Minnisvarði um Guðmund Kamban fjarlægður eftir heitar deilur Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 11. október 2021 07:55 Guðmundur var Jónsson en tók upp eftirnafnið Kamban árið 1908. Minningarskjöldur um íslenska rithöfundinn, leikskáldið og leikstjórann Guðmund Kamban hefur verið fjarlægður af húsi við Uppsalagötu 20 í Kaupmannahöfn eftir deilur um tilvist skjaldarins. Guðmundur, sem flutti 22 ára til Danmerkur, fékk orð á sig fyrir að vera hliðhollur Þjóðverjum í seinni heimstyrjöldinni, var handtekinn og skotinn til bana þann 5. maí 1945. Guðmundur bjó á Hotel-Pension Bartoli á Uppsalagötu 20 og þennan sama dag lauk hernámi Þjóðverja í Danmörku með tilheyrandi gleði og ringulreið. Danskir andspyrnumenn mættu á heimili Guðmundar og báðu hann um að fylgja sér. Guðmundur mun ekki hafa verið á því og óskaði eftir því að fá að sjá handtökuskipun. Lauk samskiptunum með því að einn andspyrnumannanna skaut Guðmund til bana. Að frumkvæði húsfélagsins Á fréttavefnum Østerbroliv, þar sem fjallað er um tíðindi í samnefndu hverfi í Kaupmannahöfn, kemur fram að húsfélagið við Uppsalagötu 20 hafi tekið þá ákvörðun að fjarlægja skjöldinn í kjölfar heitrar umræðu í sumar. „Við vildum ekki blanda okkur í þessar umræður, og við hefðum gert það með því að leyfa henni að lifa, og tókum skjöldinn því niður áður en aðrir gripu til þess ráðs,“ segir Herbert Nathan, formaður húsfélagsins við Østerbroliv. Minningarskjöldurinn var settur upp á árið 1990 af leikarahjónunum Helgu Bachmann og Helga Skúlasyni. Helga var systurdóttir Guðmundar. Hjónin eru nú látin. Fáir minnisvarðar um danska andspyrnumenn Umræða um skjöldinn fór í gang í sumar þegar ættingjar fólks í andspyrnuhreyfingunni Holger Danske komust á snoðir um tilvist skjaldarins. Danskur sagnfræðingur og sérfræðingur í Seinni heimstyrjöldinni lagði orð í belg og taldi rétt að fjarlægja skjöldinn. Vísaði hann til þess hve erfitt væri að fá slíka minnisvarða um félaga í andspyrnuhreyfingunni sem börðust gegn yfirráðum Þjóðverja í heimsstyrjöldinni. Fyrir liggur að Guðmundur Kamban þáði styrki til rannsókna frá Þjóðverjum á sínum tíma en ekki liggja fyrir heimildir um að hann hafi gefið Þjóðverjum upplýsingar um danska uppreisnarmenn, sem hann var sakaður um. Í bókinni Medaljens bagside eftir Vilhjálm Örn Vilhjálmsson frá árinu 2005 kom fram að hann hefði tilkynnt danska uppreisnarmanninn Jakob Thalmay til Þjóðverja. Efast nú um frásögnina Sextán árum síðar efast Vilhjálmur sjálfur um þá frásögn enda sé hún aðeins byggð á fullyrðingu afkomanda Jakobs Thalmay. Í dag telur Vilhjálmur að frændi Jakobs hafi misskilið eitt og annað varðandi stríðið og að það hafi ekki verið Guðmundur sem gaf Þjóðverjum upplýsingar um Jakob. „Ég benti formanni húsfélagsins á þetta. Ég held að Guðmundur Kamban hafi ekki haft neitt með handtöku Jakobs Thalmay að gera,“ segir Vilhjálmur við Østerbroliv. Formaður húsfélagsins segir að minningarskildinum verði komið til Sendiráðs Íslands í Kaupmannahöfn. Um Guðmund Kamban af Wikipedia-síðu hans Guðmundur Kamban fæddist í Reykjavík 8. júní 1988. Hann fékkst nokkuð við miðilsstörf og fyrsta bókin sem hann ritaði - Úr dularheimum - skrifaði hann „ósjálfráðri hendi“ 17 ára gamall fyrir Snorra Sturluson, H.C. Andersen og Jónas Hallgrímsson. Hann tók upp ættarnafnið Kamban árið 1908. Árið 1910 hélt hann til Kaupmannahafnar í nám. Fyrsta útgefna leikritið hans, Hadda Padda, var sett upp af Konunglega danska leikhúsinu árið 1914. Árið eftir flutti hann til New York-borgar og hugðist hasla sér völl á ensku. Það gekk ekki eftir og hann sneri aftur til Kaupmannahafnar 1917. Árið 1920 fékk hann stöðu við Konunglega leikhúsið þar sem Vér morðingjar var sett upp. Á 3. áratugnum fékkst hann við leikstjórn hjá ýmsum leikhúsum og leikstýrði meðal annars tveimur kvikmyndum, Höddu Pöddu (1924), sem var tekin upp á Íslandi, og Hús í svefni (1926). Árið 1934 flutti hann til London og síðan Berlín 1935 þar sem hann bjó til 1939. Eftir að hann sneri aftur til Kaupmannahafnar gekk honum illa að fá verkefni og fékk meðal annars fjárstyrk frá þýska hernámsliðinu, skv. Kristjáni Albertssyni mánaðargreiðslur í 6 mánuði til að skrifa vísindaritgerð um íslenskan sölva (ekkert hefur varðveist af þessari vísindaritgerð). Hann fékk því orð á sig fyrir að vera hliðhollur Þjóðverjum. Það leiddi til þess að andspyrnumenn ákváðu að handtaka hann og yfirheyra. Hann neitaði hins vegar að fylgja þeim og var þá skotinn. Gerðist þetta sama dag og hernámsliðið gafst upp. Vitað er hverjir voru í litlu handtökusveitinni sem sótti hann á hótelið en það hefur ekki verið gert opinbert. Þannig fékk Ásgeir Guðmundsson aðgang að þessum skjölum þegar hann reit bókina Berlínarblús en þó aðeins með þeim skilyrðum að nöfn þeirra yrðu ekki gerð opinber né heldur að hann setti sig í samband við þá eða aðstandendur þeirra gegn 6 mánaða fangelsi. Hlutu þeir enga refsingu fyrir. Bókmenntir Íslendingar erlendis Danmörk Seinni heimsstyrjöldin Tengdar fréttir Um líf Kambans og þó aðallega störf Vönduð og merk ævisaga sem líður þó fyrir endurtekningar í stóru og smáu. 12. desember 2013 11:00 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Bein útsending: Halla Hrund, Katrín og Baldur mætast í Pallborðinu Innlent Ákærð fyrir að kæfa son sinn með kodda Innlent Svandís boðar til blaðamannafundar Innlent „Mun ekki halla mér aftur og leyfa deyjandi sjónvarpsstöð að ráðast á mig“ Erlent Spellvirkinn lætur til skarar skríða á ný Innlent Heyrist meira af kjaftæði um lyf en vísindalegum staðreyndum Innlent Katrín efst en Jón hrynur í nýrri könnun Innlent „Fann það þegar ég vaknaði í morgun að þetta var lúmskt áfall“ Innlent Halla Hrund mælist með mest fylgi í nýrri könnun Maskínu Innlent Baldur segir niðurstöður nýjustu kannana vonbrigði Innlent Fleiri fréttir Kolbeinn hafi strokið kynfæri stúlkunnar ítrekað Segja lýðræðis- og mannréttindabakslag staðreynd Ný sendiskrifstofa opnuð í Síerra Leóne Baldur segir niðurstöður nýjustu kannana vonbrigði Halla Hrund mælist með mest fylgi í nýrri könnun Maskínu Tilvísunum vegna skekkju á höfuðkúpu ungbarna fjölgað mikið Fréttaskýring Maríu Sigrúnar kemur út á mánudag Einar segir forsetaembættið um ekki neitt Svona gæti bensínstöðvarreiturinn við Ægisíðu litið út Ákærð fyrir að kæfa son sinn með kodda Börn lögð inn með kíghósta „Við reyndum eins og við gátum“ Framkvæmdanefnd fyrir Grindavík sett á laggirnar Sambærileg rúðubrot í Lækjargötu og á Skólavörðustíg Skipar framkvæmdanefnd um málefni Grindavíkur Spellvirkinn lætur til skarar skríða á ný Bein útsending: Halla Hrund, Katrín og Baldur mætast í Pallborðinu Svandís boðar til blaðamannafundar Heyrist meira af kjaftæði um lyf en vísindalegum staðreyndum Sautján greinst með kíghósta og inflúensan enn að dreifa sér Vilja svör um möguleg „óþægileg hagsmunatengsl“ borgar og RÚV „Fann það þegar ég vaknaði í morgun að þetta var lúmskt áfall“ Horfði á þegar vinur hans réðst á manninn sem braut á dóttur hans „Helvíti fínt“ að komast aftur á Papa's Pizza Ætlar ekki að þröngva sér upp á fólk Katrín efst en Jón hrynur í nýrri könnun Papa's Pizza, verkföll flugvallarstarfsmanna og óvæntur forsetaframbjóðandi Kolbeinn Sigþórsson ákærður fyrir brot gegn barnungri stúlku Framboð Viktors Traustasonar er gilt Hárgreiðslustóll ekki hættulegt tæki og konan fær engar bætur Sjá meira
Guðmundur, sem flutti 22 ára til Danmerkur, fékk orð á sig fyrir að vera hliðhollur Þjóðverjum í seinni heimstyrjöldinni, var handtekinn og skotinn til bana þann 5. maí 1945. Guðmundur bjó á Hotel-Pension Bartoli á Uppsalagötu 20 og þennan sama dag lauk hernámi Þjóðverja í Danmörku með tilheyrandi gleði og ringulreið. Danskir andspyrnumenn mættu á heimili Guðmundar og báðu hann um að fylgja sér. Guðmundur mun ekki hafa verið á því og óskaði eftir því að fá að sjá handtökuskipun. Lauk samskiptunum með því að einn andspyrnumannanna skaut Guðmund til bana. Að frumkvæði húsfélagsins Á fréttavefnum Østerbroliv, þar sem fjallað er um tíðindi í samnefndu hverfi í Kaupmannahöfn, kemur fram að húsfélagið við Uppsalagötu 20 hafi tekið þá ákvörðun að fjarlægja skjöldinn í kjölfar heitrar umræðu í sumar. „Við vildum ekki blanda okkur í þessar umræður, og við hefðum gert það með því að leyfa henni að lifa, og tókum skjöldinn því niður áður en aðrir gripu til þess ráðs,“ segir Herbert Nathan, formaður húsfélagsins við Østerbroliv. Minningarskjöldurinn var settur upp á árið 1990 af leikarahjónunum Helgu Bachmann og Helga Skúlasyni. Helga var systurdóttir Guðmundar. Hjónin eru nú látin. Fáir minnisvarðar um danska andspyrnumenn Umræða um skjöldinn fór í gang í sumar þegar ættingjar fólks í andspyrnuhreyfingunni Holger Danske komust á snoðir um tilvist skjaldarins. Danskur sagnfræðingur og sérfræðingur í Seinni heimstyrjöldinni lagði orð í belg og taldi rétt að fjarlægja skjöldinn. Vísaði hann til þess hve erfitt væri að fá slíka minnisvarða um félaga í andspyrnuhreyfingunni sem börðust gegn yfirráðum Þjóðverja í heimsstyrjöldinni. Fyrir liggur að Guðmundur Kamban þáði styrki til rannsókna frá Þjóðverjum á sínum tíma en ekki liggja fyrir heimildir um að hann hafi gefið Þjóðverjum upplýsingar um danska uppreisnarmenn, sem hann var sakaður um. Í bókinni Medaljens bagside eftir Vilhjálm Örn Vilhjálmsson frá árinu 2005 kom fram að hann hefði tilkynnt danska uppreisnarmanninn Jakob Thalmay til Þjóðverja. Efast nú um frásögnina Sextán árum síðar efast Vilhjálmur sjálfur um þá frásögn enda sé hún aðeins byggð á fullyrðingu afkomanda Jakobs Thalmay. Í dag telur Vilhjálmur að frændi Jakobs hafi misskilið eitt og annað varðandi stríðið og að það hafi ekki verið Guðmundur sem gaf Þjóðverjum upplýsingar um Jakob. „Ég benti formanni húsfélagsins á þetta. Ég held að Guðmundur Kamban hafi ekki haft neitt með handtöku Jakobs Thalmay að gera,“ segir Vilhjálmur við Østerbroliv. Formaður húsfélagsins segir að minningarskildinum verði komið til Sendiráðs Íslands í Kaupmannahöfn. Um Guðmund Kamban af Wikipedia-síðu hans Guðmundur Kamban fæddist í Reykjavík 8. júní 1988. Hann fékkst nokkuð við miðilsstörf og fyrsta bókin sem hann ritaði - Úr dularheimum - skrifaði hann „ósjálfráðri hendi“ 17 ára gamall fyrir Snorra Sturluson, H.C. Andersen og Jónas Hallgrímsson. Hann tók upp ættarnafnið Kamban árið 1908. Árið 1910 hélt hann til Kaupmannahafnar í nám. Fyrsta útgefna leikritið hans, Hadda Padda, var sett upp af Konunglega danska leikhúsinu árið 1914. Árið eftir flutti hann til New York-borgar og hugðist hasla sér völl á ensku. Það gekk ekki eftir og hann sneri aftur til Kaupmannahafnar 1917. Árið 1920 fékk hann stöðu við Konunglega leikhúsið þar sem Vér morðingjar var sett upp. Á 3. áratugnum fékkst hann við leikstjórn hjá ýmsum leikhúsum og leikstýrði meðal annars tveimur kvikmyndum, Höddu Pöddu (1924), sem var tekin upp á Íslandi, og Hús í svefni (1926). Árið 1934 flutti hann til London og síðan Berlín 1935 þar sem hann bjó til 1939. Eftir að hann sneri aftur til Kaupmannahafnar gekk honum illa að fá verkefni og fékk meðal annars fjárstyrk frá þýska hernámsliðinu, skv. Kristjáni Albertssyni mánaðargreiðslur í 6 mánuði til að skrifa vísindaritgerð um íslenskan sölva (ekkert hefur varðveist af þessari vísindaritgerð). Hann fékk því orð á sig fyrir að vera hliðhollur Þjóðverjum. Það leiddi til þess að andspyrnumenn ákváðu að handtaka hann og yfirheyra. Hann neitaði hins vegar að fylgja þeim og var þá skotinn. Gerðist þetta sama dag og hernámsliðið gafst upp. Vitað er hverjir voru í litlu handtökusveitinni sem sótti hann á hótelið en það hefur ekki verið gert opinbert. Þannig fékk Ásgeir Guðmundsson aðgang að þessum skjölum þegar hann reit bókina Berlínarblús en þó aðeins með þeim skilyrðum að nöfn þeirra yrðu ekki gerð opinber né heldur að hann setti sig í samband við þá eða aðstandendur þeirra gegn 6 mánaða fangelsi. Hlutu þeir enga refsingu fyrir.
Um Guðmund Kamban af Wikipedia-síðu hans Guðmundur Kamban fæddist í Reykjavík 8. júní 1988. Hann fékkst nokkuð við miðilsstörf og fyrsta bókin sem hann ritaði - Úr dularheimum - skrifaði hann „ósjálfráðri hendi“ 17 ára gamall fyrir Snorra Sturluson, H.C. Andersen og Jónas Hallgrímsson. Hann tók upp ættarnafnið Kamban árið 1908. Árið 1910 hélt hann til Kaupmannahafnar í nám. Fyrsta útgefna leikritið hans, Hadda Padda, var sett upp af Konunglega danska leikhúsinu árið 1914. Árið eftir flutti hann til New York-borgar og hugðist hasla sér völl á ensku. Það gekk ekki eftir og hann sneri aftur til Kaupmannahafnar 1917. Árið 1920 fékk hann stöðu við Konunglega leikhúsið þar sem Vér morðingjar var sett upp. Á 3. áratugnum fékkst hann við leikstjórn hjá ýmsum leikhúsum og leikstýrði meðal annars tveimur kvikmyndum, Höddu Pöddu (1924), sem var tekin upp á Íslandi, og Hús í svefni (1926). Árið 1934 flutti hann til London og síðan Berlín 1935 þar sem hann bjó til 1939. Eftir að hann sneri aftur til Kaupmannahafnar gekk honum illa að fá verkefni og fékk meðal annars fjárstyrk frá þýska hernámsliðinu, skv. Kristjáni Albertssyni mánaðargreiðslur í 6 mánuði til að skrifa vísindaritgerð um íslenskan sölva (ekkert hefur varðveist af þessari vísindaritgerð). Hann fékk því orð á sig fyrir að vera hliðhollur Þjóðverjum. Það leiddi til þess að andspyrnumenn ákváðu að handtaka hann og yfirheyra. Hann neitaði hins vegar að fylgja þeim og var þá skotinn. Gerðist þetta sama dag og hernámsliðið gafst upp. Vitað er hverjir voru í litlu handtökusveitinni sem sótti hann á hótelið en það hefur ekki verið gert opinbert. Þannig fékk Ásgeir Guðmundsson aðgang að þessum skjölum þegar hann reit bókina Berlínarblús en þó aðeins með þeim skilyrðum að nöfn þeirra yrðu ekki gerð opinber né heldur að hann setti sig í samband við þá eða aðstandendur þeirra gegn 6 mánaða fangelsi. Hlutu þeir enga refsingu fyrir.
Bókmenntir Íslendingar erlendis Danmörk Seinni heimsstyrjöldin Tengdar fréttir Um líf Kambans og þó aðallega störf Vönduð og merk ævisaga sem líður þó fyrir endurtekningar í stóru og smáu. 12. desember 2013 11:00 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Bein útsending: Halla Hrund, Katrín og Baldur mætast í Pallborðinu Innlent Ákærð fyrir að kæfa son sinn með kodda Innlent Svandís boðar til blaðamannafundar Innlent „Mun ekki halla mér aftur og leyfa deyjandi sjónvarpsstöð að ráðast á mig“ Erlent Spellvirkinn lætur til skarar skríða á ný Innlent Heyrist meira af kjaftæði um lyf en vísindalegum staðreyndum Innlent Katrín efst en Jón hrynur í nýrri könnun Innlent „Fann það þegar ég vaknaði í morgun að þetta var lúmskt áfall“ Innlent Halla Hrund mælist með mest fylgi í nýrri könnun Maskínu Innlent Baldur segir niðurstöður nýjustu kannana vonbrigði Innlent Fleiri fréttir Kolbeinn hafi strokið kynfæri stúlkunnar ítrekað Segja lýðræðis- og mannréttindabakslag staðreynd Ný sendiskrifstofa opnuð í Síerra Leóne Baldur segir niðurstöður nýjustu kannana vonbrigði Halla Hrund mælist með mest fylgi í nýrri könnun Maskínu Tilvísunum vegna skekkju á höfuðkúpu ungbarna fjölgað mikið Fréttaskýring Maríu Sigrúnar kemur út á mánudag Einar segir forsetaembættið um ekki neitt Svona gæti bensínstöðvarreiturinn við Ægisíðu litið út Ákærð fyrir að kæfa son sinn með kodda Börn lögð inn með kíghósta „Við reyndum eins og við gátum“ Framkvæmdanefnd fyrir Grindavík sett á laggirnar Sambærileg rúðubrot í Lækjargötu og á Skólavörðustíg Skipar framkvæmdanefnd um málefni Grindavíkur Spellvirkinn lætur til skarar skríða á ný Bein útsending: Halla Hrund, Katrín og Baldur mætast í Pallborðinu Svandís boðar til blaðamannafundar Heyrist meira af kjaftæði um lyf en vísindalegum staðreyndum Sautján greinst með kíghósta og inflúensan enn að dreifa sér Vilja svör um möguleg „óþægileg hagsmunatengsl“ borgar og RÚV „Fann það þegar ég vaknaði í morgun að þetta var lúmskt áfall“ Horfði á þegar vinur hans réðst á manninn sem braut á dóttur hans „Helvíti fínt“ að komast aftur á Papa's Pizza Ætlar ekki að þröngva sér upp á fólk Katrín efst en Jón hrynur í nýrri könnun Papa's Pizza, verkföll flugvallarstarfsmanna og óvæntur forsetaframbjóðandi Kolbeinn Sigþórsson ákærður fyrir brot gegn barnungri stúlku Framboð Viktors Traustasonar er gilt Hárgreiðslustóll ekki hættulegt tæki og konan fær engar bætur Sjá meira
Um líf Kambans og þó aðallega störf Vönduð og merk ævisaga sem líður þó fyrir endurtekningar í stóru og smáu. 12. desember 2013 11:00