Gjaldþrota skólastefna og ofbeldi Hjálmar Waag Árnason skrifar 23. febrúar 2022 09:31 Reglulega heyrum við fréttir af átökum starfsfólks grunnskóla við nemendur. Mikill uppsláttur verður í fjölmiðlum þar sem reiðir foreldrar í mörgum tilvikum hóta að kæra kennara eða annað starfsfólk skólanna fyrir ofbeldi á börnunum. Dramatískar lýsingar á glímu skólafólksins við „ódæla” nemendur fylgja. Slíkir atburðir virðast færast í vöxt með hverju árinu sem líður. Þeir eru hins vegar ekki nema toppurinn á ísjakanum. Hvaða skýring getur verið á þessari ógnaröld? Hér eru engin svör einhlít. Vera kann að fjölmiðlar sinni fréttum af “agavandamálum” af meiri áhuga nú en áður. Undirritaður telur hins vegar að um sé að ræða birtingarmynd gjaldþrota skólastefnu. Svokallaður skóli án aðgreiningar hefur ráðið hér ríkjum um langt árabil. Sé skólasagan til lengri tíma skoðuð kemur í ljós að hugmyndafræðin gengur í hringi. Eitt tímabilið telst hyggilegast að draga nemendur í dilka eftir þroska getu, vitsmunum o.s.frv. þar sem einstaklingurinn getur keppt um að verða fremstur meðal jafningja. Að óræðum tíma liðnum finnst spekingum sérskólastefnan hafa gengið sér til húðar og við tekur skóli án aðgreiningar þar sem öllum er blandað saman (gjarnan eftir ári) og treyst á að þannig fái flestir að njóta sín í “eðlilegu” umhverfi. Gauragangurinn hin síðustu misseri er afleiðing þessa. Í einstökum bekkjum eru einstaklingar sem endurspegla í raun allt mannlíf: stórir og litlir, haltir og blindir, feitir og mjóir, óþekktarormar í bland við prúðbúna engla, sjení og tossar, ofbeldishneigðir og friðsamir; og þannig má áfram telja. Þetta er kjarninn í skóla án aðgreiningar. Þessi hópur er saman kominn í þeim tilgangi að læra skvt. námskrá. Kennarinn á að annast fræðsluþáttinn og fær í flestum tilvikum sér til halds og traust hjálparfólk (sérkennara, félagsliða o.s.frv.). Saman á svo teymið að mynda þroskavænlegt umhverfi þar sem hið fjölbreytta mannlíf á að blómstra - hver með verkefni við sitt hæfi. En er það svo? Fallegt en virkar ekki Spurningunni hér að ofan hefur í raun verið svarað. Kerfið er ekki að virka. Eins og hugsunin er falleg og í anda mannkærleika og væntumþykju þá er hún einfaldlega ekki að ganga upp. Orka kennarans og teymisins fer að verulegu leyti í skylmingar og at í þeirri viðleitni að sinna því sem skólanum er ætlað - nefnilega að fræða börnin og mennta. Allt of marga grunnskólakennara þekki ég sem hafa brunnið upp í þessu styrjaldarástandi sem einkennir skólastarfið núna. Og allt of marga skólaliða þekki ég sem hafi bugast undan álaginu. Ein birtingarmynd þess eru áðurnefndar fréttir af meintum ofbeldi kennara gagnvart börnum. Þó markmiðið sé fallegt þá einfaldlega næst það ekki. Kennarar og teymið með 20-30 börn í bekk af öllum stærðum og gerðum einfaldlega ná ekki að skapa þann vinnufrið sem eðlilegt skólastarf krefst. Ekki þarf marga nemendur með miklar sérþarfir til að sjúga mikla orku út úr kennaranum. Fyrir vikið nær hann/hún ekki að komast til þess sem rak hana/hann upphaflega í hið spennandi starf að kenna börnum. Til þess er vígvöllurinn allt of krefjandi. Annað slagið rata átökin í fjölmiðla en miklu oftar takmarkast þau við skólastofuna eða skólann. Afleiðing þessa er sú að í raun verður enginn sigurvegari - allir tapa. Nemendur missa af þeim rétti sínum að fá kennslu, kennarar allt of margir brenna út og hætta, skólaliðar bugast og alvarlegast er að til langframa er það mikið tap fyrir samfélagið ef ungviði þess nær ekki að mennta sig sem skyldi (frammistaða okkar í alþjóðakönnunum, læsi drengja o.s.frv.). Okkar er valið Hvað er þá til ráða? Ekkert einfalt svar er til við þessu. Sé vilji til að hanga áfram á skóla án aðgreiningar verður bæði að fækka í bekkjardeildum og bæta við aðstoðina. Þær aðgerðir kosta svo miklu fleiri milljarða en nokkurn tíma fást úr léttum pyngjum sveitarfélaga. Hin leiðin er að játa sig sigraðan og snúa aftur til meiri flokkunar þar sem einstaklingar eru meira meðal jafningja. Ekki endilega að raða eftir aldri - horfa meira til þroska og færni. Eða einhver blanda af þessu. Óbreytt ástand á ekki að vera í boði. Höfundur er fyrrverandi ýmislegt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Grunnskólar Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo Skoðun Sögufölsun eytt í kyrrþey Hjörtur Hjartarson Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon Skoðun Skoðun Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Sjá meira
Reglulega heyrum við fréttir af átökum starfsfólks grunnskóla við nemendur. Mikill uppsláttur verður í fjölmiðlum þar sem reiðir foreldrar í mörgum tilvikum hóta að kæra kennara eða annað starfsfólk skólanna fyrir ofbeldi á börnunum. Dramatískar lýsingar á glímu skólafólksins við „ódæla” nemendur fylgja. Slíkir atburðir virðast færast í vöxt með hverju árinu sem líður. Þeir eru hins vegar ekki nema toppurinn á ísjakanum. Hvaða skýring getur verið á þessari ógnaröld? Hér eru engin svör einhlít. Vera kann að fjölmiðlar sinni fréttum af “agavandamálum” af meiri áhuga nú en áður. Undirritaður telur hins vegar að um sé að ræða birtingarmynd gjaldþrota skólastefnu. Svokallaður skóli án aðgreiningar hefur ráðið hér ríkjum um langt árabil. Sé skólasagan til lengri tíma skoðuð kemur í ljós að hugmyndafræðin gengur í hringi. Eitt tímabilið telst hyggilegast að draga nemendur í dilka eftir þroska getu, vitsmunum o.s.frv. þar sem einstaklingurinn getur keppt um að verða fremstur meðal jafningja. Að óræðum tíma liðnum finnst spekingum sérskólastefnan hafa gengið sér til húðar og við tekur skóli án aðgreiningar þar sem öllum er blandað saman (gjarnan eftir ári) og treyst á að þannig fái flestir að njóta sín í “eðlilegu” umhverfi. Gauragangurinn hin síðustu misseri er afleiðing þessa. Í einstökum bekkjum eru einstaklingar sem endurspegla í raun allt mannlíf: stórir og litlir, haltir og blindir, feitir og mjóir, óþekktarormar í bland við prúðbúna engla, sjení og tossar, ofbeldishneigðir og friðsamir; og þannig má áfram telja. Þetta er kjarninn í skóla án aðgreiningar. Þessi hópur er saman kominn í þeim tilgangi að læra skvt. námskrá. Kennarinn á að annast fræðsluþáttinn og fær í flestum tilvikum sér til halds og traust hjálparfólk (sérkennara, félagsliða o.s.frv.). Saman á svo teymið að mynda þroskavænlegt umhverfi þar sem hið fjölbreytta mannlíf á að blómstra - hver með verkefni við sitt hæfi. En er það svo? Fallegt en virkar ekki Spurningunni hér að ofan hefur í raun verið svarað. Kerfið er ekki að virka. Eins og hugsunin er falleg og í anda mannkærleika og væntumþykju þá er hún einfaldlega ekki að ganga upp. Orka kennarans og teymisins fer að verulegu leyti í skylmingar og at í þeirri viðleitni að sinna því sem skólanum er ætlað - nefnilega að fræða börnin og mennta. Allt of marga grunnskólakennara þekki ég sem hafa brunnið upp í þessu styrjaldarástandi sem einkennir skólastarfið núna. Og allt of marga skólaliða þekki ég sem hafi bugast undan álaginu. Ein birtingarmynd þess eru áðurnefndar fréttir af meintum ofbeldi kennara gagnvart börnum. Þó markmiðið sé fallegt þá einfaldlega næst það ekki. Kennarar og teymið með 20-30 börn í bekk af öllum stærðum og gerðum einfaldlega ná ekki að skapa þann vinnufrið sem eðlilegt skólastarf krefst. Ekki þarf marga nemendur með miklar sérþarfir til að sjúga mikla orku út úr kennaranum. Fyrir vikið nær hann/hún ekki að komast til þess sem rak hana/hann upphaflega í hið spennandi starf að kenna börnum. Til þess er vígvöllurinn allt of krefjandi. Annað slagið rata átökin í fjölmiðla en miklu oftar takmarkast þau við skólastofuna eða skólann. Afleiðing þessa er sú að í raun verður enginn sigurvegari - allir tapa. Nemendur missa af þeim rétti sínum að fá kennslu, kennarar allt of margir brenna út og hætta, skólaliðar bugast og alvarlegast er að til langframa er það mikið tap fyrir samfélagið ef ungviði þess nær ekki að mennta sig sem skyldi (frammistaða okkar í alþjóðakönnunum, læsi drengja o.s.frv.). Okkar er valið Hvað er þá til ráða? Ekkert einfalt svar er til við þessu. Sé vilji til að hanga áfram á skóla án aðgreiningar verður bæði að fækka í bekkjardeildum og bæta við aðstoðina. Þær aðgerðir kosta svo miklu fleiri milljarða en nokkurn tíma fást úr léttum pyngjum sveitarfélaga. Hin leiðin er að játa sig sigraðan og snúa aftur til meiri flokkunar þar sem einstaklingar eru meira meðal jafningja. Ekki endilega að raða eftir aldri - horfa meira til þroska og færni. Eða einhver blanda af þessu. Óbreytt ástand á ekki að vera í boði. Höfundur er fyrrverandi ýmislegt.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar