Nýbúi - marsbúi Tinna Sigurðardóttir skrifar 15. janúar 2020 11:00 Nýlega sagði skólastjóri Seljaskóla, Magnús Þór Jónsson, frá því í viðtali að aldrei hafi fleiri tungumál verið töluð í skólum borgarinnar. Séu tölur frá Fjölmenningarsetri skoðaðar sést að fjölgun nema með annað tungumál er gríðarlega hröð sl. 10 ár eða svo og hefur skólakerfið engan veginn verið í stakk búið að taka við slíkri fjölgun. Um aldamót var talað um nýbúadeildir (reyndar finnst mér „nýbúi“ hræðilegt orð - minnir á „marsbúi“) en það voru skilgreindar deildir til að aðstoða nýja nemendur skólans að aðlagast skólanum. Nú árið 2020 er þjónusta við þennan hóp í hrópandi ósamræmi við stöðu mála. Við sjáum tölur um hrakandi læsi, hrakandi árangur í PISA og að sjálfsögðu þarf að velta við öllum steinum. Við vitum líka að börn með annað tungumál en íslensku klára síður framhaldsskóla og þau sem það gera klára framhaldsskóla á mun lengri tíma eða 6 árum. Þetta eru ekki nýjustu tölur - nú er búið að stytta framhaldsskólann og má hver geta í eyðurnar hvernig það fer með viðkvæman hóp ungs fólks. Þá má ekki gleyma því að samkvæmt rannsóknum eru innflytjendur oft tekjulægri hópur en innfæddir og að sjálfsögðu getur það haft áhrif á stöðu barnanna. Ég ítreka því að um er að ræða verulega viðkvæman hóp. Besta leiðin til að kenna mál? Umræðan um íslensku „sem annað tungumál“ þvælist fyrir því að kenna þurfi íslensku - punktur. Mörg þeirra barna sem eiga fleiri en eitt móðurmál eru fædd hér á landi og hafa gengið í íslenska leikskóla. Þau læra málin samhliða. Ekki eitt á eftir öðru. Ekki fyrsta mál og annað mál heldur samhliða mál. Það að læra samhliða mál gæti reynst börnum miserfitt. Því þarf að nálgast börnin þannig. Það sem gagnast þessum hópi vel er einfalt námsefni og mikil endurtekning. Mikil samskipti. Mikið augnsamband. Mikil nærgætni. Að sýna þeim skilning, líka þegar þau tala „vitlaust“ er afar mikilvægt. Við viljum jú að þau nái að gera sig skiljanleg á sinni íslensku, jafnvel þótt hún sé ekki fullkomin. Það skiptir svo gríðarlega miklu máli að börnin fái jákvæða upplifun af því að tjá sig á íslensku. Að þau upplifi sig ekki vanmáttug í verkefnum skólans. Öll neikvæð upplifun mun tefja fyrir árangri þeirra í námi. Gætirðu verið aðeins síðhærðari? Okkur hættir öllum til að gera of miklar kröfur til barna. Við sættum okkur ekki við færni þeirra eins og hún er og finnst hún ekki nægileg eða ásættanleg. Við gleymum að vöxturinn og þroskinn getur oft ekki átt sér stað fyrr en við tökum pressuna af. Geturðu ekki verið aðeins hávaxnari? Aðeins bláeygðari? Aðeins síðhærðari? Þetta eru ekki sanngjarnar kröfur og við sjáum að þær eiga ekki við börn. En hvað með aðrar kröfur sem við gerum? Getur verið að þær séu ósanngjarnar? Eitt er að gera kröfur til barna en annað að krefjast einhvers af þeim sem þau eru ófær um að framkvæma. Þetta er lykilatriði í kennslu og uppeldi. Þegar við gerum kröfur til barna verðum við að hafa í huga að hver og einn mætir þeim á sínum forsendum sem eru ansi misjafnar. Börnin okkar Börnin okkar af erlendum uppruna verða að upplifa að þau sitji við sama borð og önnur börn. Þau þurfa að fá beina kennslu í íslensku af fagaðilum frá unga aldri. Þetta er lykilatriði. Lausnin felst meðal annars í því að efla og skilgreina íslenskukennslu inni á leikskólum sem og inn í nám leikskólakennara og leikskólaliða. Sérstaka fjárúthlutun fyrir leikskóla þar sem hlutfallið barna af erlendum uppruna er yfir 50%. Íslenskukennsla inni í fjölmenningarhópi er ekki það sama og málörvun - heldur íslenskukennsla. Þar sem við kennum orðin, ræðum þau, endurtökum þau, syngjum um þau, teiknum þau og gefum börnunum tækifæri á að tjá sig. Eflum sjálfsöryggi þeirra og kennum þeim að tjá sig um það sem þeim býr í brjósti við aðra, af öryggi. Listin að tala við börn er nefninlega ekki öllum eðlislæg og í blóð borin en allir geta tamið sér hana. Öll börn í íslensku samfélagi eru börnin okkar, okkar eigin börn sem okkur ber að hlúa að og hjálpa, sama hvaðan þau koma. Við þurfum að standa saman í því að veita þeim alltaf það besta sem við, sama hvar við hittum þau. Höfundur er talmeinafræðingur og framkvæmdastjóri Tröppu þjónustu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Skóla - og menntamál Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eldri borgarar fá lítið út úr kjarasamningunum Kári Jónasson Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson Skoðun Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun „Við áttum aldrei möguleika“ Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þreytandi grænþvottur Birgitta Stefánsdóttir Skoðun Að skoða meira inn í sumar ástæður misnotkunar Matthildur Björnsdóttir Skoðun Hvað tökum við með okkur? Magnús Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Að skoða meira inn í sumar ástæður misnotkunar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Fundur NAMMCO í vikunni Micah Garen skrifar Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Leiðin að bílprófinu Þuríður B. Ægisdóttir skrifar Skoðun Draumalandið Luxemburg og íslenskir jafnaðarmenn - þriðji hluti Ólafur Sveinsson skrifar Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun V. Sköpunarsaga þjóðsögu –Guðmundarmálið skyndilega skellt á borð Hafþór S. Ciesielski skrifar Skoðun Forsendur krafna um íslenskukunnáttu Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Eldri borgarar fá lítið út úr kjarasamningunum Kári Jónasson skrifar Skoðun Hræðsla er hjálplegur þjónn, en hræðilegt yfirvald Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun „Kvótasetning grásleppu snýst um að tryggja arðsemi“? Örn Pálsson skrifar Skoðun Hvað tökum við með okkur? Magnús Bergmann skrifar Skoðun Þreytandi grænþvottur Birgitta Stefánsdóttir skrifar Skoðun Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Hvað á ég að gera? Rannveig Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Íslenskur matur Bjarni Jónsson skrifar Skoðun „Við áttum aldrei möguleika“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lán úr óláni Ísleifur Arnórsson skrifar Skoðun Síðasta kynslóðin! Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Að læra íslensku til að finnast þú vera hluti af samfélaginu Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Virði lýðræðis Sigríður Hrund Pétursdóttir skrifar Skoðun Ójöfnuður - andhverfa lýðræðis Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Mars er mánuður árvekni um ristilkrabbamein Agnes Smáradóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Norræna módelið og framtíð lýðræðis Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Frelsi og fjárhagslegt öryggi ungbarnafjölskyldna Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Sigurbogi Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Er hækkun húsnæðisbóta á óregluvæddum leigumarkaði heimska eða meðvitaður stuðningur við eignafólk? Guðmundur Hrafn Arngrímsson skrifar Skoðun Af hverju er útspil SA um verkbann alvarlegt fyrir þig? Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Jarðgöng sem gagnast Benedikt Vilhjálmsson Warén skrifar Sjá meira
Nýlega sagði skólastjóri Seljaskóla, Magnús Þór Jónsson, frá því í viðtali að aldrei hafi fleiri tungumál verið töluð í skólum borgarinnar. Séu tölur frá Fjölmenningarsetri skoðaðar sést að fjölgun nema með annað tungumál er gríðarlega hröð sl. 10 ár eða svo og hefur skólakerfið engan veginn verið í stakk búið að taka við slíkri fjölgun. Um aldamót var talað um nýbúadeildir (reyndar finnst mér „nýbúi“ hræðilegt orð - minnir á „marsbúi“) en það voru skilgreindar deildir til að aðstoða nýja nemendur skólans að aðlagast skólanum. Nú árið 2020 er þjónusta við þennan hóp í hrópandi ósamræmi við stöðu mála. Við sjáum tölur um hrakandi læsi, hrakandi árangur í PISA og að sjálfsögðu þarf að velta við öllum steinum. Við vitum líka að börn með annað tungumál en íslensku klára síður framhaldsskóla og þau sem það gera klára framhaldsskóla á mun lengri tíma eða 6 árum. Þetta eru ekki nýjustu tölur - nú er búið að stytta framhaldsskólann og má hver geta í eyðurnar hvernig það fer með viðkvæman hóp ungs fólks. Þá má ekki gleyma því að samkvæmt rannsóknum eru innflytjendur oft tekjulægri hópur en innfæddir og að sjálfsögðu getur það haft áhrif á stöðu barnanna. Ég ítreka því að um er að ræða verulega viðkvæman hóp. Besta leiðin til að kenna mál? Umræðan um íslensku „sem annað tungumál“ þvælist fyrir því að kenna þurfi íslensku - punktur. Mörg þeirra barna sem eiga fleiri en eitt móðurmál eru fædd hér á landi og hafa gengið í íslenska leikskóla. Þau læra málin samhliða. Ekki eitt á eftir öðru. Ekki fyrsta mál og annað mál heldur samhliða mál. Það að læra samhliða mál gæti reynst börnum miserfitt. Því þarf að nálgast börnin þannig. Það sem gagnast þessum hópi vel er einfalt námsefni og mikil endurtekning. Mikil samskipti. Mikið augnsamband. Mikil nærgætni. Að sýna þeim skilning, líka þegar þau tala „vitlaust“ er afar mikilvægt. Við viljum jú að þau nái að gera sig skiljanleg á sinni íslensku, jafnvel þótt hún sé ekki fullkomin. Það skiptir svo gríðarlega miklu máli að börnin fái jákvæða upplifun af því að tjá sig á íslensku. Að þau upplifi sig ekki vanmáttug í verkefnum skólans. Öll neikvæð upplifun mun tefja fyrir árangri þeirra í námi. Gætirðu verið aðeins síðhærðari? Okkur hættir öllum til að gera of miklar kröfur til barna. Við sættum okkur ekki við færni þeirra eins og hún er og finnst hún ekki nægileg eða ásættanleg. Við gleymum að vöxturinn og þroskinn getur oft ekki átt sér stað fyrr en við tökum pressuna af. Geturðu ekki verið aðeins hávaxnari? Aðeins bláeygðari? Aðeins síðhærðari? Þetta eru ekki sanngjarnar kröfur og við sjáum að þær eiga ekki við börn. En hvað með aðrar kröfur sem við gerum? Getur verið að þær séu ósanngjarnar? Eitt er að gera kröfur til barna en annað að krefjast einhvers af þeim sem þau eru ófær um að framkvæma. Þetta er lykilatriði í kennslu og uppeldi. Þegar við gerum kröfur til barna verðum við að hafa í huga að hver og einn mætir þeim á sínum forsendum sem eru ansi misjafnar. Börnin okkar Börnin okkar af erlendum uppruna verða að upplifa að þau sitji við sama borð og önnur börn. Þau þurfa að fá beina kennslu í íslensku af fagaðilum frá unga aldri. Þetta er lykilatriði. Lausnin felst meðal annars í því að efla og skilgreina íslenskukennslu inni á leikskólum sem og inn í nám leikskólakennara og leikskólaliða. Sérstaka fjárúthlutun fyrir leikskóla þar sem hlutfallið barna af erlendum uppruna er yfir 50%. Íslenskukennsla inni í fjölmenningarhópi er ekki það sama og málörvun - heldur íslenskukennsla. Þar sem við kennum orðin, ræðum þau, endurtökum þau, syngjum um þau, teiknum þau og gefum börnunum tækifæri á að tjá sig. Eflum sjálfsöryggi þeirra og kennum þeim að tjá sig um það sem þeim býr í brjósti við aðra, af öryggi. Listin að tala við börn er nefninlega ekki öllum eðlislæg og í blóð borin en allir geta tamið sér hana. Öll börn í íslensku samfélagi eru börnin okkar, okkar eigin börn sem okkur ber að hlúa að og hjálpa, sama hvaðan þau koma. Við þurfum að standa saman í því að veita þeim alltaf það besta sem við, sama hvar við hittum þau. Höfundur er talmeinafræðingur og framkvæmdastjóri Tröppu þjónustu
Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun
Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun
Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson Skoðun
Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun
Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun V. Sköpunarsaga þjóðsögu –Guðmundarmálið skyndilega skellt á borð Hafþór S. Ciesielski skrifar
Skoðun Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson skrifar
Skoðun Er hækkun húsnæðisbóta á óregluvæddum leigumarkaði heimska eða meðvitaður stuðningur við eignafólk? Guðmundur Hrafn Arngrímsson skrifar
Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun
Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun
Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson Skoðun
Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun