvað varðar vinnumarkaðsmál. Framsögumaðurinn hafði greinilega ekki gefið sér tíma til að kynna sér málið í þaula og er því út á túni í sínum málflutningi.

Sjálfur sat ég í stjórn Nordisk Union til margra ára, en það eru samtök þeirra stéttarfélaga á Norðurlöndum sem hafa starfsfólk í matvælaframleiðslu innan sinna vébanda. Breytingar á vinnulöggjöfinni í viðkomandi löndum hafa orðið til þess að félögum í hefðbundnum stéttarfélögum hefur fækkað verulega á undanförnum áratugum. Nærtækast er eða líta til Svíþjóðar þar sem hægrimenn hafa lagt sig fram um að veikja verkalýðshreyfinguna. Félagsmönnum í Gulu verkalýðsfélögunum, sem eru undir hælnum á atvinnurekendum, hefur hins vegar fjölgað verulega. Atvinnurekendur hafa verið að beina starfsmönnum, sérstaklega erlendum, í slík verkalýðsfélög til að losna undan eftirliti hefðbundnu stéttarfélaganna. Mörg dæmi eru um að atvinnurekendur hafi tekið vegabréf af erlendum starfsmönnum svo þeir geti ekki yfirgefið vinnustaðinn og landið þrátt fyrir alvarleg kjarasamningsbrot. Það á við um félagsmenn sem standa utan hefðbundinna stéttarfélaga, svokallaða teikara, sem eru ótryggðir og án aðildar að öryggisneti stéttarfélaga.

Mér var boðið á vinnustað þar sem ófélagsbundnir verkamenn voru við störf á byggingastað. Þar var ekki í boði að sofa í venjulegum rúmum í löglegri starfsmannaaðstöðu með salerni eins og kröfur eru gerðar um í almennum kjarasamningum og við þekkjum á Íslandi heldur var þeim gert að sofa í bílskrjóðum við verkstað án salernisaðstöðu. Sjá mátti verkamennina fara í skjól til að gera þarfir sínar á víðavangi. Þeir gátu ekkert leitað varðandi aðbúnaðarmál enda haldið frá því að vera í stéttarfélagi. Þeim var tryggð vinna gegn því að vera í Gulu verkalýðsfélagi.

Þetta er vinnumarkaðsmódelið sem þingmenn Sjálfstæðisflokksins sjá fyrir sér á Íslandi, það er að almennir starfsmenn s.s. á Alþingi, sem standa utan stéttarfélaga, skreppi út fyrir húsvegginn og geri þarfir sínar við styttuna af Jóni Sigurðssyni á Austurvelli. Það er í anda þess sem hefur verið að gerast á Norðurlöndunum með tilkomu Gulu verkalýðsfélaganna. Í nafni lýðræðis og mannréttinda! Hver voru aftur slagorð og stefnumörkun Sjálfstæðisflokksins? Var það stétt með stétt, eða auðstétt með auðstétt? Ég er reyndar löngu hættur að átta mig á stefnu flokksins.

Þeir halda kannski að opinberar stofnanir geti tekið að sér að framfylgja kjarasamningum, reglum um aðbúnað og öryggi og tryggja réttarstöðu þeirra sem höllustum fæti standa. Það væri þá í anda flokksins að þenja út eftirlitskerfi ríkisins og stofnanir þess eða hvað? Eða vilja þeir einfaldlega minnka sjálfsprottið og frjálst eftirlit stéttarfélaganna, draga eftirlit ríkisins saman og draga þannig úr mannréttindum vinnandi fólks? Í málflutningi þeirra stangast allt hvað á annars horn.

Með þessum skrifum vil ég skora á Sjálfstæðisflokkinn að draga frumvarpið þegar í stað til baka, enda er um alvarlega aðför að íslenskum vinnumarkaði að ræða. Gerist það ekki skora ég á þingmenn annara flokka að mótmæla þessum málflutningi auðvaldsins. Þingmenn, það verður hlustað eftir ykkar viðbrögðum, þið getið ekki setið hjá meðan Róm brennur í boði þingmanna Sjálfstæðisflokksins.

Höfundur er formaður Framsýnar stéttarfélags.



Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur.

Skoðun

Skoðun

Er þetta eðli­legt?

Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar

Sjá meira


×