Formaður Framsóknarflokksins 2009-2016 var Sigmundur Davíð Gunnlaugsson. Í þingkosningunum 2013 fékk flokkurinn 24,4%. Á þessum tíma var Sigurður Ingi Jóhannsson varaformaður, en til ágreinings kom milli þeirra félaga, og klofnaði flokkurinn. Sigmundur Davíð stofnaði í framhaldi af því Miðflokkinn 2017.
Þróun fylgis flokkanna
Í þingkosningunum 2017 fékk Framsóknarflokkurinn 10,7% og Miðflokkurinn 10,8% atkvæða. Alls 21,5%, minna en fyrir klofninginn, en munurinn var lítill.
Í þingkosningunum 2021 reyndi svo aftur á styrk og fylgi þessara fyrrum samherja, þá svarinna andstæðinga, og hafði Sigurður Ingi þá miklu betur. Hann fékk 17,3% atkvæða með Framsókn, en Miðflokkur Sigmundar Davíðs aðeins 5,4%.
Klaustursmálið spilaði þar nokkra rullu, Sigurði Inga í vil, án þess, að hann hafi til þess ávinnings unnið.
Samanlagt voru flokkarnir þannig enn með svipað fylgi 2021, 22,7%.
Hvað svo sem flokksnafngiftum líður, hefur fylgi Framsóknar því verið 20-25% síðasta áratug.
Hefur engin raunveruleg eða umtalsverð fylgisaukning átt sér stað.
Útkoman í sveitarstjórnarkosningunum
Sveitarstjórnarkosningar eru nokkuð annað en þingkosningar. Flokksböndin eru þó líka rík í þeim, og grunnfylgi oft svipað og í þingkosningum.
Séu 5 stærstu kjördæmin í sveitarstjórnarkosningunum nú skoðuð, Reykjavík, Kópavogur, Hafnarfjörður, Reykjanesbær og Akureyri, en í þeim eru yfir 180 þúsund kjósendur, af alls um 250 þúsund kjósendum í landinu, þá er meðaltalsfylgi Framsóknar 17,4%.
Fylgi Miðflokksins í þessum sömu kjördæmum er, hins vegar, komið niður í 2-3%, nema á Akureyri, þar sem flokkurinn fékk tæp 8%. Tala má um meðaltal upp á 3,5%.
Þetta þýðir, að samtalan er enn svipuð, um 21%.
Þetta hrun Miðflokks er heldur ekki Sigurði Inga mikið að þakka, heldur held ég, að kjósendur hafi átt erfitt með að skilja ýmislegt bæði tal og athæfi Sigmundar Davíðs í seinni tíð, eins og það, þegar hann hakkaði í sig hrátt nautahakk úti í móa, velti sér um velli með hundum og auglýsti þetta svo.
Margir Miðflokksmenn ákváðu að snúa heim í Framsókn.
En veizlan hjá Bændasamtökunum?
Jú, auðvitað er Sigurður Ingi líka bara maður, ekki alveg gallalaus, frekar en Sigmundur Davíð og við hin, og honum varð á tungubrjótur í veizlu hjá Bændasamtökunum, sem margir töldu rasískan.
Men áttuðu sig þó á því, þegar málið var skoðað betur, að ummælin, sem Sigurður Ingi átti að hafa viðhaft, voru svo klikkuð, að þau gátu ekki einu sinni kallazt rasísk.
Hann, sem rauðbirkinn innviðaráðherra, á að hafa sagt, að kona væri svört, sem var í bezta falli gul (stílfært grín).
Allir, sem sjálfir glugga stundum í glas, skildu vel, að þetta hefði bara verið fyllerísrugl innviðaráðherra.
Hann slapp því með skrekkinn.
Vann Framsókn stórsigur nú í sveitarstjórnarkosningunum!?
Nei, í raun ekki. Heildarfylgið á bak við Framsókn hefur ekki aukizt, eins og fram kemur.
Aukinn fjöldi fulltrúa er í raun ekki auknu fylgi að þakka, heldur fremur því, að raðir andstæðinganna riðluðust, eins og vel má sjá t.a.m. á því, að Einar Þorsteinsson, sem var formaður Týs, félags Ungra sjálfstæðismanna í Kópavogi, skipti eins og hendi væri veifað um ham og gerðist Framsóknarmaður í Reykjavík.
Eins náði Sjálfstæðisflokkurinn ekki vel vopnum sínum í þessum kosningum, þar sem margir vildu kenna formanni flokksins um klúðrið við Íslandsbankasöluna, sem reyndar var framkvæmdaaðilum mest að kenna, fremur en Bjarna - enda Bjarni t.a.m. vart með föður sinn í vasanum, veitandi honum ráðgjöf, hvað þá fyrirmæl, um athafnir eða fjárfestingar - og færðust þannig fulltrúar af Sjálfstæðisflokknum á Framsókn, nánast á silfurfati.
Því má líka „sigri“ Framsóknar við það, að sigur vinnist í hástökki vegna þess, að keppinautarnir hafi verið veikir af COVID eða timbraðir.
Er Framsókn frjáls miðjuflokkur?
Í Norður- og Mið-Evrópu eru 15 stjórnmálaflokkar, sem telja sig vera frjálslynda miðjuflokka, og kenna sig við „Center“.
Nær allir þeirra skilja og túlka stefnu sína þannig, að samvinna evrópskra þjóða í ríkjasambandi ESB sé ekki bara æskileg, heldur bráðnauðsynleg, og, að þátttakan í þessu ríkjabandalagi, meðal systra- og bræðraþjóða, auðvitað okkar Íslendinga líka, sé eitt grunnstefnumálanna.
Meðan Halldórs heitins Ásgrímssonar, formanns Framsóknarflokkins til 12 ára, 1994-2006, þess ágæta manns, naut við, eins í formannstíð Jóns heitins Sigurðssonar, líka sæmdarmanns og Valgerðar Sverrisdóttur, mætrar konu, má segja, að Framsókn hafi verið víðsýnn, samvinnusinnaður, frjálslyndur og nútímalegur miðjuflokkur, sannur slíkur, einn af 15 í Evrópu, flokknum og landsmönnum til góðs.
Með tilkomu Guðna Ágústssonar í formannstól, svo að ekki sé talað um Sigmund Davíð og Siguð Inga, var sá draumur þó búinn.
Með þessum mönnum hrökk flokkurinn til baka um áratugi, í gamla og úrelta afturhalds- og einangrunarstefnu; hreinan heimóttarskap.
Kannske verður Framsókn aftur raunverulegur samvinnusinnaður, frjálslyndur miðjuflokkur með nýju og bjartara fólki, eins og Einari Þorsteinssyni, Brynju Dan, Ásmundi Einari og öðru ungu og gæfulegu fólki!? Mætti þá skila af sér þeirri forystu, sem í raun mengaði samvinnusinnaða og frjálslynda stefnu í um 15 ára skeið, með þröngsýni og afdalamennsku.
Væri það vel.
Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni.
