Sumarið 2004 upplifði ég ótrúlegt óréttlæti. Af því að ég er Íslendingur, þá mátti ég ekki fara að vinna í Ástralíu yfir veturinn á meðan allir vinir mínir (erlendir) fóru. Það er nefnilega rannsóknarefni af hverju íslensk stjórnvöld hafa ekki séð til þess að tryggja ungu fólki sama rétt og öll okkar viðmiðunarlönd telja sjálfsagðan hlut. Út af því missti ég af tækifæri lífs míns.
Hvað sagðir þú að þú gerðir?!
Ég tilheyri starfsstétt grasvallafræðinga. Við erum sérfræðingar í viðhaldi á gras íþróttavöllum, s.s. golfvellir, knattspyrnuvellir, krikketvellir o.s.fr. Eitt af því sem einkennir mína stétt er að á upphafsárum starfsframa okkar viljum við prófa að vinna um allan heim í mismunandi veðurfari. Þannig öðlumst við mestu reynsluna og skilning á gras plöntunni. Einnig byggir maður upp mikilvægt tengslanet sem er manni ómetanlegt.
Leitin að endalausa sumrinu
Á fyrstu árum starfs ferilsins er auðvelt að komast í sumarstarf, en þeim mun erfiðara að næla sér í heilsársstarf, enda reynslubankinn ekki orðin stór. Besta leiðin til að hlaða í reynslubankann er að nýta sér sumrin fyrir sunnan miðbaug (okt. til apríl). Þannig fara ansi margir grasvallafræðingar og vinna í 6 mánuði í Ástralíu/Nýja Sjálandi/Suður Afríku (o.fl. löndum) og vinna svo næstu 6 einhversstaðar í Evrópu eða N. Ameríku. Hið endalausa sumar hljómar vel núna þegar hver stormurinn á fætur öðrum herjar á okkur.
Höfnunin
Þetta var einmitt það sem ég ætlaði að gera að loknu námi í Skotlandi árið 2004. Ég kvaddi bekkjabræður mína og samstarfsfélaga. Kevin fór til Ástralíu. Robbie fór til Nýja Sjálands. Ég… ég fór að selja túbusjónvörp í BT í Kringlunni. Þá var ég í hópi 4 mest menntuðu Íslendinga í grasvallafræðum (af um 40 manns þá). Ferillinn tók smá pásu. Ég hefði kannski hrökklast úr faginu og farið og gert eitthvað annað. Sérhæft mig í sölu Mini Disk spilara og Zip drifa. Það var jú framtíðin þá.
Áhugalaus stjórnvöld
Þarna um sumarið komst ég að því að Ísland var ekki með neina “Youth mobility scheme” samninga við Ástrali eða Nýsjálendinga. Þetta eru tímabundnar vegabréfsáritanir (12 mánuðir) fyrir fólk á aldrinum 18-30 ára. Með heimildinni fylgir atvinnuleyfi. Þú að vísu mátt ekki vinna lengur en í 6 mánuði á sama stað, en það er fullkomið fyrir golfvallageirann.
Árið 2004 var einfaldlega ekki heimild í lögum að gera slíka samninga og takmarkaður áhugi hjá stjórnvöldum að standa í slíku samstarfi. Árið 2008 var hins vegar sett í lög heimild sem leyfði slíkt, en þá var miðað við úreltar aldursreglur upp á 18-26 ár. Allar þjóðir miðuðu þá við 18-30 ár eða jafnvel 18-35 ár. Enn sem komið er eru engir slíkir samningar við lönd sunnan miðbaug, að hluta vegna þessarar úreldu aldursreglu.
Utanríkisráðherra með skikkju á hvítum hesti
Ég hoppaði hæð mína nú um daginn þegar ég sá að utanríkisráðherra ætlar að leggja til lagabreytingu sem heimilar gerð slíkra samninga með aldursviðmið upp á 18-30 ár. Þetta er nauðsynlegur hluti af Brexit samkomulagi Íslands og Breta. Þar er auðvitað “Youth Mobility Scheme” samkomulag. Bretunum finnst það sjálfsagður hlutur. Staðan í dag er sú að 30 ára Íslendingar meiga vinna í Bretlandi, en við leyfum engum Breta yfir 26 ára aldri að fá þessa vegabréfsheimild. Það er eitthvað sem gengur ekki upp.
Girðum okkur í brók og jöfnum stöðuna fyrir unga Íslendinga
Ég ætla því að skora á framkvæmdarvaldið að fara strax í að klára samninga við lönd á borð við Ástralíu og Nýja Sjáland. Skortur á þessum samningum hefur haft mjög neikvæð áhrif á endurnýjun í mínu fagi. Það skiptir okkur miklu máli að geta sent ungt fólk sem hefur áhuga á faginu, suður fyrir miðbaug á veturna til að safna í reynslubankann. Við missum allt of marga út úr faginu þar sem þau ná ekki að gera þetta að 12 mánaða starfi á fyrstu árum ferilsins. Íslensk ungmenni eiga sömu tækifæri skilið og nágrannaþjóðir okkar telja sjálfsögð. Klárum þetta mikilvæga mál sem fyrst.
Höfundur er grasvallatæknifræðingur
