Lífsviðhorf í vöggugjöf Inga Straumland skrifar 18. júlí 2022 10:01 Í síðustu viku bárust þær fréttir úr Borgartúni 21 að í fyrsta skipti síðan Þjóðskrá hóf að halda utan um trúfélagsaðild Íslendinga, hafi hlutfall íbúa þessa lands sem skráð eru í Þjóðkirkjuna farið undir 60%. Sindri Geir Óskarsson, sóknarprestur í Glerárkirkju, sagðist litlar áhyggjur hafa á frjálsu falli meðlimafjöldans í haust, eiginlegt kjörfylgi Þjóðkirkjunnar væri um 60% og þar myndi meðlimafjöldinn staðnæmast. Hvort Sindri hafi rétt fyrir sér verður tíminn að leiða í ljós, en persónulega finnst mér raunar ólíklegt að svona hátt hlutfall trúi raunverulega á sköpunarsöguna og kraftaverk, eða séu yfir höfuð meðvituð um aðild sína að Þjóðkirkjunni. Áhugamálin sem erfast ekki alltaf Þegar ég var nýfætt kríli, sem hafði nýhrist af sér allar snúrurnar í hitakassanum og tekist á við guluna, komu tvær ungar konur heim til mín og nýbakaðra foreldra minna, með skírteini upp á lífstíðaraðild að Ungmennafélagi Bessastaðahrepps, sem faðir minn hafði verið virkur í um árabil. Og rétt eins og fjögurra ára sonur minn hefur aðallega áhuga á bílum og vinnuvélum, þó móðir hans sé stjórnarmeðlimur í Samtökum um bíllausan lífsstíl, þá kom kannski fljótlega í ljós að ég yrði varla afreksíþróttakona eða neins konar forkólfur í ungmennafélagsstarfi. Eina keppnisgreinin sem ég gæti mögulega skarað fram úr í, væri skapandi borðskreytingar, sem raunar var keppnisgrein á landsmótum UMFÍ um áratugabil. Vöggugjöfin sem entist ekki En ungmennafélagsaðildin var ekki eina félagsaðildin sem ég fékk í vöggugjöf. Líkt og stór hluti þjóðarinnar var ég umsvifalaust skráð í það trúfélag sem móðir mín tilheyrði, án þess að foreldrar mínir gæfu nokkurn tíman heimild til þess. Og rétt eins og með ungmennafélagsandann, sem aldrei helltist yfir mig, skipti ég út kennisetningum kristninar á kynþroskanum, fyrir kennisetningarnar í örlítið nútímalegri skáldsögu en þeirri sem kristin trú byggir á; Harry Potter. Ég hef síðan þá reyndar slaufað þeim bókaflokki alveg jafnharkalega og testamentunum, enda hef ég enga þolinmæði fyrir hinseginfóbíu af nokkru tagi. Skoðanamótandi formæður Það er nefnilega þannig að af þeim 228.298 íbúum þessa lands sem tilheyra enn Þjóðkirkjunni, fékk stór hluti þeirra aðildina í vöggugjöf. Þó að reglurnar hafi breyst, og nú þurfi bæði foreldri að vera skráð í sama lífsskoðunarfélagið, veraldlegt eða trúarlegt, til þess að barn sé skráð í téð félag en ekki utan trúfélaga, þá byggjast þær ennþá á þeirri forsendu að það sé í lagi að ríkið ákveði félagsaðild barns, án þess að spyrja foreldrana eða jafnvel barnið sjálft. Þannig hefur stærsta félagið, sem hefur lengstu söguna og langmestu forréttindin, kerfisbundið fengið til sín sóknarbörn á grundvelli trúfélags formæðra þeirra. Og fjöldi meðlima skiptir nefnilega gríðarlegu máli fyrir félögin, því á þeim byggjast upphæðir þeirra sóknargjalda sem ríkið ráðstafar úr vasa skattgreiðanda og til lífsskoðunarfélaganna. Erum við öll á réttum stað? Þær upphæðir sem trú- og lífsskoðunarfélögin fá fyrir hvert og eitt sóknarbarn á sínum lista, hlaupa á milljónum fyrir mörg félög, en milljörðum fyrir eitt þeirra: Þjóðkirkjuna. Ríkið greiðir 1.107 krónur á mánuði á hvern einstakling frá 16 ára aldri, í hverju félagi fyrir sig. Fyrir öll þessi sóknarbörn, sem mörg hafa verið skráð sjálfkrafa í Þjóðkirkjuna við fæðingu, fær ríkistrúfélagið því um tvo og hálfan milljarð í stuðning frá ríkinu. Einstaklingar eru aldrei beðnir um að staðfesta vilja sinn til að tilheyra einu trúfélagi frekar en öðru—eða bara einhverju þeirra yfir höfuð—og því er ómögulegt að segja hvort öll þau sem tilheyra aldagömlum félögum vilji endilega vera í akkúrat því trúfélagi. Þá hlýtur það að teljast í meira lagi óeðlilegt, og tæplega í takt við nútímakröfur um persónuvernd þar sem upplýst samþykki er meginstefið, að hvítvoðungar séu skráðir í félög að þeim eða foreldrum þeirra forspurðum. Núllstillum trúfélagsskráningu Það væri því langsamlega sanngjarnast fyrir okkur öll, sem viljum réttláta úthlutun fjár úr sameiginlegum sjóðum þjóðarinnar og aðhyllumst raunverulegt trúfrelsi, að núllstilla einfaldlega trúfélagsskráningu þjóðarinnar hjá Þjóðskrá. Væri núllstillingin kynnt vel, gæti fólk svo umsvifalaust skráð sig aftur í það félag sem það vill helst tilheyra, enda tekur það ekki nema örfáar mínútur á skra.is. Með uppfærslunni gætum við verið alveg viss um að sóknargjöldin séu að rata á réttan stað og gætum svo í kjölfarið skoðað það að leiðrétta óréttlæti á borð við trúfélagsskráningu ómálga barna, ákvæði um eina ríkistrú og auðvitað sjálft kirkjujarðasamkomulagið, óhagstæðasta samning Íslandssögunnar. Því ef við trúum því raunverulega að hver einasti meðlimur hvers einasta trúfélags sé þar af fúsum og frjálsum vilja, þá rata lömbin væntanlega strax aftur heim. Höfundur er formaður Siðmenntar, alls engin íþróttakona og fyrrverandi Harry Potternörd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trúmál Þjóðkirkjan Inga Auðbjörg K. Straumland Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Má „ég líka“ fá hærri laun? Inga María Hlíðar Thorsteinson Skoðun Hraðlest: töfralausn? Haraldur Sigþórsson og Inga María Árnadóttir Skoðun Er starf mitt sem hjúkrunarfræðingur ósýnilegt? Henný Björk Birgisdóttir Skoðun Þarf breytingar í borginni? Inga María Hlíðar Thorsteinsson Skoðun Hégómastefna Inga María Hlíðar Thorsteinson Skoðun Stöndum vörð um úthverfin Inga María Hlíðar Thorsteinson Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Skoðun Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Sjá meira
Í síðustu viku bárust þær fréttir úr Borgartúni 21 að í fyrsta skipti síðan Þjóðskrá hóf að halda utan um trúfélagsaðild Íslendinga, hafi hlutfall íbúa þessa lands sem skráð eru í Þjóðkirkjuna farið undir 60%. Sindri Geir Óskarsson, sóknarprestur í Glerárkirkju, sagðist litlar áhyggjur hafa á frjálsu falli meðlimafjöldans í haust, eiginlegt kjörfylgi Þjóðkirkjunnar væri um 60% og þar myndi meðlimafjöldinn staðnæmast. Hvort Sindri hafi rétt fyrir sér verður tíminn að leiða í ljós, en persónulega finnst mér raunar ólíklegt að svona hátt hlutfall trúi raunverulega á sköpunarsöguna og kraftaverk, eða séu yfir höfuð meðvituð um aðild sína að Þjóðkirkjunni. Áhugamálin sem erfast ekki alltaf Þegar ég var nýfætt kríli, sem hafði nýhrist af sér allar snúrurnar í hitakassanum og tekist á við guluna, komu tvær ungar konur heim til mín og nýbakaðra foreldra minna, með skírteini upp á lífstíðaraðild að Ungmennafélagi Bessastaðahrepps, sem faðir minn hafði verið virkur í um árabil. Og rétt eins og fjögurra ára sonur minn hefur aðallega áhuga á bílum og vinnuvélum, þó móðir hans sé stjórnarmeðlimur í Samtökum um bíllausan lífsstíl, þá kom kannski fljótlega í ljós að ég yrði varla afreksíþróttakona eða neins konar forkólfur í ungmennafélagsstarfi. Eina keppnisgreinin sem ég gæti mögulega skarað fram úr í, væri skapandi borðskreytingar, sem raunar var keppnisgrein á landsmótum UMFÍ um áratugabil. Vöggugjöfin sem entist ekki En ungmennafélagsaðildin var ekki eina félagsaðildin sem ég fékk í vöggugjöf. Líkt og stór hluti þjóðarinnar var ég umsvifalaust skráð í það trúfélag sem móðir mín tilheyrði, án þess að foreldrar mínir gæfu nokkurn tíman heimild til þess. Og rétt eins og með ungmennafélagsandann, sem aldrei helltist yfir mig, skipti ég út kennisetningum kristninar á kynþroskanum, fyrir kennisetningarnar í örlítið nútímalegri skáldsögu en þeirri sem kristin trú byggir á; Harry Potter. Ég hef síðan þá reyndar slaufað þeim bókaflokki alveg jafnharkalega og testamentunum, enda hef ég enga þolinmæði fyrir hinseginfóbíu af nokkru tagi. Skoðanamótandi formæður Það er nefnilega þannig að af þeim 228.298 íbúum þessa lands sem tilheyra enn Þjóðkirkjunni, fékk stór hluti þeirra aðildina í vöggugjöf. Þó að reglurnar hafi breyst, og nú þurfi bæði foreldri að vera skráð í sama lífsskoðunarfélagið, veraldlegt eða trúarlegt, til þess að barn sé skráð í téð félag en ekki utan trúfélaga, þá byggjast þær ennþá á þeirri forsendu að það sé í lagi að ríkið ákveði félagsaðild barns, án þess að spyrja foreldrana eða jafnvel barnið sjálft. Þannig hefur stærsta félagið, sem hefur lengstu söguna og langmestu forréttindin, kerfisbundið fengið til sín sóknarbörn á grundvelli trúfélags formæðra þeirra. Og fjöldi meðlima skiptir nefnilega gríðarlegu máli fyrir félögin, því á þeim byggjast upphæðir þeirra sóknargjalda sem ríkið ráðstafar úr vasa skattgreiðanda og til lífsskoðunarfélaganna. Erum við öll á réttum stað? Þær upphæðir sem trú- og lífsskoðunarfélögin fá fyrir hvert og eitt sóknarbarn á sínum lista, hlaupa á milljónum fyrir mörg félög, en milljörðum fyrir eitt þeirra: Þjóðkirkjuna. Ríkið greiðir 1.107 krónur á mánuði á hvern einstakling frá 16 ára aldri, í hverju félagi fyrir sig. Fyrir öll þessi sóknarbörn, sem mörg hafa verið skráð sjálfkrafa í Þjóðkirkjuna við fæðingu, fær ríkistrúfélagið því um tvo og hálfan milljarð í stuðning frá ríkinu. Einstaklingar eru aldrei beðnir um að staðfesta vilja sinn til að tilheyra einu trúfélagi frekar en öðru—eða bara einhverju þeirra yfir höfuð—og því er ómögulegt að segja hvort öll þau sem tilheyra aldagömlum félögum vilji endilega vera í akkúrat því trúfélagi. Þá hlýtur það að teljast í meira lagi óeðlilegt, og tæplega í takt við nútímakröfur um persónuvernd þar sem upplýst samþykki er meginstefið, að hvítvoðungar séu skráðir í félög að þeim eða foreldrum þeirra forspurðum. Núllstillum trúfélagsskráningu Það væri því langsamlega sanngjarnast fyrir okkur öll, sem viljum réttláta úthlutun fjár úr sameiginlegum sjóðum þjóðarinnar og aðhyllumst raunverulegt trúfrelsi, að núllstilla einfaldlega trúfélagsskráningu þjóðarinnar hjá Þjóðskrá. Væri núllstillingin kynnt vel, gæti fólk svo umsvifalaust skráð sig aftur í það félag sem það vill helst tilheyra, enda tekur það ekki nema örfáar mínútur á skra.is. Með uppfærslunni gætum við verið alveg viss um að sóknargjöldin séu að rata á réttan stað og gætum svo í kjölfarið skoðað það að leiðrétta óréttlæti á borð við trúfélagsskráningu ómálga barna, ákvæði um eina ríkistrú og auðvitað sjálft kirkjujarðasamkomulagið, óhagstæðasta samning Íslandssögunnar. Því ef við trúum því raunverulega að hver einasti meðlimur hvers einasta trúfélags sé þar af fúsum og frjálsum vilja, þá rata lömbin væntanlega strax aftur heim. Höfundur er formaður Siðmenntar, alls engin íþróttakona og fyrrverandi Harry Potternörd.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar