Hvað borðar þú? Magnús Jóhann Hjartarson skrifar 20. júní 2022 12:01 Jæja, hvað á ég að gera til að missa þessi 5 eða 10 kg í sumar? Á ég að prófa ketó, vegan, macros, low carb eða fasta bara alla daga? Þessar spurningar þekkja flestir og hafa í góðri trú, með einbeittum ásetningi prófað margar skyndilausnir sem virka ekki. Af hverju virka þær ekki? Fyrst er að nefna að endalausar upplýsingar um hvaða mataræði sé rétt fyrir þig og auglýsingar um rétta kúrinn dynja látlaust á okkur. Í öðru lagi er hver og einn einstaklingur mismunandi og því hentar ekki eitt fyrir alla. Mikilvægast er svo að endurorða spurninguna um að missa kíló og hugsa frekar um heilbrigðan líkama. Hvernig get ég misst þessi kíló og haldið þeim af mér það sem eftir er ævinnar? Lykilatriðið er hvað þú borðar og í hvaða magni. Mikilvægt er að horfa á heildar myndina varðandi næringu og hollan lífsstíl. Hvað er það þá sem virkar? Það er að minnka magn sykurs og kolvetna sem eru oft dulbúinn í fæðu okkar, sleppa alveg unnum mat og reyna að minnka matarskammtinn og þannig koma í veg fyrir ofát. Það vita flestir að sykur og ofát er ekki gott fyrir þig en afhverju eru unninn matur og grænmetisolíur svona vondar? Unninn matur er í fyrsta lagi ekki náttúrulegur og líkami okkar er ekki gerður til að vinna úr efnunum sem eru í þeim mat. Þar koma grænmetisolíur inn því þær felast í næstum öllum unnum mat. Þær heita mismunandi nöfum eins og repjuolía, sólblómaolía og canola olía. Ástæða þess að grænmetisolíur eru slæmar er vegna framleiðslu aðferða við að búa til þessar olíur og hvað þær eru óstöðugar í olíuformi. Við það ferli að hita, þurrka og sótthreinsa þessar olíur breytast þær og verða að efni sem oft eru eitruð og skaðleg fyrir líkama okkar. Þær eru oft notaðar við eldamennsku og eru í flestum skyndibitum. Ástæðan fyrir því að þetta er leyft í matnum okkar er umræða fyrir annan pistil. Það sem er hægt að nota í staðinn er t.d kaldpressuð ólífuolía, kaldpressaða avocado olíu eða ósaltað smjör. Síðan komum við að ofáti. Öllum vitum við að ekki er gott að borða of mikið en flest gerum við það þó. Hér eru nokkur góð ráð til að ná tökum á því hversu mikið þú borðar yfir daginn. Það fyrsta getur verið að vera með skilgreindan tíma þar sem þú borðar og borðar ekki, kallast föstur. Til dæmis að borða ekki eftir klukkan 8 á kvöldin flest kvöld og sleppa morgunmat. Mikilvægt í þessu er að finna venju sem passar við þig og þinn lífsstíl. Þetta getur verið gríðarlega öflugt verkfæri því oft eru einstaklingar bara að borða því þeim leiðist eða það er venja á þessum tíma dags að borða en í raun og veru er hungur tilfiningin ekki til staðar. Þessu fylgir að sjálfsögðu að þú átt nær einungis að borða þegar þú ert orðinn svangur eða svöng. Annað er þegar þú færð þér að borða þá áttu að borða þanngað til að þú verður saddur eða södd og er það töluvert auðveldara ef þú borðar holla fæðu sem inniheldur ekki sykur eða grænmetisolíur. Því eitt af því sem þessi efni gera er að ýta undir ofát. Þriðja er svo að borða mat sem þér finnst góður og bragðast vel vegna þess að þú ert að fara halda áfram að borða þann mat. Þar komum við að vandamáli sem margir kvarta yfir. Er það sú hugmynd sem sumir hafa í kollinum að hollur matur bragðist ekki vel. Unnin matur er oft bragðbættur með sykri og öðrum ávanabindandi efnum sem veldur því að hreinn matur og hollur bragðast ekki eins. Því leitar fólk ekki í hann. Þar með sagt ef þú venur þig á að sleppa unnum mat og sykri í ákveðinn tíma þá fer holli maturinn að bragðast betur. Til að taka saman þá er gríðarlega mikilvægt að skilgreina matarvenjur þínar og auka meðvitund á sambandi þínu við mat. Það getur þú gert með því að spyrja þig einfaldra spurninga; er ég að hlusta á líkamann minn, hvernig líður mér eftir hverja máltíð, er ég að hugsa um heilsuna þegar ég borða þessa máltíð? Síðan að minnka unninn mat, sykur og grænmetisolíur og get ég lofað því að líkaminn mun vera þakklátur fyrir það. Síðast en ekki síst hvet ég alla til að venja sig á 80/20 regluna því auðvitað er allt í lagi að leyfa sér af og til. Það þýðir að borða hollan og næringarríkan mat 80% af tímanum og leyfa sér 20%. Ef þú fylgir þessari reglu þá er líkaminn í stakk búinn til að takast á við óhollustuna. Hollur lífstíll er langhlaup en ekki spretthlaup hvað þú borðar hefur virkileg áhrif á heilsu þína til frambúðar. Ég skora á þig að borða rétt. Höfundur er einkaþjálfari og sálfræðinemi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Magnús Jóhann Hjartarson Heilsa Mest lesið Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir Skoðun Öfgamaður deyr Andri Þorvarðarson Skoðun Börn sem skilja ekki kennarann Ingibjörg Ólöf Isaksen Skoðun Hver hagnast á hatrinu? Halldóra Mogensen Skoðun Er það ekki sjálfsögð krafa að fá bílastæði? Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Halla fer að ræða um frið við einræðisherra Daníel Þröstur Pálsson Skoðun Of lítið, of seint! Hjálmtýr Heiðdal,Magnús Magnússon Skoðun Vissir þú, að.... og eða er þér bara slétt sama Björn Ólafsson Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson Skoðun Fatlað fólk rukkað með rangindum fyrir bílastæði Haukur Ragnar Hauksson Skoðun Skoðun Skoðun Þegar viðskiptalíkan Vesturlanda er stríð – og almenningur borgar brúsann Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Slökkvum ekki Ljósið Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Er það ekki sjálfsögð krafa að fá bílastæði? Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Of lítið, of seint! Hjálmtýr Heiðdal,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Halla fer að ræða um frið við einræðisherra Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Varðveitum vatnið – hugvekja Hópur starfsfólks Náttúruminjasafns Íslands skrifar Skoðun Innviðaskuld við íslenskuna Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Fatlað fólk rukkað með rangindum fyrir bílastæði Haukur Ragnar Hauksson skrifar Skoðun Vissir þú, að.... og eða er þér bara slétt sama Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hver hagnast á hatrinu? Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Öfgamaður deyr Andri Þorvarðarson skrifar Skoðun Að taka til í orkumálum Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Börn sem skilja ekki kennarann Ingibjörg Ólöf Isaksen skrifar Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar Skoðun Siglt gegn þjóðarmorði Cyma Farah,Sólveig Ásta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um ópið sem heimurinn ekki heyrir Reham Khaled skrifar Skoðun 30 by 30 - Gefum lífi á jörð smá séns Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Hærri greiðslur í fæðingarorlofi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir skrifar Skoðun Stóra spurningin sem fjárlögin svara ekki Sandra B. Franks skrifar Skoðun Námsmat og Matsferill – Tækifæri til umbóta í skólastarfi Sigurbjörg Róbertsdóttir skrifar Skoðun Tími til aðgerða - loftslags- og umhverfismál sett á dagskrá Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Sterkt skólasamfélag á Akureyri, sameiginleg ábyrgð og framtíðarsýn Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Fæðingarhríðir fjórðu iðnbyltingarinnar: Til fjármálafyrirtækja Klara Nótt Egilson skrifar Skoðun „AMOC straumurinn", enn ein heimsendaspáin... Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Talaðu núna, talaðu! Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Seðlabankastjóri rannsakar sjálfan sig Einar Steingrímsson skrifar Sjá meira
Jæja, hvað á ég að gera til að missa þessi 5 eða 10 kg í sumar? Á ég að prófa ketó, vegan, macros, low carb eða fasta bara alla daga? Þessar spurningar þekkja flestir og hafa í góðri trú, með einbeittum ásetningi prófað margar skyndilausnir sem virka ekki. Af hverju virka þær ekki? Fyrst er að nefna að endalausar upplýsingar um hvaða mataræði sé rétt fyrir þig og auglýsingar um rétta kúrinn dynja látlaust á okkur. Í öðru lagi er hver og einn einstaklingur mismunandi og því hentar ekki eitt fyrir alla. Mikilvægast er svo að endurorða spurninguna um að missa kíló og hugsa frekar um heilbrigðan líkama. Hvernig get ég misst þessi kíló og haldið þeim af mér það sem eftir er ævinnar? Lykilatriðið er hvað þú borðar og í hvaða magni. Mikilvægt er að horfa á heildar myndina varðandi næringu og hollan lífsstíl. Hvað er það þá sem virkar? Það er að minnka magn sykurs og kolvetna sem eru oft dulbúinn í fæðu okkar, sleppa alveg unnum mat og reyna að minnka matarskammtinn og þannig koma í veg fyrir ofát. Það vita flestir að sykur og ofát er ekki gott fyrir þig en afhverju eru unninn matur og grænmetisolíur svona vondar? Unninn matur er í fyrsta lagi ekki náttúrulegur og líkami okkar er ekki gerður til að vinna úr efnunum sem eru í þeim mat. Þar koma grænmetisolíur inn því þær felast í næstum öllum unnum mat. Þær heita mismunandi nöfum eins og repjuolía, sólblómaolía og canola olía. Ástæða þess að grænmetisolíur eru slæmar er vegna framleiðslu aðferða við að búa til þessar olíur og hvað þær eru óstöðugar í olíuformi. Við það ferli að hita, þurrka og sótthreinsa þessar olíur breytast þær og verða að efni sem oft eru eitruð og skaðleg fyrir líkama okkar. Þær eru oft notaðar við eldamennsku og eru í flestum skyndibitum. Ástæðan fyrir því að þetta er leyft í matnum okkar er umræða fyrir annan pistil. Það sem er hægt að nota í staðinn er t.d kaldpressuð ólífuolía, kaldpressaða avocado olíu eða ósaltað smjör. Síðan komum við að ofáti. Öllum vitum við að ekki er gott að borða of mikið en flest gerum við það þó. Hér eru nokkur góð ráð til að ná tökum á því hversu mikið þú borðar yfir daginn. Það fyrsta getur verið að vera með skilgreindan tíma þar sem þú borðar og borðar ekki, kallast föstur. Til dæmis að borða ekki eftir klukkan 8 á kvöldin flest kvöld og sleppa morgunmat. Mikilvægt í þessu er að finna venju sem passar við þig og þinn lífsstíl. Þetta getur verið gríðarlega öflugt verkfæri því oft eru einstaklingar bara að borða því þeim leiðist eða það er venja á þessum tíma dags að borða en í raun og veru er hungur tilfiningin ekki til staðar. Þessu fylgir að sjálfsögðu að þú átt nær einungis að borða þegar þú ert orðinn svangur eða svöng. Annað er þegar þú færð þér að borða þá áttu að borða þanngað til að þú verður saddur eða södd og er það töluvert auðveldara ef þú borðar holla fæðu sem inniheldur ekki sykur eða grænmetisolíur. Því eitt af því sem þessi efni gera er að ýta undir ofát. Þriðja er svo að borða mat sem þér finnst góður og bragðast vel vegna þess að þú ert að fara halda áfram að borða þann mat. Þar komum við að vandamáli sem margir kvarta yfir. Er það sú hugmynd sem sumir hafa í kollinum að hollur matur bragðist ekki vel. Unnin matur er oft bragðbættur með sykri og öðrum ávanabindandi efnum sem veldur því að hreinn matur og hollur bragðast ekki eins. Því leitar fólk ekki í hann. Þar með sagt ef þú venur þig á að sleppa unnum mat og sykri í ákveðinn tíma þá fer holli maturinn að bragðast betur. Til að taka saman þá er gríðarlega mikilvægt að skilgreina matarvenjur þínar og auka meðvitund á sambandi þínu við mat. Það getur þú gert með því að spyrja þig einfaldra spurninga; er ég að hlusta á líkamann minn, hvernig líður mér eftir hverja máltíð, er ég að hugsa um heilsuna þegar ég borða þessa máltíð? Síðan að minnka unninn mat, sykur og grænmetisolíur og get ég lofað því að líkaminn mun vera þakklátur fyrir það. Síðast en ekki síst hvet ég alla til að venja sig á 80/20 regluna því auðvitað er allt í lagi að leyfa sér af og til. Það þýðir að borða hollan og næringarríkan mat 80% af tímanum og leyfa sér 20%. Ef þú fylgir þessari reglu þá er líkaminn í stakk búinn til að takast á við óhollustuna. Hollur lífstíll er langhlaup en ekki spretthlaup hvað þú borðar hefur virkileg áhrif á heilsu þína til frambúðar. Ég skora á þig að borða rétt. Höfundur er einkaþjálfari og sálfræðinemi.
Skoðun Þegar viðskiptalíkan Vesturlanda er stríð – og almenningur borgar brúsann Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar
Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar
Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Námsmat og Matsferill – Tækifæri til umbóta í skólastarfi Sigurbjörg Róbertsdóttir skrifar
Skoðun Tími til aðgerða - loftslags- og umhverfismál sett á dagskrá Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar
Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Sterkt skólasamfélag á Akureyri, sameiginleg ábyrgð og framtíðarsýn Heimir Örn Árnason skrifar
Skoðun Fæðingarhríðir fjórðu iðnbyltingarinnar: Til fjármálafyrirtækja Klara Nótt Egilson skrifar